Παρασκευή 24 Ιουλίου 2020

Εποχή του Χαλκού Αρχαία Ελληνική Τέχνη

1. Κύπρος
Από το 2600 π.Χ. περίπου αρχίζει η χρήση του χαλκού, ενώ σύντομα η κατασκευή κράματος χαλκού και κασσίτερου σημειώνει την έναρξη της περιόδου του ορείχαλκου. Η χρήση του ορείχαλκου επικράτησε μέχρι περίπου το 1100 π.Χ., όταν εμφανίστηκε ένα νέο μέταλλο, ο σίδηρος. Την εποχή αυτή κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην Κύπρο ο χαλκός, που επρόκειτο να παίξει σημαντικό ρόλο στην ιστορία του νησιού. Τα πλούσια ευρήματα στις ανασκαφές αυτής της εποχής δείχνουν το υψηλό βιοτικό επίπεδο των κατοίκων του νησιού.
1 epoxi tou xalkou2 epoxi tou xalkouΤώρα εμφανίζονται τα πρώτα αντικείμενα από μέταλλο, κυρίως μικρά εργαλεία από σφυρήλατο χαλκό όπου και τα εμπορεύονταν. Με τον καιρό έγινε σημαντικό εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο κι αυτό επηρέασε το ύφος της τέχνης της, όπου η κεραμική, η μεταλλοτεχνία και η κοσμηματοτεχνία, ανθούσαν ιδιαίτερα. Η οικονομία παρέμεινε αγροτική, αν και όσο προχωρεί η περίοδος παρατηρούνται στοιχεία που πιθανόν υποδηλώνουν σύνθετες μορφές κοινωνικής οργάνωσης, όπως η χρήση σφραγίδων, η κατασκευή ειδικών χώρων λατρείας και η ποικιλία στον τρόπο ταφής των νεκρών. Οι έντονες διαφορές πλούτου που εμφανίζονται στις ταφές υποδηλώνουν την ύπαρξη αυστηρότερων διαχωρισμών σε κοινωνικό επίπεδο. Η θρησκεία με τον καιρό απέκτησε πιο σύνθετες μορφές έκφρασης, με συγκεκριμένους λατρευτικούς χώρους και εξεζητημένο τελετουργικό εξοπλισμό.
3 epoxi tou xalkou4 epoxi tou xalkouΣτην κατασκευή ειδωλίων , που γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη, υπάρχουν διάφοροι τύποι όπως ο σχηματικός, ο σταυρόσχημος, ο στεατοπυγικός και ο σανιδόμορφος που αποδίδουν την ανθρώπινη μορφή είτε με καθαρά σχηματικό τρόπο, είτε με περισσότερο φυσιοκρατικό, σε υλικά όπως ο στεατίτης, ο ασβεστόλιθος, ο πικρόλιθος και ο πηλός. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σχηματικά γυναικεία ειδώλια από ντόπιο πικρόλιθο, που παραπέμπουν σε γονιμικές λατρείες συνεχίζοντας μια μακρά νεολιθική παράδοση.
5 epoxi tou xalkouΗ κυριότερη κατηγορία κεραμικής είναι η Ερυθροστιλβωτή, την οποία συναντούμε για πρώτη φορά στην περιοχή τής Φιλιάς, στην Βορειοδυτική Κύπρο. Βασικό σχήμα των αγγείων είναι το σφαιρικό. Η επιφάνεια των αγγείων είναι προσεκτικά στιλβωμένη και στιλπνή. Τα εγχάρακτα στοιχεία γεμίζονται με λευκή ύλη, ενώ ο γλυπτός ή ανάγλυφος διάκοσμος περιλαμβάνει ζωόμορφες και σπανιότερα ανθρώπινες μορφές. Η ερυθροστιλβωτή κεραμική της νότιας ακτής του νησιού, αποτελεί τον πλέον χαρακτηριστικό κεραμικό ρυθμό στην Κύπρο.
6 epoxi tou xalkouΚατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, η Κύπρος εξελίσσεται σε μείζον κέντρο παραγωγής και διακίνησης χαλκού για ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο. Οικισμοί με αστική οργάνωση αναπτύσσονται κοντά σε λιμάνια από όπου φεύγουν τα χάλκινα τάλαντα (τμήματα ακατέργαστου χαλκού) και τα κατεργασμένα μετάλλινα αντικείμενα για το Αιγαίο, την Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο, για να ανταλλαγούν με διάφορα προϊόντα και είδη πολυτελείας. Κυριότερες πόλεις της Εποχής του Χαλκού στην Κύπρο ήταν αρχικά ο συνοικισμός της Ερήμης, αργότερα το Κίτιο και προπαντός η Έγκωμη κοντά στην Αμμόχωστο. Στην πόλη αυτή βρέθηκαν μεγάλα πετρόκτιστα κτίρια, δρόμοι, ναοί, οχυρωματικά έργα, τάφοι, πλούσια ευρήματα και έργα τέχνης.
2. Κυκλαδικός πολιτισμός


