Όλοι ξέρουμε ότι η Τήνος λέγεται Οφιούσσα λόγω της πληθώρας των φιδιών που υπάρχουν στο νησί. Όλοι γνωρίζουμε ότι το χωριό της Βωλάξ έχει γίνει γνωστό για την μοναδική τέχνη της καλαθοπλεκτικής του. Με αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με τα λεγόμενα κιστοφορικά νομίσματα. Τι ήταν αυτά; Μια κατηγορία αρχαίων νομίσματων που απεικονίζουν φίδια και... καλάθια!
Μία από τις, σχετικά πιο πρόσφατες, θεωρίες προέλευσης της λέξης Τήνος, είναι ότι προέρχεται από τη φοινικική λέξη Tannoth, που σημαίνει φίδι, λόγω του πλήθους των φιδιών και των ερπετών που κατέκλυζαν το νησί. Ήδη από την αρχαιότητα, το νησί έφερε το όνομα Οφιούσσα λόγω της πληθώρας των φιδιών. Η Βωλάξ πάλι, εκτός από τα βράχια, είναι γνωστή για τα καλάθια της. Δεκάδες καλαθοπλέκτες εδώ και αιώνες, ασχολούνται με την κατασκευή καλαθιών ώστε να έχουν κάποοιο οικονομικό έσοδο γι' αυτούς και την οικογένειά τους.
Τα νομίσματα
Μια κατηγορία αρχαίων νομισμάτων είναι τα κιστοφορικά. Ήταν ασημένια, βάρους 10–12.5 γραμμαρίων, και αξίας 3 δηναρίων. Σε αυτή την κατηγορία νομισμάτων εντάσσονται δίδραχμα και δραχμές με ποικίλους εικονογραφικούς τύπους. Τα χάλκινα, τέλος, νομίσματα προέρχονται από διάφορα νομισματοκοπεία, φέρουν τους ίδιους νομισματικούς τύπους με τα αργυρά, αλλά έχουν ως διακριτικό στοιχείο ένα μονόγραμμα δηλωτικό του τόπου παραγωγής τους.
Η ονομασία κιστοφορικά ετυμολογείται από τη μυστική κύστη (cista mystica), ένα πολύ χαρακτηριστικό κυκλικό πλεκτό καλάθι, γνωστό από τη διονυσιακή λατρεία, που έφεραν στον εμπροσθότυπο (μαζί με ένα στεφάνι από φύλλα κισσού που περιβάλλει το πλεχτό καλάθι). Μέσα από το μισάνοιχτο σκέπασμα της κίστης ξεπεταγόταν ένα φίδι (άλλοτε πάλι το φίδι απεικονιζόταν κουλουριασμένο γύρω από τον κάλαθο). Στον οπισθότυπο δύο φίδια ελίσσονταν γύρω από έναν γωρυτό (φαρέτρα).
Μια κατηγορία αρχαίων νομισμάτων είναι τα κιστοφορικά. Ήταν ασημένια, βάρους 10–12.5 γραμμαρίων, και αξίας 3 δηναρίων. Σε αυτή την κατηγορία νομισμάτων εντάσσονται δίδραχμα και δραχμές με ποικίλους εικονογραφικούς τύπους. Τα χάλκινα, τέλος, νομίσματα προέρχονται από διάφορα νομισματοκοπεία, φέρουν τους ίδιους νομισματικούς τύπους με τα αργυρά, αλλά έχουν ως διακριτικό στοιχείο ένα μονόγραμμα δηλωτικό του τόπου παραγωγής τους.
Η ονομασία κιστοφορικά ετυμολογείται από τη μυστική κύστη (cista mystica), ένα πολύ χαρακτηριστικό κυκλικό πλεκτό καλάθι, γνωστό από τη διονυσιακή λατρεία, που έφεραν στον εμπροσθότυπο (μαζί με ένα στεφάνι από φύλλα κισσού που περιβάλλει το πλεχτό καλάθι). Μέσα από το μισάνοιχτο σκέπασμα της κίστης ξεπεταγόταν ένα φίδι (άλλοτε πάλι το φίδι απεικονιζόταν κουλουριασμένο γύρω από τον κάλαθο). Στον οπισθότυπο δύο φίδια ελίσσονταν γύρω από έναν γωρυτό (φαρέτρα).
