Πατρίδα του Απόλλωνα Η Ιερά Δήλος

Δεν είναι διάσημη όπως η Σαντορίνη ούτε εύφορη όπως η Κρήτη. Δεν σφύζει από ζωή τα καλοκαίρια όπως η Κρήτη και η Κέρκυρα και κάποτε, λέει ο μύθος, δεν ήταν καν κανονικό νησί. Ήταν η «Άδηλος νήσος», το νησί που δεν φαινόταν, επειδή έπλεε πότε εδώ και πότε εκεί τριγυρνώντας μέσα στο Αιγαίο. Κι αν γλίτωσε από αυτή τη μοίρα και απέκτησε όνομα ένδοξο, το οφείλει σε μία από τις πολλές αταξίες του βασιλιά των θεών.

Ο Δίας ερωτεύτηκε την θεά Λητώ και αποτέλεσμα του έρωτα αυτού ήταν μία επεισοδιακή εγκυμοσύνη κι ένας επώδυνος τοκετός που κράτησε εννέα μέρες. Όταν ήρθε η ώρα της γέννας, η Ήρα έκανε ό, τι μπορούσε ώστε να μην βρει η Λητώ τόπο να γεννήσει. Όπου πήγαινε την έδιωχναν από φόβο για τα αντίποινα της Ήρας.



Ο Δίας τότε παρακάλεσε τον αδελφό του, Ποσειδώνα, να παραχωρήσει το πλωτό νησί που είχε στην κατοχή του και το οποίο ονομαζόταν τότε Αστερία και Ορτυγία. Σε αντάλλαγμα του έδωσε την Καλαβρία.

• Στη συνοικία του θεάτρου, ΝΑ, έχουν αποκαλυφθεί πολλές κατοικίες με ωραία μωσαϊκά. Στα Ν προβάλλει η συνοικία του ποταμού Ινωπού και η Ταράτσα των Ξένων θεών με το Ηραίο, τον μοναδικό ναό ελληνικής θεότητας στην περιοχή (!). Μια σκάλα, νοτιότερα, οδηγεί στην κορυφή του Κύνθου και στο Άντρο, όπου κατά τα ελληνιστικά χρόνια χτίστηκε ένα ιερό του Απόλλωνα. Στην κορυφή του λόφου υπάρχει το Κύνθιο, ένα από τα ιερότερα σημεία της Δήλου.

Ο Ποσειδών τοποθέτησε τον περιφερόμενο βράχο στο κέντρο του Αιγαίου και το σταθεροποίησε με τέσσερεις διαμαντένιες αλυσίδες και από «άδηλος» η νήσος έγινε «Δήλος», δηλαδή φανερή, ενώ τα νησιά που αγκαλιάζουν κυκλικά τη Δήλο ονομάστηκαν Κυκλάδες.

Από τότε η Δήλος έμεινε σταθερή και δεν κινήθηκε ξανά, εκτός από μία φορά. Όταν ο Δάτης, ο αρχιστράτηγος του Αρταφέρνη, πήγαινε να επιτεθεί στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν πείραξε τη Δήλο, αλλά θυμίασε στον ναό του Δηλίου Απόλλωνα τριακόσια τάλαντα λιβάνι! Τότε μόνο σείστηκε το νησί για μία και μόνη φορά.

• Όλες αυτές οι ιστορίες για το νησί που κινείται, οφείλονται στις συχνές σεισμικές δονήσεις, λέει ο Παυσανίας. Στην εποχή του, ένα μέρος του νησιού ονομαζόταν «Τρέμων».

Σε αυτό λοιπόν το νησί, στην Ιερή του Λίμνη, κάτω από έναν φοίνικα η κυνηγημένη Λητώ γέννησε την Άρτεμη και τον Απόλλωνα μετά από ταλαιπωρία εννέα ημερών.

• H λατρεία του Απόλλωνα, «του γνησιότερου δημιουργήματος του ελληνικού πνεύματος» (Βιλαμόβιτς), κυριάρχησε στη Δήλο από τους ιστορικούς χρόνους, παραμερίζοντας όλες τις άλλες λατρείες. H μορφή του εδώ ήταν διαφορετική από τη δελφική, παρά τα κοινά χαρακτηριστικά. Και στα δύο ιερά ήταν θεός της μουσικής και του φωτός! (ΔΗΛΟΣ! Ορτυγία, Αστερία, Άδηλος.. Η ιερή πατρίδα του Απόλλωνα).

