Πώς σχετίζονται τα χρήματα με την ευτυχία;

Αν ρωτήσεις τους περισσότερους ανθρώπους τι θα ήθελαν για να καλυτερεύσει άμεσα η ζωή τους θα εκφράσουν μια εκδοχή της παρακάτω επιθυμίας: «Να πιάσω το Τζόκερ! Αν είχα πιο πολλά λεφτά τότε όλα θα ήταν αλλιώς. Δε θα χρειαζόταν να δουλεύω και θα ήμουν ευτυχισμένος». Είναι όντως έτσι; Τα περισσότερα χρήματα φέρνουν και περισσότερη ευτυχία;

Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θα χρειαστεί να καταφύγουμε στις έρευνες της Θετικής Ψυχολογίας. Η σχέση χρημάτων με την ευτυχία απεικονίζεται στο ακόλουθο διάγραμμα.

Από το διάγραμμα γίνεται εμφανές ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μηνιαίο εισόδημα τόσο αυξάνεται και η ευτυχία του ατόμου. Αρχικά στα χαμηλά εισοδήματα των 200 και 300 ευρώ το μήνα κάθε έξτρα 100 ευρώ κάνουν διαφορά στην εξυπηρέτηση των βασικών αναγκών του ατόμου και έτσι αυξάνουν τη συνολική ικανοποίηση που νιώθει. Όμως σιγά σιγά το κάθε έξτρα ευρώ το οποίο κερδίζει έχει όλο και μικρότερη επίδραση στο συνολικό επίπεδο ευτυχίας του. Από ένα σημείο και μετά μάλιστα τα έξτρα χρήματα δεν προκαλούν πλέον καμία μεταβολή.

Το αξιοσημείωτο είναι πως το σημείο αυτό έρχεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι θα περιμέναμε. Αν δηλαδή κάποιος μας ρωτούσε: «Πόσα χρήματα θα έπρεπε να βγάζεις το μήνα για να είσαι ευχαριστημένος με τη ζωή σου;» οι περισσότεροι άνθρωποι απαντούν; «Τουλάχιστον 5000 ευρώ ή και παραπάνω». Κι όμως για τα ελληνικά δεδομένα το νούμερο αυτό φαίνεται να είναι πολύ χαμηλότερο. Συγκεκριμένα έχε βρεθεί ότι στην Ελλάδα της κρίσης αρκεί ένας μισθός γύρω στα 1200-1600 ευρώ το μήνα κατά μέσο όρο, για να νιώθουμε καλά. Αν και αυτό το νούμερο ίσως να μην είναι απόλυτα ακριβές η αλήθεια που κρύβει είναι πολύ σημαντική. Δε χρειάζεται να κερδίζουμε όσα νομίζαμε για να είμαστε ευτυχισμένοι. Τα έξτρα χρήματα δεν κάνουν σπουδαία διαφορά στο πώς νιώθουμε.

Κι όμως οι περισσότεροι από εμάς θα ζητούσαμε πολύ περισσότερα για να πιστεύουμε ότι θα ήμαστε ικανοποιημένοι… Σαν να μην έφταναν όλα αυτά υπάρχει και μια άλλη παράμετρος που έρχεται να ταράξει τα νερά. Όταν οι έρευνες μετρούν την ευτυχία συνήθως βαθμολογούν την απάντηση σε μια ερώτηση όπως: «πόσο ικανοποιημένοι νιώθετε από της ζωή σας αυτή τη στιγμή;» Τι γίνεται όμως όταν το ενδιαφέρον στρέφεται στην ποσότητα των θετικών συναισθημάτων που οι άνθρωποι ζουν μέσα στην ημέρα;

Σε μια μελέτη οι ερευνητές μέσω μιας εφαρμογής, έστελναν ειδοποιήσεις στους συμμετέχοντες και τους ζητούσαν να αναφέρουν πώς νιώθουν σε διάφορες στιγμές της ημέρας. Όταν μετέπειτα μέτρησαν την ποσότητα των θετικών συναισθημάτων που βίωναν οι συμμετέχοντες διαπίστωσαν πως οποιαδήποτε συσχέτιση με τα χρήματα εξαφανίζεται! Δηλαδή, μπορεί όσοι βγάζουν περισσότερα χρήματα να δηλώνουν περισσότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους όμως αν κοιτάξουμε το πώς περνούν τη μέρα τους, τότε δεν έχει καμία σημασία το πόσα χρήματα έβγαζαν. Τα χρήματα δεν καθορίζουν πόσες φορές χαμογελούν οι άνθρωποι, το πόσες φορές νιώθουν χαρά, ικανοποίηση, περιέργεια, ευγνωμοσύνη, αγαλλίαση και μια πλειάδα άλλων θετικών συναισθημάτων.

Έχουμε δει πλουσίους και διασήμους με κατάθλιψη και χίλια προβλήματα και έχουμε δει ανθρώπους με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες από τους οποίους όλοι μας μπορούμε να πάρουμε μαθήματα ζωής. Όταν έρχεται το θέμα στην ευτυχία, λοιπόν, φαίνεται πως αλλού είναι το ζουμί.

Πώς εξηγείται αυτό;

Υπάρχουν τρεις πιθανές εξηγήσεις για τους λόγους που τα χρήματα δε μας δίνουν περισσότερη ευτυχία μετά από ένα σημείο.