Ένα από τα χαρακτηριστικά της μύησης των Ελευσινίων Μυστηρίων ήταν τα φίδια και η μυστική κίστη. Η κίστη ήταν, όπως, είπαμε, καλάθι με κάλυμμα από πάνω. Το έφτιαχναν από ευλύγιστα κλαδιά και μέσα του φυλάσσονταν τα ιερά αντικείμενα και τα φίδια που χρησιμοποιούσαν στις μυστικές τελετές. Στα Ελευσινιακά Μυστήρια την κίστη έφεραν, κατά την τελετή έναρξης, οι γυναίκες στο κεφάλι τους. Έχει βρεθεί αρχαίο νομίσμα που απεικονίζει την στιγμή αυτή. Ο Θεός-θεραπευτής Ασκληπιός εμφανίζεται να κρατάει ένα ιερό φίδι (αυτό –μαζί με την ράβδο του– έγινε σύμβολο της Παγκόσμιας Ιατρικής). Οι άτεκνες γυναίκες έφταναν στους ναούς του Ασκληπιού γιατί πίστευαν ότι αυτό δεν φέρνει μόνο γονιμότητα στην γη, αλλά και σε αυτές τις ίδιες. Ξέρουμε ότι τα παλιά χρόνια στο χωριό, μέσα στα δώρα που έδιναν στις νιόπαντρες γυναίκες του χωριού ήταν καλάθια γεμάτα καρπούς και λουλούδια. Κάποτε έβαζαν μέσα και ασημένια νομίσματα για να ξεκινήσουν με κάποια άνεση την νέα τους ζωή. Νομίσματα που δεν απείχαν πολύ από εκείνα τα αρχαία, που σήμερα τα χαρακτηρίζουμε ως κιστοφορικά...
Τα κιστοφορικά νομίσματα κόπηκαν και κυκλοφόρησαν στην Μικρά Ασία κατά το δεύτερο μισό του 2ου π.χ. αιώνα. Υπεύθυνες για την κοπή τους ήταν 12 ελληνιστικά βασίλεια-πόλεις που βρίσκονταν στα μικρασιατικά παράλια, απέναντι από την Τήνο, όπως η Πέργαμος, η Έφεσος, η Σμύρνη κ.α.
Το ελληνιστικό βασίλειο του Περγάμου διαφοροποιήθηκε νομισματικά από την υπόλοιπη μικρασιατική επικράτεια με την καθιέρωση των λεγόμενων κιστοφορικών αργυρών νομισμάτων από το βασιλιά Ευμένη Β΄ (197-159 π.Χ.). Με εξαίρεση κάποια σύμβολα, μονογράμματα ή γράμματα στο πεδίο που βοηθούν στην αναγνώριση του νομισματοκοπείου (π.χ. ΠΕΡ για το νομισματοκοπείο του Περγάμου, ΕΦΕ για αυτό της Εφέσου), σε γενικές γραμμές τα κιστοφορικά νομίσματα είναι ανώνυμα. Σε μία μόνο κοπή, που δεν έγινε στο ίδιο το Πέργαμο, αναγράφονται τα έτη των επιμέρους εκδόσεων (Α-Δ) και συνεπτυγμένος ο τύπος του ονόματος του βασιλέως (ΒΑ ΕΥ: ΒΑσιλέως ΕΥμένους). Πρόκειται για τα νομίσματα του Αριστονίκου (133-130 π.Χ.). Από την εποχή του Πομπηίου (106-48 π.Χ.) προστέθηκαν τα ονόματα των εκάστοτε ανθυπάτων, ενώ το 57/56 π.Χ. χαράχθηκαν εκδόσεις ακόμα και στο όνομα του Κικέρωνος (106-43 π.Χ.), ο οποίος σε επιστολές του προς τον Αττικό αναφερόταν υποτιμητικά στην αξία των κιστοφορικών νομισμάτων. Επί Αδριανού, ο όγκος των παραγόμενων κιστοφορικών νομισμάτων αυξήθηκε σημαντικά.
