Ένα μικρό αφιέρωμα στο θρυλικό «ΑΒΕΡΩΦ»

ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Δ. ΛΥΜΠΕΡΑΚΗ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

(Πρόκειται γι’ απόσπασμα από ένα δημοσίευμα αφιερωμένο στο ελληνικό θωρηκτό «ΑΒΕΡΩΦ», το οποίο  συντάχθηκε από τον βασικό συντάκτη της Γαλλικής εφημερίδας «LE FIGARO», Gaston Deschamps και περιλήφθηκε, υπό τον τίτλο «L’ HEUREUSE ESCALE» (Η ευχάριστη ανάπαυλα),  στο τεύχος της 6ης Δεκεμβρίου 1913 της εν λόγω εφημερίδας, την οποία βρήκα στην ιστοσελίδα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας).

Ο συντάκτης του αφιερώματος ξεκινά λέγοντας ότι ο Γάλλος ναύαρχος Boue de Lapeyrere, οι αρχηγοί των επιτελείων και τα πληρώματα της γαλλικής, ναυτικής μοίρας, που ταξίδευαν στις θάλασσες της Ανατολής και αγκυροβόλησαν στο λιμάνι του Πειραιά και του Φαλήρου, δέχθηκαν από τους Έλληνες βασιλείς, τη βασιλική κυβέρνηση και τον πληθυσμό των Αθηνών μια πρόσκληση, να συμμετάσχουν σε μια γιορτή προς τιμή τους και συνεχίζει ως εξής:

«Η γιορτή που έγινε πάνω στον Αβέρωφ, προς τιμή των αρχηγών των επιτελείων του αγγλικού στόλου και της γαλλικής, ναυτικής μοίρας, έδειξε, γι’ άλλη μια φορά, τους δεσμούς που συνδέουν το ελληνικό ναυτικό με τις δύο μεγαλύτερες, ναυτικές δυνάμεις της σύγχρονης Ευρώπης.

Ο Αβέρωφ… Δεν υπάρχει άλλο πολεμικό όνομα, που να έχει μνημονευθεί, τον τελευταίο καιρό, περισσότερες φορές, από τους ιστορικούς που παρακολουθούν προσεκτικά τα πρόσφατα γεγονότα, τα οποία μεταμόρφωσαν εκ βάθρων τη φυσιογνωμία της σύγχρονης Ανατολής. Ο Αβέρωφ είναι η ναυαρχίδα, πάνω στην οποία ανυψώθηκε, στη διάρκεια των νικηφόρων μαχών που διεξήχθησαν από τον αναγεννημένο Ελληνισμό, η σημαία του αρχιστράτηγου του στόλου του Αιγαίου πελάγους. Κυρίαρχος στη θάλασσα, στη διάρκεια μιας σκληρής, χειμωνιάτικης πλεύσης, η οποία απέδειξε πλήρως την υπομονετική αλλά και αποτελεσματική ενεργητικότητα των επιτελείων και των πληρωμάτων τους. Μια ναυτική εκστρατεία, που διήρκεσε αρκετούς μήνες, σχεδόν ένα έτος, μέχρι τις θυελλώδεις περιοχές της Ίμβρου και της Σαμοθράκης.  Ένα συνεχές πήγαιν’ έλα, μέρα – νύχτα, με πλήρη ταχύτητα, μπροστά από τα στενά των Δαρδανελλίων, στα οποία κατάφερε να κλείσει τα εχθρικά πλοία. Ανταλλαγή έντονων κανονιοβολισμών με τις τουρκικές πυροβολαρχίες, των οποίων τα δοξασμένα σημάδια φέρει ακόμη ο Αβέρωφ, πάνω  στους θωρακισμένους πυργίσκους του, σκληροί αποκλεισμοί των ακτών της Μικράς Ασίας και της Θράκης, αυτή είναι, εν ολίγοις, η περιγραφή των υπηρεσιών που πρόσφερε ο στόλος, τον οποίο διοικεί ο ναύαρχος Κουντουριώτης, άξιο τέκνο εκείνων των Υδραίων ναυτικών, που δόξασαν με τους άθλους τους την ιστορία των αγώνων της ελληνικής ανεξαρτησίας.