Χάρτης της Δήλου και της Ρήνειας 1688

• ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΧΑΡΤΗ : PIACENZA, Francesco. L' Egeo redivivo, o'sia chorographia dell'Arcipelago, e dello stato primiero, & atuale di quellisole, regni, cittaà, popolationi, dominij, costumi, sito, & imprese, con la breue descrittione particolare si del suo ambito littorale, che della Grecia, Morea, o' Peloponnese, di Candia, e Cipri, con le sue piante in rame al piu viuo incise, fatiche e diigenze di Francesco Piacenza Napolitano, Dottor d'ambe le Leggi, Accademico Immobile, Professore di Geografia, e Lettore publico de la Prattica Criminale, e delle Cifre nello Studio di S. Carlo della Citta di Modona, consacrato all'Altezza Serenissima, Francesco II, Duca di Modona, Reggio &c., Μοδένα, Soliani, 1688.

• Η εικόνα της Δήλου άλλαξε ριζικά στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ., με την εγκατάσταση των Ιώνων στο Αιγαίο. Μαζί με τους Ίωνες θα πρέπει να μεταφέρθηκε, από τη Μικρά Ασία, και η λατρεία του Απόλλωνα, του οποίου η μορφή κυριάρχησε στις γυναικείες θεότητες του νησιού και μετέβαλε τη Δήλο σε λατρευτικό κέντρο τεράστιας σημασίας. Έκφραση αυτής της αλλαγής αλλά και των αγώνων που έγιναν για την επικράτηση της απολλώνιας λατρείας πρέπει να αποτελούν τα γεγονότα που αναφέρονται στον λατρευτικό μύθο του Απόλλωνα της Δήλου, σχετικά με τη ζηλοτυπία της Ήρας για τη Λητώ, τη μητέρα του θεού και της Άρτεμης.

• Κατά την κυρίαρχη εκδοχή αυτού του μύθου, όπως δίνεται στο πρώτο μέρος του ομηρικού Ύμνου στον Απόλλωνα (περίπου 700 π.Χ.), η Δ., που πλανιόταν στα κύματα, ήταν ο μόνος τόπος που δέχτηκε –όταν όλοι την έδιωχναν επειδή φοβούνταν τη ζήλια της Ήρας– την κυριευμένη από τους πόνους του τοκετού και κυνηγημένη από την Ήρα, Λητώ, για να γεννήσει εκεί. Σε αντάλλαγμα, η Λητώ είχε υποσχεθεί στη Δήλο ότι ο θεός που θα γεννιόταν από την ένωσή της με τον Δία δεν θα περιφρονούσε την άγονη γη του νησιού.

Μόλις γεννήθηκε ο Απόλλων ο τόπος γέμισε λουλούδια και φως, η φύση ξύπνησε και η Λητώ φρόντισε να γίνει το νησί πλούσιο και σεβαστό απ’ όλον τον κόσμο, όπως ακριβώς είχε υποσχεθεί. Έτσι, η μικρή, άνυδρη και άγονη Δήλος απέκτησε την αίγλη που την συνόδευσε για πολλές χιλιετίες.

Η συνοικία της Ιερής Λίμνης στη Δήλο.

Η Δήλος έχει έκταση μόνο 3.43 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έχει έναν μόνο ορεινό όγκο που ονομάζεται Κύνθος και είναι λίγο ψηλότερος από 100 μέτρα. Έχει επίσης ένα μόνο ποτάμι τον Ινωπό με μήκος μόλις 1200 μέτρα. Οι αρχαίοι έλεγαν ότι πλημμύριζε πάντα την ίδια χρονιά που πλημμύριζε και ο Νείλος, σαν να συνδεόταν με αυτόν με κάποια μυστηριώδη υποθαλάσσια ρεύματα.

Το ιερό του Δήλιου Απόλλωνα με το όρος Κύνθος στο βάθος.

Ιστορία
Δρύοπες, Μινωίτες και Κάρες κατοικούσαν στο νησί από τους προϊστορικούς χρόνους.
Την εποχή του Τρωικού Πολέμου, βασιλιάς της Δήλου ήταν ο Άνιος ή Ανίων. Οι γιοι του ήταν ο Μύκονος, ο Άνδρος και ο Θάσος, που σημαίνει πως τα νησιά που φέρουν αυτά τα ονόματα είχαν στενές σχέσεις με τη Δήλο από τότε.

