Ο Λεωνίδας Κύρκος

Ο Λεωνίδας Κύρκος που έφυγε σαν σήμερα πρίν απο 7 χρόνια, στις 28 Αυγούστου του 2011, ηταν μια εμβληματική φυσιογνωμία της ανανεωτικής και δημοκρατικής αριστεράς.

Γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1924 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Γιος του πολιτικού Μιχαήλ Κύρκου, ο οποίος μαζί με τον Ιωάννη Πασαλίδη και με άλλες προσωπικότητες από τον χώρο της Αριστεράς ίδρυσαν την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ). Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά ποτέ δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του λόγω των επανειλημμένων πολιτικών διώξεων. Κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου φυλακίστηκε κατ” επανάληψη και το 1949 καταδικάστηκε σε θάνατο. Η απόφαση του Εκτάκτου Στρατοδικείου δεν εκτελέστηκε λόγω της διεθνούς αντίδρασης διότι μεταξύ των καταδικασθέντων ήταν και ο Μανόλης Γλέζος. Αποφυλακίσθηκε το 1953.

Εργάστηκε για πολλά χρόνια στην πολιτική αριστερή εφημερίδα Αυγή, πρώτα ως ρεπόρτερ και αργότερα ως διευθυντής (1958-1961).

Ο Λεωνίδας Κύρκος μπήκε στην πολιτική και εκλέχτηκε μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου το 1961, 1963 και 1964 με την ΕΔΑ. Με την διάσπαση του ΚΚΕ, πήρε το μέρος των ανανεωτικών δυνάμεων και βοήθησε στην καθιέρωση του ευρωκομμουνιστικού ΚΚΕ Εσωτερικού. Στις 21 Απριλίου 1967 συνελήφθη και παρέμεινε στη φυλακή για 5 χρόνια.

Μετά την μεταπολίτευση εκλέχτηκε βουλευτής, το 1974 και το 1977, και ευρωβουλευτής το 1981 και το 1985. Ο Κύρκος ήταν Πρόεδρος και γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Εσωτ. μέχρι τον Απρίλιο του 1987, οπότε εντάχθηκε στην Ελληνική Αριστερά (Ε.ΑΡ.) της οποίας εκλέχτηκε Πρόεδρος. Μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη, ίδρυσε τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, του οποίου υπήρξε γραμματέας μέχρι τον Μάρτιο του 1991. Από το 1989 μέχρι το 1993 ήταν βουλευτής με τον Συνασπισμό. Έγινε στόχος σφοδρής κριτικής από το χώρο του ΠΑΣΟΚ για την συμμετοχή του Συνασπισμού στην κυβέρνηση Τζανετάκη και την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο.

Αργότερα δήλωσε πως η παραπομπή ήταν λάθος του και λόγω της προσωπικής σχέσης που είχε με τον Ανδρέα Παπανδρέου και λόγω του ότι οι ενδείξεις ενοχής δεν ήταν αρκετές. Η συνέντευξη όμως που έγραψε ιστορία ήταν μια συνέντευξη το 2006 που ομολόγησε οτι τον έπιανε τρόμος στην σκέψη οτι θα νικούσε στον εμφύλιο ο ΕΛΑΣ και θα καταλάμβανε την εξουσία. Η συνέντευξη είχε δοθεί στον Αλέξη Παπαχελά:

– Κοιτάζοντας έτσι πίσω, τα 50 κάτι χρόνια πολιτικής πορείας, υπάρχει κάτι που λέτε μακάρι να μπορούσα να το ξαναζήσω, να το ξανακάνω, θα το έκανα διαφορετικά;

– Με έχει απασχολήσει το ερώτημα, αλλά δεν έχω βρει απάντηση. Από τη στιγμή που μπήκα μέσα στο αριστερό κίνημα ήμουνα δοσμένος σε αυτό. Δεν ήμουνα με την κριτική διάθεση που απέκτησα εκ των υστέρων, γι” αυτό και τα όσα συζητάμε για νέους κ.τ.λ. τα ακούω βερεσέ. Ενας νέος αν δεν έχει εμπειρίες, δεν τις έχει ζήσει, δεν τις έχει βιώσει για να μπορεί να κάνει τον κριτικό έλεγχο, εύκολα παραδίδεται στους εντυπωσιασμούς. Ηρθε μια στιγμή που μπορούσα να δω πολλά πράγματα από τη συμπεριφορά του Ζαχαριάδη, δεν τα είδα. Και νιώθω μια ευθύνη. Δεν ασκούσα, βέβαια, τότε καμιά απολύτως επιρροή. Ημουν ένα στελεχάκι της βάσης, που δεν μετείχε στις πολιτικές διεργασίες, που δεν είχε την πληροφόρηση, αλλά δεν είχε και το κουράγιο να δει κατάματα τους ανθρώπους, οι οποίοι στα μάτια του παρουσιάζονταν γιγάντιοι. Και είδα ότι όλοι αυτοί, ας μην τους πω όλους, ήταν περιτρίμματα. Με πιάνει τρόμος άμα σκεφτώ ότι π.χ. αν νικούσε τότε η επανάστασή μας θα είχαμε πρωθυπουργό τον Μάρκο, έναν γελοίο άνθρωπο -τον είδα από κοντά και κατάλαβα τι γελοίος άνθρωπος ήταν- θα είχαμε υπουργό Οικονομικών τον Μπαρτζώτα, θα είχαμε υπουργό της Παιδείας π.χ. τον Στρίγγο, θα είχαμε υπουργό των Εσωτερικών τον άλλον, τον ανεκδιήγητο άνθρωπο που ήρθε από την Κρήτη, τον Βλαντά, ο οποίος ήταν για την εποχή εκείνη ένας ήρωας για τη νεολαία, γραμματέας της νεολαίας κ.τ.λ.