Οι απεικονίσεις των νομισμάτων αυτών παραπέμπουν στην λατρεία του Θεού Διονύσου. Κάποιες από τις μικρότερες υποδιαιρέσεις έφεραν ποικίλους εικονογραφικούς τύπους, όπως βότρυ, ρόπαλο ή λεοντή μέσα σε στέφανο. Η επιλογή των τύπων αυτών δικαιολογείται τόσο από την ιδιαίτερη θέση της λατρείας του Διονύσου στο Πέργαμο, στον οποίο άλλωστε οι Ατταλίδες ανήγαν την καταγωγή τους, όσο και από τον ιδρυτικό μύθο της πόλης, που ήθελε ιδρυτή του κράτους τον Τήλεφο, γιο του Ηρακλή.
Το ελληνιστικό βασίλειο του Περγάμου διαφοροποιήθηκε νομισματικά από την υπόλοιπη μικρασιατική επικράτεια με την καθιέρωση των λεγόμενων κιστοφορικών αργυρών νομισμάτων από το βασιλιά Ευμένη Β΄ (197-159 π.Χ.). Με εξαίρεση κάποια σύμβολα, μονογράμματα ή γράμματα στο πεδίο που βοηθούν στην αναγνώριση του νομισματοκοπείου (π.χ. ΠΕΡ για το νομισματοκοπείο του Περγάμου, ΕΦΕ για αυτό της Εφέσου), σε γενικές γραμμές τα κιστοφορικά νομίσματα είναι ανώνυμα. Σε μία μόνο κοπή, που δεν έγινε στο ίδιο το Πέργαμο, αναγράφονται τα έτη των επιμέρους εκδόσεων (Α-Δ) και συνεπτυγμένος ο τύπος του ονόματος του βασιλέως (ΒΑ ΕΥ: ΒΑσιλέως ΕΥμένους). Πρόκειται για τα νομίσματα του Αριστονίκου (133-130 π.Χ.). Από την εποχή του Πομπηίου (106-48 π.Χ.) προστέθηκαν τα ονόματα των εκάστοτε ανθυπάτων, ενώ το 57/56 π.Χ. χαράχθηκαν εκδόσεις ακόμα και στο όνομα του Κικέρωνος (106-43 π.Χ.), ο οποίος σε επιστολές του προς τον Αττικό αναφερόταν υποτιμητικά στην αξία των κιστοφορικών νομισμάτων. Επί Αδριανού, ο όγκος των παραγόμενων κιστοφορικών νομισμάτων αυξήθηκε σημαντικά.
Οι απεικονίσεις των νομισμάτων αυτών παραπέμπουν στην λατρεία του Θεού Διονύσου. Κάποιες από τις μικρότερες υποδιαιρέσεις έφεραν ποικίλους εικονογραφικούς τύπους, όπως βότρυ, ρόπαλο ή λεοντή μέσα σε στέφανο. Η επιλογή των τύπων αυτών δικαιολογείται τόσο από την ιδιαίτερη θέση της λατρείας του Διονύσου στο Πέργαμο, στον οποίο άλλωστε οι Ατταλίδες ανήγαν την καταγωγή τους, όσο και από τον ιδρυτικό μύθο της πόλης, που ήθελε ιδρυτή του κράτους τον Τήλεφο, γιο του Ηρακλή.
Από τα κιστοφορικά νομίσματα προέρχονται τα αυτοκρατορικά αργυρά μετάλλια που χρησίμευαν για την πληρωμή του στρατού και άλλων ειδικών εξόδων και είχαν διάφορους εικονογραφικούς τύπους. Χαρακτηριστικό των κιστοφορικών αργυρών τετράδραχμων είναι ότι, αν και ήταν αρκετά ελαφρύτερα από τα παλαιότερα περγαμηνά τετράδραχμα αττικού βάρους (17 γραμμ.), συμβατικά γίνονταν αποδεκτά ως ισότιμα με τα νομίσματα που ακολουθούσαν τον αττικό σταθμητικό κανόνα. Αυτό εξηγεί από τη μία για ποιο λόγο σπάνια κυκλοφορούσαν έξω από το Περγαμηνό βασίλειο και από την άλλη γιατί δεν απαντούν νομίσματα και άλλων αρχών έκδοσης στην επικράτεια του Περγάμου.