7 epoxi tou xalkouΤα νησιά των Κυκλάδων φαίνεται ότι είχαν κατοικηθεί από τα τέλη της πέμπτης χιλιετίας π.Χ. Σε όλα σχεδόν τα νησιά των Κυκλάδων αναπτύχθηκαν οικισμοί. Τα σπίτια τους ήταν μικρά, με τοίχους από πέτρες και λάσπη και στέγες από ξύλινα δοκάρια, καλάμια και πηλό, όλα χτισμένα σε χαρακτηριστικό ευθύγραμμο ή καμπυλόγραμμο σχήμα. Τα δάπεδα ήταν από πατητό χώμα ή πέτρες και οι στέγες από σχιστολιθικές πέτρες που συγκρατούνταν με ξύλινα δοκάρια. Οι οικισμοί τους ήταν χτισμένοι σε πλαγιές ή υψώματα κοντά στην ακτή, σε τέτοιες θέσεις που να εξασφαλίζεται η εποπτεία της θάλασσας και επομένως η προστασία των κατοίκων από το ενδεχόμενο πειρατικών επιδρομών. Αργότερα οι οικισμοί άρχισαν να μεγαλώνουν και τα κτίρια να γίνονται πιο σύνθετα και επιβλητικά. Ο πιο σημαντικός οικισμός υπήρξε αυτός στο Ακρωτήρι της Θήρας.

Από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα της κυκλαδίτικης αγγειοπλαστικής τέχνης είναι τα κεραμικά σκεύη τα οποία βρέθηκαν σε τάφους. Είναι διακοσμημένα με γεωμετρικά ή φυσιοκρατικά μοτίβα καταπληκτικής αρμονίας και συμμετρίας, τα οποία οι κεραμοπλάστες δημιούργησαν με την τεχνική της εμπίεστης και εγχάρακτης διακόσμησης. Αλλά και σε μάρμαρο σμιλεύονταν αντικείμενα (πυξίδες, φιάλες, ποτήρια, κύλικες), καθώς η ανάπτυξη της μεταλλουργίας και η τελειοποίηση των εργαλείων επέτρεπαν στους μαρμαρογλύπτες το λάξευμα περίτεχνων μοτίβων που δανείζονταν από την αγγειοπλαστική.
9 epoxi tou xalkouΤο σπουδαιότερο δείγμα των ζωγραφικών επιδόσεων του κυκλαδικού πολιτισμού είναι οι τοιχογραφίες, μοναδικές στο είδος τους, από το Ακρωτήρι της Θήρας. Οι κυκλαδικές τοιχογραφίες δείχνουν όχι μόνο καθημερινές δραστηριότητες των κατίκων, αλλά και εξωτικά τοπία, απόρροια των εμπειριών από τα ταξίδια των Κυκλαδιτών.



10 epoxi tou xalkouΩστόσο το χαρακτηριστικότερο δείγμα τέχνης του κυκλαδικού πολιτισμού είναι τα μαρμάρινα ειδώλια. Η ύπαρξη πλούσιων κοιτασμάτων μαρμάρου στην Πάρο και στη Νάξο συνέβαλε στη δημιουργία αντικειμένων και έργων τέχνης. Αυτά παριστάνουν κυρίως γυναικείες μορφές και σπανιότερα βλέπουμε άνδρες, μουσικούς, πολεμιστές ή κυνηγούς. Στα ειδώλια τύπου Πλαστήρα(από την ομώνυμη περιοχή) στα ειδώλια αποδίδονται ανατομικές λεπτομέρειες, όπως είναι το κεφάλι, οι μαστοί, οι βραχίονες.