• Η σημαντική θέση της Δήλου, λόγω της ασφάλειας που παρείχε σε όσους ταξίδευαν μεταξύ Μικράς Ασίας, Χίου, Σάμου και κυρίως Ελλάδας, προσέλκυσε κατοίκους ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ. Αρχικά πρέπει να χρησίμευε ως σταθμός και αργότερα για μόνιμη εγκατάσταση ψαράδων, ναυτικών αλλά και πειρατών.
• Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στον Κύνθο, γεγονός που μαρτυρά ότι τα παράλια του νησιού δεν ήταν ασφαλή. Ο πρώτος οικισμός (περίπου δώδεκα καλύβες) ιδρύθηκε από ναυτικούς από τη Μικρά Ασία, ίσως Κάρες, κατά τη μαρτυρία του Θουκυδίδη.

Ο Άνιος είχε και τρεις κόρες που ονομάζονταν Σιτώ, Οινώ και Ελαΐς, τις οποίες πήραν μαζί τους οι Αχαιοί πλέοντας προς την Τροία, για να έχουν εξασφαλισμένη τη διατροφή τους με μαγειρική κατά τη διάρκεια της πολιορκίας.

• Αν δεν μας άρεσαν τόσο πολύ οι μύθοι, θα μπορούσαμε να πούμε πως οι Αχαιοί απλώς φόρτωσαν τα πλοία τους με άφθονες προμήθειες από την Δήλο. Και αν έγινε έτσι, τότε η Δήλος ήταν από τότε ένα πλούσιο εμπορικό κέντρο. Αλλά μας αρέσουν οι μύθοι και φανταζόμαστε τις τρεις Δήλιες πριγκίπισσες στην Τροία να εκπαιδεύουν τους στρατιώτες στην παραγωγή τροφής από τον σίτο, την ελιά και το αμπέλι.

Δήλος - Θυσία Ιάσωνος 

Την ίδια εποχή, έκανε στάση στη Δήλο και ο Θησέας καθώς επέστρεφε από την Κρήτη. Αφού θυσίασε στον Απόλλωνα ευχαριστώντας για τη σωτηρία του από τον Λαβύρινθο και τον τρομακτικό Μινώταυρο, χόρεψε γύρω από τον βωμό μαζί με τους νέους και τις νέες που είχε διασώσει, έναν εντυπωσιακό, έντονο χορό τον Γέρανο. Από αυτό το περιστατικό προέκυψε η αρχαία παροιμία «Δήλου κακός βωμός», για κάποιον που χόρευε ή περιφερόταν κάνοντας παρόμοιες κινήσεις.

Οι προσομοιάζοντες χοροί 

Εδώ μπορείτε να δείτε τον Ζωναράδικο της Θράκης

Και τον Τσακώνικο της Αρκαδίας

Και οι δύο παραδοσιακοί χοροί προσομοιάζουν στον Γέρανο.

Από τον 8ο αιώνα π.Χ και μετά, η Δήλος είναι το συνεδριακό κέντρο των Ιωνικών πόλεων. Συγκεντρώνονταν εκεί οι Ίωνες των νησιών και των ακτών της Μ. Ασίας, συζητούσαν τα θέματα που τους απασχολούσαν κι έπαιρναν μέρος στους μουσικούς και γυμναστικούς αγώνες που οργανώνονταν προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Αργότερα το συνέδριο μεταφέρθηκε στην Έφεσο.

• Ενώ όμως στη Δήλο γιορταζόταν με χορούς και ύμνους και τιμούσαν κυρίως τη γέννησή του, στους Δελφούς ο θεός ήταν αυστηρός και υπέβαλλε τον άνθρωπο σε πολλές δοκιμασίες. Στη Δήλο, παρότι αναφέρεται η ύπαρξη μαντείου, δεν φαίνεται να αναπτύχθηκε αυτή η πλευρά της προσωπικότητας του θεού, ενώ στους Δελφούς ήταν ο θεός που φανέρωνε με σημάδια (σήμαινε) τη θέληση του πατέρα του Δία, και με τη βοήθειά του οι άνθρωποι αποκτούσαν πολιτισμένη και ανώτερη ζωή.