Η ενέργεια, να δοθεί στο μεγαλύτερο σκάφος του ελληνικού στόλου το όνομα «Αβέρωφ», αποτελεί τη συγκινητική απόδειξη της δημόσιας ευγνωμοσύνης προς έναν εθνικό ευεργέτη. Ένα πλούσιος  Έλληνας από την Ήπειρο, ο Γεώργιος Αβέρωφ, καταγόμενος από το Μέτσοβο, κληροδότησε, με διαθήκη, σχεδόν ολόκληρη την περιουσία του στην ελληνική κυβέρνηση, υπό τον όρο, το σύνολο αυτής της καταπληκτικής κληρονομιάς ν’ αφιερωθεί σε έργα που θα τιμήσουν το ελληνικό Έθνος, τόσο στην ειρήνη, όσο και στον πόλεμο. Χάρις στη γενναιόδωρη δωρεά του Γεωργίου Αβέρωφ, οι Αθηναίοι  έχουν σήμερα, σε μια από τις νέες περιοχές της αναγεννημένης πόλης τους, ένα ωραίο, παναθηναϊκό στάδιο, του οποίου οι κερκίδες, από λευκό μάρμαρο, μπορούν να δεχθούν περισσότερους από είκοσι χιλιάδες θεατές, οι οποίοι ελκύονται προς την μητρόπολη του αρχαίου και του σύγχρονου Ελληνισμού, από τους σύγχρονους, ολυμπιακούς Αγώνες, όπου συναντώνται αθλητές από ολόκληρο τον κόσμο. Και ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Ναυτιλίας, εμπλουτισμένος από τη γενναιοδωρία του προαναφερθέντος δωρητού, κατόρθωσε ν’ αντεπεξέλθει στις δαπάνες που απαιτήθηκαν για την κατάρτιση (δημιουργία) της ναυτικής μονάδας που έλλειπε από τη ναυτική δύναμη του Βασιλείου της Ελλάδος.

Έχοντας την τιμή να είμαι φιλοξενούμενος του ναυάρχου Κουντουριώτη, πάνω στον Αβέρωφ, στο αγκυροβόλιο της Μυτιλήνης, στο λιμάνι της Χίου και στην ακτή της Καβάλλας, κοντά στη Θάσο, μπορώ να φανερώσω (μαρτυρήσω) τα αισθήματα ειλικρινούς φιλίας, τα οποία οι αρχηγοί των επιτελείων και τα πληρώματα του ελληνικού, βασιλικού Ναυτικού εκφράζουν, για κάθε τι που ανήκει στην πατρίδα μας και για κάθε τι που προέρχεται από την Γαλλία. Οι επευφημίες, οι οποίες, κατά την ανακοίνωση της άφιξης και της αναχώρησης των πλοίων  του (Γάλλου) ναυάρχου Boue de Lapeyrere, αντιλάλησαν μέχρι τη Σαλαμίνα και τον Υμηττό, αποτελούσαν την ενθουσιώδη και βροντώδη έκφραση βαθύτατων αισθημάτων, τα οποία, στην καθημερινή πορεία της ζωής, αποδεικνύονται από τα παντός είδους αξιόλογα γεγονότα, άλλοτε συγκινητικά, άλλοτε διασκεδαστικά, πάντοτε γεμάτα από καλή διάθεση κι από μια χαριτωμένη αβρότητα.