11 epoxi tou xalkouΑργότερα, στον λεγόμενο τύπο του Λούρου οι ανατομικές λεπτομέρειες υποχωρούν και οι βραχίονες μετατρέπονται σε υποτυπώδεις προεξοχές στο ύψος των ώμων. Πιστεύεται ότι στα ειδώλια γινόταν χρήση χρωμάτων για την ένδειξη λεπτομερειών. Μεγάλο επίτευγμα των καλλιτεχνών της εποχής είναι η κατάκτηση της τρίτης διάστασης στον χώρο, καθώς ξεπερνιέται το στοιχείο της επιπεδότητας και του αυστηρά μετωπικού χαρακτήρα. Τα κυκλαδικά ειδώλια υπήρξαν πηγή έμπνευσης για την μοντέρνα τέχνη.


3. Μινωικός πολιτισμός
12 epoxi tou xalkouΗ εποχή του χαλκού στην Κρήτη αρχίζει με την περίοδο των Παλαιών Ανακτόρων (2000-1700 π.Χ.), κατά την οποία χτίζονται τα πρώτα μνημειώδη ανάκτορα στην Κνωσσό, την Φαιστό, τα Μάλια, τις Αρχάνες και την Ζάκρο. Τα μινωικά ανάκτορα ήταν μεγάλα, δαιδαλώδη συγκροτήματα, πολυώροφα και οργανωμένα γύρω από μια κεντρική αυλή. Είναι εκπληκτική η εξειδίκευση των χώρων, η έμφαση στη λειτουργικότητα και οι εξελιγμένες εγκαταστάσεις υγιεινής.

 
(Αναπαράσταση από το Παλάτι της Κνωσού)

13 epoxi tou xalkou
 
14 epoxi tou xalkouΤα ανάκτορα διακοσμούνταν με τοιχογραφίες που παριστάνουν ανθρώπινες μορφές, κήπους, τοπία θαλασσινά ζώα κ.α. Υπάρχουν επίσης σκηνές από την θρησκευτική και καθημερινή ζωή. Χρησιμοποιούνταν πολλά χρώματα όπως το κόκκινο, κίτρινο, μαύρο, γαλάζιο και πράσινο, ενώ με την χρήση του γύψου κάποια τμήματα γίνονται ανάγλυφα.


 
15 epoxi tou xalkou16 epoxi tou xalkouΟι Μίνωες επιδόθηκαν σε πολλές μορφές τέχνης χρησιμοποιώντας με φαντασία , νέα υλικά και τις νέες τεχνικές για να αναπτύξουν άγνωστες έως τότε τέχνες και να τις προσαρμόσουν στις τοπικές παραδόσεις και την αισθητική των Μινωιτών ηγεμόνων, δημιουργώντας τελικά ένα εντελώς διακριτό Μινωικό πολιτιστικό ιδίωμα. Τέχνες όπως είναι η κεραμική με τα αγγεία Καμαραϊκού Ρυθμού, τα αγγεία Θαλάσσιου και Φυτικού Ρυθμού, τα πέτρινα αγγεία, η πηλοπλαστική, η λιθοτεχνία, η μικροπλαστική σε ελεφαντόδοντο, φαγεντιανή και υαλόμαζα, η μεταλλοτεχνία, η χρυσοχοΐα και η σφραγιδογλυφία.
17 epoxi tou xalkouΗ τοιχογραφία ωστόσο αποτελεί την πιο λαμπρή εκδήλωση της μινωικής τέχνης. Θεωρείται μάλιστα ότι η τεχνική της νωπογραφίας (ο χρωματισμός της ζωγραφικής επιφάνειας όσο αυτή είναι ακόμη νωπή) ήταν μια Μινωική επινόηση του 17ου αι. π.Χ. που μεταδόθηκε αργότερα και στην Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή.