Όταν κυριαρχούσαν οι Αθηναίοι

Αποφασιστικό στοιχείο για την εξέλιξη του δηλιακού ιερού ήταν το ενδιαφέρον των Αθηναίων από την αρχαϊκή περίοδο. Από την εποχή του Πεισίστρατου (6ος αι. π.Χ.) οι Αθηναίοι συνέδεσαν παλιές παραδόσεις τους με τη Δήλο: οι Υπερβόρειες Παρθένες πριν φτάσουν στη Δήλο πέρασαν από τις Πρασιές (Πόρτο Ράφτη) της Αττικής· ο πρώτος βασιλιάς της Αθήνας Ερυσίχθων ήταν ο πρώτος θεωρός (προσκυνητής) του ιερού νησιού κ.ά. Οι Αθηναίοι διαδέχτηκαν στην κυριαρχία της Δήλου τη Νάξο, η οποία πρέπει να είχε τα πρωτεία εκεί έως τον 6ο αι., και επικράτησαν έως το 314 π.Χ.

Βόρεια του Αρτεμισίου βρίσκονται το Εκκλησιαστήριο και το Θεσμοφόριο. Βόρεια του τεμένους του Απόλλωνα βρίσκονται η συνοικία της Λίμνης, ναός αφιερωμένος στους 12 θεούς, το ιερό της Λητούς και η περίφημη Λεωφόρος των λεόντων. Πρόκειται για σπουδαία δείγματα της αρχαϊκής τέχνης της Νάξου, μοναδικά στον ελληνικό χώρο

Τον 6ο αι. π..Χ, ο τύραννος των Αθηνών Πεισίστρατος αποκτά τον έλεγχο του νησιού και προβαίνει σε μία πρωτοφανή ενέργεια. Διατάζει να εκκενωθούν οι τάφοι και να μεταφερθούν τα οστά στο απέναντι νησάκι, την Ρήνεια. Ο τρόπος ταφής και τα κτερίσματα που βρήκαν στους τάφους αυτούς 'ίσως δεικνύει πως οι πρόγονοι των Δηλίων ήταν και Κάρες.

Δήλος σε αναπαράσταση της πόλεως το 454 π.Χ

Η Δήλος έμεινε αλώβητη από τις περσικές επιθέσεις λόγω της ιερότητάς της. Μετά την εκδίωξη των Περσών, έγινε το κέντρο της Αθηναϊκής Συμμαχίας και το επίσημο θησαυροφυλάκιό της (μέχρι το 454 π.Χ. που ο Περικλής μεταφέρει το ταμείο της Συμμαχίας στην Ακρόπολη των Αθηνών).

• Χαρακτηριστικό της φήμης της Δήλου είναι πως o Δαρείος απαγόρευσε στον ναύαρχό του Δάτη να εισβάλλει στο νησί κατά τους Μηδικούς πολέμους.

Στις αρχές του Πελοποννησιακού Πολέμου, αναζητώντας ανακούφιση από την καταστροφή που προκάλεσε ο λοιμός, οι Αθηναίοι αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν και πάλι καθαρμό στο ιερό νησί. Για άλλη μία φορά αδειάζουν οι τάφοι και οι νεκροί μεταφέρονται στην Ρήνεια (που παλαιότερα ονομαζόταν Αρτεμήτις και Κελαδούσα).
Από τότε δεν επιτρεπόταν ούτε να γεννηθεί ούτε να πεθάνει κάποιος στο ιερό νησί, κι έτσι οι ετοιμόγεννες και οι ετοιμοθάνατοι μεταφέρονταν στην Ρήνεια. Ως αποτέλεσμα ο πληθυσμός της Ρήνειας αυξήθηκε και η περιοχή αναπτύχθηκε εντυπωσιακά.
Οι γείτονες Μυκονιάτες εξέτρεφαν εκεί ίππους, βοοειδή και αιγοπρόβατα, ενώ πολλοί ήρθαν από διάφορες περιοχές για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε όσους επρόκειτο να γεννηθούν και σε εκείνους που ανέμεναν υπομονετικά τον θάνατο.