Συνήθεια
Μια εξήγηση είναι ότι τα χρήματα, όπως και οτιδήποτε άλλο στη ζωή μας, τείνουμε να τα συνηθίζουμε. Μπορεί αρχικά να πάρουμε μια αύξηση στο μισθό μας, αλλά σύντομα προσαρμοζόμαστε στο νέο επίπεδο εισοδήματος και αυξάνουμε τις ανάγκες μας. Σύντομα δε μας φτάνουν τα χρήματα και θέλουμε κι άλλα για να είμαστε ευτυχισμένοι. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ηδονική προσαρμογή.

Σε μια διάσημη έρευνα εξέτασαν άτομα που είχαν κερδίσει το Τζόκερ και ενώ διαπίστωσαν ότι είχαν μια μεγάλη αύξηση στην ευτυχία τους αμέσως μόλις κέρδισαν, η αύξηση εκμηδενίστηκε ένα χρόνο μετά. Το επίπεδο ευτυχίας τους επανήλθε στα προ-Τζόκερ επίπεδα. Συνήθισαν τα χρήματα και μάλιστα σαν παρενέργεια έπαψαν να αντλούν ιδιαίτερη ικανοποίηση από μικρές καθημερινές ασχολίες, όπως ένα γεύμα με φίλους, μια βόλτα στα μαγαζιά κλπ.

Ταυτόχρονα τους ενοχλούσαν πολύ περισσότερο μικρές δυσκολίες, όπως το να κολλήσουν στην κίνηση. Μη σκας που δεν έχει όσα χρήματα θα ήθελες. Ακόμα και αν τα είχες θα τα συνήθιζες γρήγορα και θα ήθελες κι άλλα μετά…

Δεν τα ξοδεύουμε σωστά
Τα χρήματα είναι το αντίτιμο για σχεδόν όσα πράγματα θέλουμε να αποκτήσουμε, έτσι ίσως ένα λόγος που δε μας κάνουν πιο ευτυχισμένους να είναι ότι δεν τα ξοδεύουμε με τον σωστό τρόπο. Αν θέλεις να μεγιστοποιήσεις την ευτυχία από τα λεφτά που ξοδεύεις σκέψου τα παρακάτω. Ξόδεψε τα χρήματά σου σε εμπειρίες αντί για αντικείμενα. Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο τα οφέλη είναι πολλαπλά!

Πάρε ένα δώρο για κάποιον άλλον. Μας κάνει πολύ πιο χαρούμενους να ξοδεύουμε σε άλλους αντί για τον εαυτό μας. Αν πάρεις έναν καφέ για εσένα θα τον ευχαριστηθείς για δέκα λεπτά. Αν κεράσεις ένα καφέ στο άτομο πίσω σου στην ουρά θα εκπλαγεί και θα σε ευχαριστήσει συγκινημένος και θα έχεις μια ιστορία να λες όλη τη μέρα.

Αγόρασε καφέ για έναν άλλον, λοιπόν!

Μην μαζεύεις χρήματα για να αγοράσεις ένα μεγάλο πράγμα. Αντί γι αυτό πάρε 100 μικρά πραγματάκια. Η ευτυχία μας επηρεάζεται από την ποσότητα των θετικών συναισθημάτων, όχι από την ποιότητα. Συχνές δόσεις ευτυχίας έχουν πολύ μεγαλύτερο συνολικό αποτέλεσμα από μια μεγάλη. Μην αγοράζεις τη μια ακριβή μπλούζα. Πάρε τρεις φθηνότερες. Μην ψάχνεις να κάνεις οικονομίες για το ακριβό ταξίδι στις Μαλδίβες. Πήγαινε 5 Σαββατοκύριακα στην εξοχή κοντά στην πόλη σου.

Τα καλύτερα πράγματα στη ζωή, δεν είναι πράγματα
Σε μια καταπληκτική έρευνα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ που περιέγραψα σε προηγούμενο άρθρο, βρέθηκε ότι ο σημαντικότερος παράγοντας ευτυχίας για μια ευτυχισμένη ζωή είναι η ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων. Παρατήρησαν τους πιο πλούσιους και τους πιο φτωχούς για μια ζωή. Τελικά τα χρήματα δεν είχαν σημασία για την ευτυχία των συμμετεχόντων. Οι ανθρώπινες σχέσεις είχαν. Και καμιά φορά το να αποκτήσουμε χρήματα μας αποξενώνει από τους άλλους. Απαιτεί συχνά μεγάλο κόπο και προσπάθεια από εμάς το να κερδίσουμε έξτρα χρήματα και τείνουμε να θυσιάζουμε το χρόνο με τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας. Ας επιτρέψουμε στις έρευνες της Θετικής Ψυχολογίας να μας δώσουν μια διαφορετική οπτική για το πώς να θέτουμε τις προτεραιότητές μας.

Αν χρειάζεται να δουλεύεις πολύ προσπάθησε ακόμα περισσότερο στον ελεύθερο χρόνο σου να διατηρήσεις την ποιότητα των σχέσεών σου όσο γίνεται καλύτερη. Και εσύ και οι άλλοι θα επωφεληθείτε πάρα πολύ!

Συχνά νομίζουμε ότι όλα μας τα προβλήματα θα λυθούν αν αποκτήσουμε περισσότερα χρήματα. Η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Ευτυχώς! Γιατί μπορούμε να είμαστε περισσότερο ευτυχισμένοι αυτή ακριβώς τη στιγμή!