Μια χαριτωμένη ανάμνηση ξανάρχεται στη μνήμη μου, αυτή τη στιγμή, κάποιων ωρών που πέρασα πριν λίγο καιρό, αυτή τη χρονιά, στο ωραίο κέντρο του ελληνικού στόλου, κατά την αποφασιστική στιγμή που άρχιζαν οι επιχειρήσεις αποκλεισμού των ακτών της Θράκης. Ερχόμουν από τη Λήμνο και κατέβηκα στο αγκυροβόλιο του Τσάγεζι, κοντά στο όρος Παγγαίο, εκεί, στις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα, του οποίου τα κίτρινα σαν λεμόνι νερά συναντούν το ολόλαμπρο γαλάζιο των κυμάτων του Αιγαίου πελάγους. Ο Αβέρωφ ήταν αγκυροβολημένος σ’ εκείνο το σημείο, δεσπόζοντας, με τα ψηλά φουγάρα του, μιας μοίρας αντιτορπιλικών, έτοιμων, με το πρώτο σήμα, να εντοπίσουν τις πιο κρυφές ενέδρες, σ’ έναν ποταμό που ήταν τότε εχθρικός και αφιλόξενος. Βλέπω ακόμη το εξής θέαμα: Την έρημη, απόκρημνη ακτή, στην οποία απλώνονταν οι καταυλισμοί του πεζικού, της οπισθοφυλακής της στρατιάς της Μακεδονίας, εδώ κι εκεί δακτυλίδια γαλάζιου καπνού, σ’ έναν ουρανό τον οποίο χρύσωνε πια η δύση μιας υπέροχης ημέρας της Ανατολής: Οι καστανές ή γρίζες σιλουέτες των αγκυροβολημένων, πολεμικών πλοίων, οι επιμήκεις και ταχείς φόρμες των ελαφρών σκαφών, το παιχνίδι των ακτίνων και των σκιών, του αέρα και του νερού πάνω στα μεταλλικά κελύφη, η σκληρή λάμψη των ατσάλινων πυροβόλων, η φοβερή διάταξη των θωρακισμένων πυργίσκων και των τορπιλοσωλήνων… Ήταν Κυριακή. Η λειτουργία είχε τελεστεί πάνω στον Αβέρωφ, από τον εφημέριο του στόλου, με την παρουσία του ναυάρχου, των αξιωματικών και του πληρώματος, το οποίο είχε παραταχθεί με απόλυτη τάξη στη γέφυρα του πλοίου… Προς το τέλος του απογεύματος, σύμφωνα με μια ωραία παράδοση, της οποίας την ευχάριστη εντύπωση δεν είχαν καταφέρει να διακόψουν οι εχθροπραξίες που είχαν ξαναρχίσει, καθώς και ο αποκλεισμός των ακτών της Θράκης, η μουσική των πληρωμάτων του στόλου έδωσε μια συναυλία.. Κι ήταν χάρμα ν’ ακούει κανείς εκεί, τόσο μακριά από το Παρίσι, μερικές από τις πιο γνωστές μελωδίες των πιο διάσημων  μουσικών μας. Οι συνθέσεις του Γκουνό, του Σέν Σαέν, του Εντουάρ Λαλό, του Βενσάν ντ’ Ιντύ, γοήτευσαν αυτές τις ακτές, τις οποίες άλλοτε συγκινούσε βαθιά η λύρα του Ορφέα.

«Εγώ διάλεξα τα κομμάτια αυτού του προγράμματος», μου λέει ο πλοίαρχος Δούσμανης, ο κυβερνήτης του Αβέρωφ.

Και ο αξιαγάπητος κυβερνήτης πρόσθεσε, με την δυνατή και γλυκιά φωνή του: Αγαπώ την Γαλλία και κάθε τι που προέρχεται από σας… Σχεδιάζω να πάω στο Παρίσι, αμέσως μετά τον πόλεμο..»

(Και ο συντάκτης της εφημερίδας συνεχίζει, περιγράφοντας τις γιορτές που έλαβαν χώρα στο λιμάνι του Βόλου, προς τιμή των συμμαχικών στόλων, χωρίς άλλη, ειδική αναφορά στο θρυλικό πλοίο).

πηγη xronometro