Επιπλέον, οι Αθηναίοι έδιωξαν τους Δήλιους από τον τόπο τους, επειδή είχαν τελέσει ιερουργίες ενώ ήταν ακάθαρτοι. Εκείνοι κατέφυγαν στο Αδραμύτιο, απ’ όπου εκδιώχθηκαν λίγο αργότερα από τον Τισαφέρνη. Το Μαντείο των Δελφών δίνει χρησμό στους Αθηναίους πως πρέπει να επαναφέρουν τους Δηλίους στον τόπο τους.
Οι Αθηναίοι τους κάλεσαν πίσω και τότε περίπου καθιερώθηκαν τα Δήλια, η γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα που γινόταν κάθε πέντε χρόνια.

Ελληνιστική εποχή 

Μετά την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου η Δήλος ωφελήθηκε πολύ από την ενοποίηση Ανατολής – Δύσης και την ανάπτυξη της οικονομίας. Η Δήλος είναι πλέον μία ανεξάρτητη πολιτεία.

Η ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Ε'

Στην Δήλο και στον Απόλλωνα αφιέρωσε και ο Αντιγονίδης Φίλιππος Ε' μία δεύτερη στοά, προσανατολιζόμενη στην Ανατολή, ακριβώς απέναντι από την Νότια στοά.Η ανέγερσή της χρονολογείται από το 221 έως το 201 π.Χ.και ταυτίζεται βάσει μίας αναθηματικής επιγραφής ,χαραγμένης στο επιστύλιο που αναφέρει : "ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΙ (ΑΝΕΘΗΚΕΝ)"
Η στοά αυτή συνδέεται με τον εορτασμό και τις νίκες του βασιλιά σε μάχες ξηράς και θάλασσας και έτσι δινόταν τότε μεγάλη έμφαση στις ικανότητες του Φιλίππου του Ε'.

Επιγραφές και ανάγλυφα ασπίδων από τρόπαια κοντά στη στοά του Φιλίππου Ε' στη Δήλο.

Συμπερασματικά συνάγεται πως οι Μακεδόνες βασιλείς δεν απέφευγαν τις δαπάνες,τις χρονοβόρες διαδικασίες και διαπραγματεύσεις που ήταν απαραίτητες για την ανέγερση ενός οικοδομήματος μνημείου με αποτέλεσμα η προσφορά τους να περιέχει πολύ ισχυρά στρατηγικά και πολιτικά μηνύματα.

Δόμοι από την στοά του Φιλίππου Ε'

ΑΛΛΟΙ ΒΑΣΙΛΕΙΣ 

Ο Αντίγονος Μονόφθαλμος και ο γιος του Δημήτριος ο Πολιορκητής ίδρυσαν το Κοινόν των Νησιωτών με θρησκευτικό κέντρο τη Δήλο, η οποία κηρύχτηκε ελεύθερη και ανεξάρτητη (314 – 166 π.Χ.) .Το νησί της Δήλου έπαιζε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για την δυναστεία των Αντιγονιδών κατά τον 3ο αι.π.Χ. Όταν ο Αντίγονος Β' Γονατάς, απόχτησε την βασιλεία της Μακεδονίας, αντιμετώπισε στην αρχή , σημαντικές δυσκολίες.

• Και οι τάφοι της Όπιδας και της Άργης, όπως και των Υπερβόρειων Παρθένων;...Στην ανατολική πλευρά του περιβόλου του ιερού υπάρχει το Πρυτανείο (αρχές 5ου αι. π.Χ.). Τη βόρεια πλευρά του ιερού διασχίζει η Στοά του βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονου (τέλη 3ου αι. π.Χ.), μπροστά από την οποία βρίσκεται η Θήκη, τάφος της Όπιδας και της Άργης, των δύο Υπερβόρειων Παρθένων που παραστάθηκαν στη γέννηση του Απόλλωνα· ο τάφος των δύο άλλων Υπερβόρειων Παρθένων, της Λαοδίκης και της Υπερύμης, βρίσκεται στο Σήμα, στη δυτική πλευρά του τεμένους, η οποία, όπως και η νότια, κλείνει με τη Στοά των Ναξίων.

Ήταν γιος και διάδοχος του Δημητρίου Πολιορκητή.Το βασίλειο του πατέρα του όμως είχε διαλυθεί. Μετά την σημαντική νίκη του Αντιγόνου εναντίον των Γαλατών στην Λυσιμάχεια κατάφερε να κατακτήσει τον θρόνο της Μακεδονίας και στην συνέχεια προσπάθησε να εγκαθιδρύσει εκ νέου την Μακεδονική δύναμη στο Αιγαίο.