Με οικονομικούς όρους, η έναρξη κοπής των κιστοφορικών νομισμάτων σήμανε το τέλος του ανεξέλεγκτου εμπορίου στην περιοχή που εκτεινόταν πέρα από τον Ταύρο. Η κοπή τους κατέστησε δυνατό τον έλεγχο του εμπορίου και διευκόλυνε την είσπραξη φόρων. Τα κιστοφορικά νομίσματα έδωσαν τη δυνατότητα στον Ευμένη Β΄ να ανεγείρει τα μεγαλοπρεπή κτίσματα στην Πέργαμο και να προωθήσει την διεθνή πολιτική των δωρεών, την οποία ακολουθούσαν και οι μεταγενέστεροί του βασιλείς, όποτε και στο βαθμό που μπορούσαν.
Με οικονομικούς όρους, η έναρξη κοπής των κιστοφορικών νομισμάτων σήμανε το τέλος του ανεξέλεγκτου εμπορίου στην περιοχή που εκτεινόταν πέρα από τον Ταύρο. Η κοπή τους κατέστησε δυνατό τον έλεγχο του εμπορίου και διευκόλυνε την είσπραξη φόρων. Τα κιστοφορικά νομίσματα έδωσαν τη δυνατότητα στον Ευμένη Β΄ να ανεγείρει τα μεγαλοπρεπή κτίσματα στην Πέργαμο και να προωθήσει την διεθνή πολιτική των δωρεών, την οποία ακολουθούσαν και οι μεταγενέστεροί του βασιλείς, όποτε και στο βαθμό που μπορούσαν.
Η Δήμητρα
Παρόλο που οι περισσότεροι από τους αρχαίους λαούς φαντάζονταν τους θεούς να κατοικούν στον ουρανό, η θεότητα της γης είναι πολύ παλαιότερη και τα Ελευσίνια Μυστήρια περιστρέφονταν γύρω από αυτή. Στην αρχή την αποκαλούσαν Γαία αλλά με το πέρασμα των αιώνων, απέκτησε το όνομα Δήμητρα, (από το «Γη μήτηρ»). Η λατρεία της Δήμητρας ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τους αγρότες, με τον κύκλο των εργασιών από τη σπορά ως τη συγκομιδή. Ξεκινώντας από τις εύφορες πεδιάδες της νότιας Θεσσαλίας, εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα και είχε ευρύτατη διάδοση σε όλο τον ελληνισμό από την Μικρά Ασία μέχρι την Ιταλία.
Ο μύθος της Δήμητρας και της Περσεφόνης (κόρη της Δήμητρας και του Δια) που αποτελεί το κέντρο της λατρείας των Ελευσίνιων έχει ως εξής σύμφωνο με τον ομηρικό ύμνο: η Κόρη έπαιζε σε μια πανέμορφη, καταπράσινη περιοχή, το Νύσσιον Πεδίο, μαζί με τις Ωκεανίδες Νύμφες όταν είδε ένα πανέμορφο νάρκισσο και θέλησε να τον κόψει. Τότε εμφανίστηκε ο Άδης (Πλούτωνας) και την έκλεψε, αφού προηγουμένως είχε πάρει την συγκατάθεση του Δία. Η Δήμητρα μάταια έψαχνε να την βρει. Κάποια μέρα μίλησε με τον βασιλιά Ήλιο ο οποίος της εξήγησε τι είχε γίνει, κι αυτή έχοντας θυμώσει παρά πολύ με το Δία που επέτρεψε την αρπαγή της κόρης τους. Έτσι η Δήμητρα, αντί να γυρίσει στον Όλυμπο, μεταμορφώθηκε σε γριά και άρχισε να περιπλανείται στις πόλεις. Όταν έφτασε στην Ελευσίνα ζήτησε να της χτίσουν έναν ναό για να αποσυρθεί σε αυτόν. Έτσι και έγινε, και έκοψε κάθε επαφή με τον κόσμο και όλη μέρα θρηνούσε για τον χαμό της Κόρης της, τόσο μέχρι που η γη έπαψε να βλασταίνει και ο αφανισμός των ανθρώπων απειλούσε τον κόσμο.