Ανθρωποι γελοίοι, χωρίς καμιά παιδεία για να παίξουν έναν ουσιαστικό ρόλο, σαν αυτόν που φιλοδοξούσαν να παίξουν. Κι όμως εκείνη την εποχή, σας επαναλαμβάνω, τους έβλεπα τους ανθρώπους αυτούς σαν γίγαντες.

ΟΤΑΝ Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΥΡΚΟΣ ΕΣΚΙΖΕ ΤΗΝ ΑΥΓΗ! Γιατί είχε γίνει έξαλλος με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, η αντιπάθειά του για τον Τσίπρα και οι μυστικές συναντήσεις με τον Γιώργο Παπανδρέου

Τις μυστικές συνεννοήσεις που είχε ο Λεωνίδας Κύρκος με τον Γιώργο Παπανδρέου το 2008 και το 2009 αποκαλύπτει η στενή συνεργάτης του Αλίκη Χατζή, πέντε περίπου χρόνια μετά τον θάνατο του ιστορικού ηγέτη της Αριστεράς. Περιγράφει επίσης τις έντονες αντιδράσεις του κατά της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ στα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008 και την αντιπάθειά του προς το πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα.

Η παραμονή του Γιώργου Παπανδρέου το 2007 στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, τον οποίο εκτιμούσε πολύ, με την παράλληλη ανάδειξη του Αλέξη Τσίπρα στον Συνασπισμό, γεγονός που του προκαλούσε πολιτική κατάθλιψη, οδήγησαν τον Λεωνίδα Κύρκο να αναθερμάνει τις πρωτοβουλίες του για μια συμπόρευση μεταξύ των ανανεωτικών με το ΠΑΣΟΚ.

Όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Λεωνίδας Κύρκος» Η τελευταία μάχη», δύο μήνες πριν τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008, συγκεκριμένα τον Οκτώβριο ο Λεωνίδας Κύρκος δέχεται με άκρα μυστικότητα στο σπίτι του τον Γιώργο Παπανδρέου. Εκείνες τις ημέρες ο Κύρκος είχε τα γενέθλιά του και ο Παπανδρέου συνοδευόμενος από τον σύνδεσμό τους Θόδωρο Ασημακόπουλο, έφτασε στο σπίτι της οδού Καλλιδρομίου με μια τούρτα και μια ανθοδέσμη στα χέρια.

Ο Γιώργος Παπανδρέου είχε ήδη μπει στη διαδικασία, με τον δημόσιο λόγο του, να διερευνήσει την πιθανότητα συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ «και εκλογική, Λεωνίδα, και κυβερνητική», όπως χαρακτηριστικά του είπε στη συνάντηση.

Ήταν η εποχή που ο Γιώργος Παπανδρέου έβρισκε εμπόδια από το δίδυμο Τσίπρα – Αλαβάνου στην κατεύθυνση της συνεννόησης των δύο χώρων και ο Παπανδρέου έψαχνε τρόπο να τα υποσκελίσει. Οι δύο άνδρες έδωσαν εκατέρωθεν υποσχέσεις να εργαστούν προς αυτή την κατεύθυνση, χωρίς όμως να καταθέσουν κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο στο οποίο θα πορεύονταν.

Δύο μήνες μετά, τα γεγονότα του Δεκεμβρίου, έφεραν τον Κύρκο σε ευθεία σύγκρουση με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Από την μια τηλεφωνούσε στον Λυκούδη και ζητούσε έξω φρενών να αντιδράσει η ανανεωτική πτέρυγα στη στάση που είχε υιοθετήσει η ηγεσία του κόμματος και από την άλλη πέταγε την Αυγή: «Το παράκανε και αυτή με τα πρωτοσέλιδά της! Δεν θέλω να μου την φέρεις ξανά!». Μάλιστα στο βιβλίο περιγράφεται και η αντίδρασή του όταν είδε στην κομματική εφημερίδα τους άμεσους στόχους του ΣΥΡΙΖΑ, όπως τους είχε ανακοινώσει ο Αλέκος Αλαβάνος.

Ξαφνικά έσκισε την εφημερίδα και άρχισε να πετάει τα κομμάτια της δεξιά και αριστερά, φωνάζοντας: «Ως εδώ! Αυτό είναι ύβρις! Προσβολή! Ντρέπομαι για λογαριασμό τους!».