Το ότι η Δήλος ως κέντρο του Κοινού των Νησιωτών έπαιζε σημαντικό ρόλο στην πολιτική του Αντιγόνου Γονατά φανερώνει το γεγονός ότι όλες οι δωρεές του,με ελάχιστες εξαιρέσεις απευθύνθηκαν στο ιερό του Απόλλωνα στη Δήλο.

Από το αφιερωματικό Επιστύλιο από τη Στοά του Αντίγονου Γονατά στη Δήλο. 

ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΩΝ ΤΑΥΡΩΝ

Αρχαιότητες από τη Δήλο, τις οποίες ο συγγραφέας είδε στη Σύρο.BLOUET, Guillaume-Abel. Expédition scientifique de Morée, Ordonnée par le Gouvernement français: Architecture, Sculptures, Inscriptions et Vues du Péloponèse, des Cyclades et de l'Attique, mesurées, dessinées, recueillies et publiées par Abel Blouet, Architecte, Directeur de la Section de l’Architecture et de Sculpture de l’Expédition, Ancien Pensionnaire de l’Académie de France à Rome; Amable Ravoisié et Achille Poirot, Architectes; Félix Crézel, Peintre d’Histoire, et Frédéric de Gournay, Littérateur. Ouvrage dédié au Roi, τ. I-VI, Παρίσι, Firmin Didot, 1831-1838.

Ανάμεσα σε αυτές τις αφιερώσεις συγκαταλέγεται και το μνημείο των Ταύρων (Βοών),το οποίο ήταν επέκταση του ιερού του Απόλλωνος προς Ανατολάς. Το όνομα του μνημείου οφείλεται στις προτομές ταύρων που ευρίσκοντο πάνω στους πεσσούς.

Αρχαιότητες από τη Δήλο. Κάτοψη κιόνων (εικ. 1), όψη (εικ. 2) και πλάγια όψη (εικ. 3) κεφαλών ταύρων από το Μνημείο με τους Ταύρους στη Δήλο.

Η χρονολόγηση του Μνημείου των Ταύρων(Βοών) συνάδει με μία πληροφορία από τον Αθήναιο που παραπέμπει σε να κείμενο του Μοσχίωνος ,ενός συγγραφέα της ελληνιστικής εποχής και μας πληροφορεί ότι ο Αντίγονος αφιέρωσε στον Απόλλωνα την τριήρη μήκους 50μ ,με την οποία είχε νικήσει στη Λεύκολλα της Κω τους στρατηγούς του Πτολεμαίου.

Επειδή ακριβώς αναφέρεται στην συγκεκριμένη ναυμαχία,ο Αντίγονος του κειμένου ταυτίζεται με τον Γονατά. Η πιθανότερη εκδοχή είναι η πρόταση ότι το Μνημείο των Ταύρων προοριζόταν αρχικά για την τοποθέτηση ενός πλοίου αναθήματος του Δημητρίου Πολιορκητή αλλά οι εργασίες διακόπησαν για άγνωστο λόγο, μέχρι που ο Αντίγονος Γονατάς, μετά την θαλάσσια νίκη του ,αποφάσισε να ολοκληρώσει το έργο. Η πληροφορία του Αθήναιου για την αφιέρωση του πλοίου του Γονατά στον Απόλλωνα είναι η μοναδική περίπτωση ανάθεσης πλοίου, από Έλληνα βασιλιά της «ελληνιστικής» εποχής, η οποία μας είναι γνωστή.

Η ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΓΟΝΑΤΑ.
Τη βόρεια πλευρά του ιερού διασχίζει η Στοά των κεράτων του βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονου Γονατά, η οποία χτίστηκε το 250 π.Χ. είχε έναν μόνο όροφο και ήταν δίκλιτη. Στην πρόσοψη υπήρχαν 47 κίονες δωρικοί.
Τα μετακιόνια διαστήματα ήταν αρκετά μεγάλα και στο κέντρο του του καθενός εβρίσκετο μία τρίγλυφος
.Οι τρίγλυφοι δουλεύτηκαν σε λευκό μάρμαρο και απεικόνιζαν κεφαλές ταύρων.Στο επιστύλιο της στοάς ήταν χαραγμένη η αναθηματική επιγραφή:"ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΝΤΙΓΟΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΑΚΕΔΩΝ ΑΠΟΛΛΩΝΙ"


ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝΣτην στοά ,15μ μπροστά και ανατολικά της πρόσοψης ,υπήρχε ένα αναθηματικό βάθρο μεγάλου μήκους το οποίο ήταν επίσης ανάθημα του Αντιγόνου Γονατά. Η επιγραφή αναφέρει τα εξής: "ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΝΤΙΓΟΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΑΚΕΔΩΝ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΑΠΟΛΛΩΝΙ (ΑΝΕΘΗΚΕΝ)"

'Έτσι γνωρίζουμε πως το βάθρο αυτό στήριζε τα αγάλματα των προγόνων του βασιλέα Γονατά .Εκτός από την ανωτέρω επιγραφή ,υπήρχαν και άλλες κάτω από κάθε άγαλμα που ανέφεραν τα ονόματα των εικονιζομένων Αντιγονιδών , εκ των οποίων ελάχιστα μέρη σώζονται.
Η πολιτική του Αντιγόνου Γονατά και η ανάθεση του Μνημείου των Ταύρων, της εντυπωσιακής Στοάς αλλά και στο λεγόμενο Μνημείο των Προγόνων , το βάθρο δηλαδή με τα αγάλματα του Αντίγονου Μονόφθαλμου και του Δημητρίου Πολιορκητή ,στο ιερό του Απόλλωνα στην Δήλο,σκοπό είχε την προβολή και ισχυροποίηση της νομιμότητας της κυριαρχίας του και την διαδοχική συνέχεια της βασιλείας στην Μακεδονία ,από τους Αργεάδες του Αλεξάνδρου στους Αντιγονίδες.

Κάτοψη δωρικών κιόνων και όψη δωρικής κιονοστοιχίας με θριγκό, πιθανότατα από Ναό του Απόλλωνα στη Δήλο.

Το άντρο του Ηρακλή στο όρος Κύνθος στη Δήλο.

Πολλά κτίσματα και έργα τέχνης που διασώζονται ως σήμερα ανήκουν σε αυτή την περίοδο. Οι πόλεις συναγωνίζονταν μεταξύ τους ποια θα αφιερώσει το πιο ακριβό, το πιο περίτεχνο δώρο στον ιερό τόπο.

Ρωμαϊκή εποχή
Σε όλη τη διάρκεια της ρωμαϊκής κυριαρχίας, η Δήλος γνώρισε άλλη μία περίοδο μεγάλης οικονομικής άνθησης. Μετά την καταστροφή της Κορίνθου, οι έμποροι της πόλης ήρθαν στην Δήλο, η οποία ήταν απαλλαγμένη από τέλη και φόρους και έκαναν χρυσές δουλειές.

• Οι Ρωμαίοι αργότερα, για να πλήξουν τη Ρόδο, ανακήρυξαν τη Δήλο ελεύθερο λιμάνι· τότε εγκαταστάθηκαν εκεί πολλοί ξένοι μεταφέροντας μαζί και τις λατρείες των θεών τους.

 Όλα τα πλοία που έπλεαν από την Ιταλική  και την Ελλάδα προς την Ασία έκαναν στάση στο κέντρο των Κυκλάδων. Οι θρησκευτικές γιορτές επίσης ήταν μία αέναη πηγή πλούτου.

Δήλος Κορινθιακά κιονόκρανα φερμένα από την Ρώμη πληροφορίες από .....LE ROY, Julien David. Les ruines des plus beaux monuments de la Grece, considérées du côté de l'histoire et du côté de l'architecture; par M. Le Roy, historiographe de l'Academie Royale d'Architecture, & de l'Institut de Bologne. Seconde édition corrigée et augmentée. τ. IΙ, Παρίσι, Louis-François Delatour, MDCCLXX [1770].

Την χλιδή που απολάμβαναν τότε οι κάτοικοι του νησιού μπορούμε σήμερα να φανταστούμε από τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά των κατοικιών που έχουν σωθεί σε άριστη κατάσταση.

Δήλος: « Οικία Δελφινιών »

Εκτός από τα θαλασσινά μοτίβα, συνηθίζονται διονυσιακά θέματα που αποκαλύπτουν την χαρμόσυνη διάθεση των κατοίκων.
Αυτή την εποχή συγκατοικούν εδώ όλες οι θεότητες, χωρίς προβλήματα. Ο Σέραπις, η Ίσις, ο Διόνυσος, μαζί με τους οικοδεσπότες Απόλλωνα, Άρτεμη και Λητώ και πολλούς άλλους.