Βλέποντας αυτά, ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Άδη ζητώντας του να επιτρέψει την άνοδο της Κόρης για να ηρεμήσει η Δήμητρα. Ο Άδης την έστειλε αφού πρώτα της έδωσε να φάει καρπό ροιάς (ροδιού) για να εξασφαλίσει την επιστροφή της. Η Κόρη συνάντησε την μητέρα της στην Ελευσίνα, όμως μόλις η Δήμητρα αντιλήφθηκε ότι η κόρη της έφαγε τον καρπό κατάλαβε ότι δεν μπορεί να την κρατήσει για πάντα κοντά της. Την λύση έδωσε η Ρέα (μητέρα της Δήμητρας) μέσω της οποίας έγινε συμβιβασμός ανάμεσα στους θεούς και αποφάσισαν ότι η Περσεφόνη θα περνούσε το 1/3 του χρόνου με τον σύζυγο της Άδη και τα 2/3 στον Όλυμπο με την μητέρα της.
Έτσι πείστηκε και η Δήμητρα να γυρίσει στον Όλυμπο και μόλις βγήκε από τον ναό που είχε κλειστεί, η γη άνθισε και η Δήμητρα έδειξε στους άρχοντες της πόλης τον τρόπο με τον οποίο ήθελε να την λατρεύουν. Τον Χειμώνα που η γη δεν παράγει κάτι, είναι ο καιρός που η Περσεφόνη βρίσκεται στον Άδη. Την Άνοιξη που όλα ανθίζουν, επιστρέφει στην επάνω κόσμο και όλοι η γεωργοί είναι χαρούμενοι...
Παρόλο που οι περισσότεροι από τους αρχαίους λαούς φαντάζονταν τους θεούς να κατοικούν στον ουρανό, η θεότητα της γης είναι πολύ παλαιότερη και τα Ελευσίνια Μυστήρια περιστρέφονταν γύρω από αυτή. Στην αρχή την αποκαλούσαν Γαία αλλά με το πέρασμα των αιώνων, απέκτησε το όνομα Δήμητρα, (από το «Γη μήτηρ»). Η λατρεία της Δήμητρας ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τους αγρότες, με τον κύκλο των εργασιών από τη σπορά ως τη συγκομιδή. Ξεκινώντας από τις εύφορες πεδιάδες της νότιας Θεσσαλίας, εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα και είχε ευρύτατη διάδοση σε όλο τον ελληνισμό από την Μικρά Ασία μέχρι την Ιταλία.
Ο μύθος της Δήμητρας και της Περσεφόνης (κόρη της Δήμητρας και του Δια) που αποτελεί το κέντρο της λατρείας των Ελευσίνιων έχει ως εξής σύμφωνο με τον ομηρικό ύμνο: η Κόρη έπαιζε σε μια πανέμορφη, καταπράσινη περιοχή, το Νύσσιον Πεδίο, μαζί με τις Ωκεανίδες Νύμφες όταν είδε ένα πανέμορφο νάρκισσο και θέλησε να τον κόψει. Τότε εμφανίστηκε ο Άδης (Πλούτωνας) και την έκλεψε, αφού προηγουμένως είχε πάρει την συγκατάθεση του Δία. Η Δήμητρα μάταια έψαχνε να την βρει. Κάποια μέρα μίλησε με τον βασιλιά Ήλιο ο οποίος της εξήγησε τι είχε γίνει, κι αυτή έχοντας θυμώσει παρά πολύ με το Δία που επέτρεψε την αρπαγή της κόρης τους. Έτσι η Δήμητρα, αντί να γυρίσει στον Όλυμπο, μεταμορφώθηκε σε γριά και άρχισε να περιπλανείται στις πόλεις. Όταν έφτασε στην Ελευσίνα ζήτησε να της χτίσουν έναν ναό για να αποσυρθεί σε αυτόν. Έτσι και έγινε, και έκοψε κάθε επαφή με τον κόσμο και όλη μέρα θρηνούσε για τον χαμό της Κόρης της, τόσο μέχρι που η γη έπαψε να βλασταίνει και ο αφανισμός των ανθρώπων απειλούσε τον κόσμο.