Μέχρι τις εκλογές του 2009 ο Κύρκος συνεχίζει να ασκεί πιέσεις προς την κατεύθυνση της συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ. Μάλιστα στο τέλος Σεπτεμβρίου κάνει και μια σχετική δήλωση, αντίθετα από αυτή που του είχε ζητήσει ο Λυκούδης, να στηρίξει δηλαδή τις υποψηφιότητες της τάσης τους μέσα στο κόμμα.

Λίγες ημέρες μετά ο Γιώργος Παπανδρέου κερδίζει τις εκλογές. Μία από τις πρώτες κινήσεις του ήταν να τηλεφωνήσει στον Φώτη Κουβέλη και να του προτείνει το υπουργείο Δικαιοσύνης. Εκείνος ζήτησε χρόνο και εξαφανίστηκε. Ο Θόδωρος Αναγνωστόπουλος, μετά από δύο ώρες, τηλεφωνεί στον Κύρκο και του ζητάει να τον βρει. Ο Κύρκος καταφέρνει και βρίσκει την σύζυγο του Φώτη Κουβέλη, Φωτεινή.

«Φωτεινή μου έμαθα για την πρόταση που έγινε στην Φώτη. Θέλω να του μιλήσω, είναι εκεί;”… “Θέλω να του πεις εκ μέρους μου να δεχτεί. Εγώ είμαι εδώ, θα τον στηρίξω πες του. Με όλες μου τις δυνάμεις, θα πάρω πάνω μου το ανάθεμα. Πες του να τολμήσει”… “Περιμένω, Φωτεινή».

Η Φωτεινή Πάλλα μίλησε στον Λεωνίδα για την κακή ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο Κουβελης και υποσχέθηκε να τον ενημερώσει για την απόφασή του. Οι ώρες περνούσαν κι εκείνος περίμενε με αγωνία. Νωρίς το απόγευμα πια, τον κάλεσε ο ίδιος ο Φώτης για να του πει, «Δεν μπορώ να το κάνω, Λεωνίδα, θ’ αρνηθώ”».

Λίγες ημέρες μετά, τέλος Οκτωβρίου, ο Γιώργος Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός πια, περνάει για δεύτερη φορά, σε συνθήκες άκρας μυστικότητας, το κατώφλι του σπιτιού του Λεωνίδα Κύρκου. Και οι δύο επιμένουν προς την κατεύθυνση μια συνεργασίας. Ο Κύρκος θεωρεί τον Παπανδρέου ειλικρινή και ότι θέλει να προχωρήσουν μαζί. Ο τότε πρωθυπουργός τον ενημερώνει και για την κακή κατάσταση της οικονομίας. «Και χρειάζεται εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης. Μέτρα. Πώς θα το κάνει μόνος του;», διερωτάται αμέσως μόλις τον αποχαιρέτισε ο Παπανδρέου.

Ο Λεωνίδας Κύρκος μετά το δεύτερο ραντεβού είχε την ιδέα διοργάνωσης μιας Συνάντησης Επικοινωνίας και Διαλόγου, με παράγοντες της πολιτικής, πνευματικής, δημοσιογραφικής και επιχειρηματικής ζωής. Ήταν η περίφημη εκδήλωση στην Αίγλη του Ζαππείου, η οποία επικρίθηκε από πολλούς, κυρίως για το ποιοι τελικά ήταν οι συμμετέχοντες. Οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις ήταν πολλές, όπως τις περιγράφει η Χατζή.

Για παράδειγμα: «Στη διαμόρφωση της λίστας των προσώπων που θα προσκαλούνταν να συμμετάσχουν, θέλησε να έχει λόγο και ο Νίκος Αθανασάκης, τότε Γενικός Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού. Αυτός, ενώ δεν εξέφρασε την παραμικρή άποψη για τις επιλογές από τον χώρο της Αριστεράς, των τεχνών και του Πανεπιστημίου, “έκοψε” με τον τρόπο του από τη λίστα τον Κώστα Σημίτη (λόγω των σχέσεών του με τον Γιώργο Παπανδρέου) και την Ντόρα Μπακογιάννη (επικαλούμενος την πολιτική “βεντέτα” των οικογενειών Παπανδρέου Μητσοτάκη).

Αντέδρασε δε στη σκέψη να προσκληθεί η Φώφη Γεννηματά – η αλήθεια είναι ότι κανένας δεν κατάλαβε γιατί». Ο Κύρκος διαμαρτυρήθηκε για τις παρεμβάσεις αυτές και διαπίστωσε, όπως σημειώνει η συγγραφέας, ότι γίνονταν εν αγνοία του Παπανδρέου. Πάντως υπήρξαν και άλλα τέτοια «κοψίματα». Τον Αλέξη Τσίπρα τον «έκοψε» ο ίδιος, τον Δημήτρη Σιούφα δεν τον ήθελε ο Σαμαράς, ενώ ο Γιάννης Βαρβιτσιώτης ενημερώθηκε ότι είναι προσκεκλημένος από τις εφημερίδες…