Το ιερό της Ίσιδος  3 αι π.Χ.

Παρά τον πλούτο και τον μεγάλο του πληθυσμό (30.000 περίπου κατά τη ρωμαϊκή περίοδο), η Δήλος ήταν ένα νησί ατείχιστο, χωρίς στρατό. Εύκολα λοιπόν το κατέλαβε ο βασιλιάς του Πόντου, Μιθριδάτης.

•  Ο αρχιστράτηγός του, Μηνοφάνης, κατέσφαξε τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Δήλου το 88. π.Χ και αιχμαλώτισε τα γυναικόπαιδα. Οι θησαυροί του νησιού λεηλατήθηκαν.

Σύμφωνα με μία παράδοση, ένας από τους στρατιώτες του έριξε το άγαλμα του Απόλλωνα στη θάλασσα κι εκείνο ξεβράστηκε στις ακτές της Βοιωτίας. Το μέρος εκείνο ονομάστηκε Επιδήλιο και οι Βοιωτοί Επιδήλιοι. Φαντάζομαι πως πρόκειται για το σημερινό Δήλεσι.

Ψηφιακή αναπαράσταση της Δήλου τον 2ον αι π.Χ. 

Το τέλος
Το 69 π.Χ. ο Μιθριδάτης επιχειρεί μία νέα λεηλασία και στέλνει τον συνεργάτη του, τον πειρατή Αθηνόδωρο. Η καταστροφή που υπέστη το νησί ήταν ανεπανόρθωτη. Στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ. στο νησί έχει απομείνει μόνο ένας μικρός οικισμός. Ο Χριστιανός Τερτυλλιανός, δεν μπορεί να κρύψει την χαρά του για το κατάντημα του ιερού νησιού: «Και η Σάμος άμμος, και η Δήλος άδηλος», γράφει με ικανοποίηση.

• Η Δήλος εγκαταλείφθηκε εντελώς τον 6ο αι. μ.Χ. και παρέμεινε καταφύγιο των πειρατών για πολλούς αιώνες.

Σε μία περιγραφή του 1854 διαβάζουμε: «είναι δε όλως εγκαταλελειμμένη, ακατοίκητος και ληστών και πειρατών καταγώγιον … εκ δε των ζώων και πτηνών εισί δασύποδες και όρτυγες και σκολόπακες πολλοί, και έχιδναι και κροκόδειλοι χερσαίοι. Σώζεται δε εισέτι πλήθος άμετρον συντριμμάτων και λειψάνων των αρχαίων περίφημων και λαμπροτάτων εκείνων οικοδομών της Δήλου άπερ κατακαλύπτοντα πολλάς των αρίστων γαιών της νήσου, καθιστώσιν αυτάς ανεπιδέκτους καλλιεργείας. Και επιγραφαί δε πολλαί σώζωνται και κυρίως επί του βάθρου του αγάλματος του Απόλλωνος».*

Άποψη της Δήλου.1681

Τον 19ο αιώνα η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή ξεκινά τις ανασκαφές και η Δήλος αποκαλύπτει σιγά – σιγά τις ομορφιές της. Σήμερα, ολόκληρο το νησί είναι ένας αρχαιολογικός χώρος χαρακτηρισμένος ως Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά υπό την προστασία της UNESCO. Μπορείτε να την επισκεφτείτε εύκολα με καραβάκι από τη Μύκονο ή τη Νάξο, αλλά δεν μπορείτε να διανυκτερεύσετε εκεί. Ο Απόλλων αγαπά την ησυχία.

Με πληροφορίες από :
Κυρίως:

•  www.grethexis.com

Δευτερευόντως:

•  https://doryforos.gr/
• http://el.travelogues.gr/

Αρχαίες πηγές:
Στράβων «Γεωγραφικά», Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις», Ηρόδοτος «Ιστορίαι» Β΄, Διόδωρος Σικελιώτης «Ιστορική Βιβλιοθήκη»», Βιργίλιος «Αινειάς», Οβίδιος «Μεταμορφώσεις»
*Απόσπασμα από «Τα Ελληνικά» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, τόμος Γ΄ 1854

ΕΚ.ΤΟΥ.ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ ΜΑΣ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. ⭐Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...: Facebook...► http://bit.ly/2kjlkot