Βλέποντας αυτά, ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Άδη ζητώντας του να επιτρέψει την άνοδο της Κόρης για να ηρεμήσει η Δήμητρα. Ο Άδης την έστειλε αφού πρώτα της έδωσε να φάει καρπό ροιάς (ροδιού) για να εξασφαλίσει την επιστροφή της. Η Κόρη συνάντησε την μητέρα της στην Ελευσίνα, όμως μόλις η Δήμητρα αντιλήφθηκε ότι η κόρη της έφαγε τον καρπό κατάλαβε ότι δεν μπορεί να την κρατήσει για πάντα κοντά της. Την λύση έδωσε η Ρέα (μητέρα της Δήμητρας) μέσω της οποίας έγινε συμβιβασμός ανάμεσα στους θεούς και αποφάσισαν ότι η Περσεφόνη θα περνούσε το 1/3 του χρόνου με τον σύζυγο της Άδη και τα 2/3 στον Όλυμπο με την μητέρα της.
Έτσι πείστηκε και η Δήμητρα να γυρίσει στον Όλυμπο και μόλις βγήκε από τον ναό που είχε κλειστεί, η γη άνθισε και η Δήμητρα έδειξε στους άρχοντες της πόλης τον τρόπο με τον οποίο ήθελε να την λατρεύουν. Τον Χειμώνα που η γη δεν παράγει κάτι, είναι ο καιρός που η Περσεφόνη βρίσκεται στον Άδη. Την Άνοιξη που όλα ανθίζουν, επιστρέφει στην επάνω κόσμο και όλοι η γεωργοί είναι χαρούμενοι...
Ένα από τα χαρακτηριστικά της μύησης των Ελευσινίων Μυστηρίων ήταν τα φίδια και η μυστική κίστη. Η κίστη ήταν, όπως, είπαμε, καλάθι με κάλυμμα από πάνω. Το έφτιαχναν από ευλύγιστα κλαδιά και μέσα του φυλάσσονταν τα ιερά αντικείμενα και τα φίδια που χρησιμοποιούσαν στις μυστικές τελετές. Στα Ελευσινιακά Μυστήρια την κίστη έφεραν, κατά την τελετή έναρξης, οι γυναίκες στο κεφάλι τους. Έχει βρεθεί αρχαίο νομίσμα που απεικονίζει την στιγμή αυτή.
Ο Θεός-θεραπευτής Ασκληπιός εμφανίζεται να κρατάει ένα ιερό φίδι (αυτό –μαζί με την ράβδο του– έγινε σύμβολο της Παγκόσμιας Ιατρικής). Οι άτεκνες γυναίκες έφταναν στους ναούς του Ασκληπιού γιατί πίστευαν ότι αυτό δεν φέρνει μόνο γονιμότητα στην γη, αλλά και σε αυτές τις ίδιες. Ξέρουμε ότι τα παλιά χρόνια στο χωριό, μέσα στα δώρα που έδιναν στις νιόπαντρες γυναίκες του χωριού ήταν καλάθια γεμάτα καρπούς και λουλούδια. Κάποτε έβαζαν μέσα και ασημένια νομίσματα για να ξεκινήσουν με κάποια άνεση την νέα τους ζωή. Νομίσματα που δεν απείχαν πολύ από εκείνα τα αρχαία, που σήμερα τα χαρακτηρίζουμε ως κιστοφορικά...
Ο Θεός-θεραπευτής Ασκληπιός εμφανίζεται να κρατάει ένα ιερό φίδι (αυτό –μαζί με την ράβδο του– έγινε σύμβολο της Παγκόσμιας Ιατρικής). Οι άτεκνες γυναίκες έφταναν στους ναούς του Ασκληπιού γιατί πίστευαν ότι αυτό δεν φέρνει μόνο γονιμότητα στην γη, αλλά και σε αυτές τις ίδιες. Ξέρουμε ότι τα παλιά χρόνια στο χωριό, μέσα στα δώρα που έδιναν στις νιόπαντρες γυναίκες του χωριού ήταν καλάθια γεμάτα καρπούς και λουλούδια. Κάποτε έβαζαν μέσα και ασημένια νομίσματα για να ξεκινήσουν με κάποια άνεση την νέα τους ζωή. Νομίσματα που δεν απείχαν πολύ από εκείνα τα αρχαία, που σήμερα τα χαρακτηρίζουμε ως κιστοφορικά...
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.