4. Μυκηναϊκός πολιτισμός

18 epoxi tou xalkou20 epoxi tou xalkouΟ μυκηναϊκός πολιτισμός συμπίπτει χρονικά με την τελευταία φάση της Εποχής του Χαλκού στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, δηλ. στα 1600 – 1100 π.Χ. Φορείς του ήταν οι Αχαιοί, που εγκαταστάθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα γύρω στο 2000 π.Χ. και απέκτησαν γρήγορα επαφή με τους Μινωίτες, 19 epoxi tou xalkouαπό τους οποίους επηρεάστηκαν σε πολλά επίπεδα. Η τέχνη τους συνδυάζει στοιχεία που καθρεφτίζουν τον πολεμικό και αγωνιστικό χαρακτήρα του πολιτισμού τους, με μια διάθεση εκλεπτυσμένης πολυτέλειας.
Η μυκηναϊκή αρχιτεκτονική χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: στα ανάκτορα, στις οχυρώσεις και στους θολωτούς τάφους. Τα μυκηναϊκά ανάκτορα δεν μοιάζουν με τα μινωικά. Είναι πιο μικρά σε έκταση και έχουν διαφορετικό σχέδιο . Εντυπωσιακά είναι τα τείχη των μυκηναϊκών ακροπόλεων που είναι χτισμένα με μεγάλους ογκόλιθους και έχουν μεγάλο πάχος.
21 epoxi tou xalkouΑξιόλογες είναι και οι τοιχογραφίες που διακοσμούσαν τα ανάκτορα τα ιερά και τα σπίτια. Σε αρκετές από αυτές έχουμε πομπές γυναικών με πλούσια ενδύματα με εντυπωσιακά χτενίσματα και κοσμήματα, ενώ συχνά είναι τα θέματα με κυνήγια και μάχες, αναπαραστάσεις θεών, ιερειών και μουσικών. Βέβαια οι απεικονισμένες ανθρώπινες μορφές δεν χαρακτηρίζονται από δεξιοτεχνία και ελευθερία στην κίνηση, γιατί οι μυκηναίοι ζωγράφοι ακολουθούσαν τις συμβάσεις που είχαν μάθει από τους Μίνωες και συνήθως απέδιδαν τα χαρακτηριστικά με άκομψο τρόπο. Ο καλλιτέχνης ενδιαφέρεται περισσότερο να διακοσμήσει και να αφηγηθεί, παρά να δημιουργήσει μια φυσιοκρατική παράσταση.
22 epoxi tou xalkouΟι Μυκηναίοι είχαν εξαιρετική επίδοση και στη χαλκουργία, όπου κατασκεύαζαν θαυμάσια ξίφη, εγχειρίδια, αγγεία και σκεύη ακόμη και πανοπλίες. Η τέχνη τους συνδυάζει στοιχεία που καθρεφτίζουν τον πολεμικό και αγωνιστικό χαρακτήρα του πολιτισμού τους με μια διάθεση εκλεπτυσμένης πολυτέλειας.



23 epoxi tou xalkou24 epoxi tou xalkou








Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα αντικείμενα χρυσοχοΐας όπως τα προσωπεία που καλύπτουν τα πρόσωπα των νεκρών στους βασιλικούς τάφους των Μυκηνών φτιαγμένα από χρυσό, άργυρο, χρυσάργυρο και χαλκό. Αν και η τεχνική επεξεργασία του μετάλλου σε αυτά είναι σχετικά αδέξια, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι έχει γίνει προσπάθεια να αποδοθούν τα ιδιαίτερα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά των νεκρών που απεικονίζουν. Ακόμη, τα σκεύη και τα κοσμήματα(περιδέραια, δαχτυλίδια κ.α.) από χρυσό και άλλα πολύτιμα υλικά είναι εξαίρετα. Από τα διακοσμητικά τους μοτίβα ξεχωρίζουν τα άνθη και τα αφηρημένα σχέδια.
25 epoxi tou xalkouΣτην επεξεργασία του ελεφαντοκόκαλου, οι Μυκηναίοι έχουν να επιδείξουν πραγματικά κομψοτεχνήματα, όπως είναι ορισμένα αγαλματίδια ή ανάγλυφα που εικονίζουν θεότητες, διάφορες ανθρώπινες μορφές, ζώα ή τέρατα, καθώς επίσης και στην επεξεργασία της πέτρας με την οποία έκαναν διάφορα αγγεία.



26 epoxi tou xalkou27 epoxi tou xalkou28 epoxi tou xalkou



 
Έχουμε ακόμη μεγάλη παραγωγή πήλινων μυκηναϊκών αγγείων τα οποία και εξάγονταν. Οι μυκηναίοι καλλιτέχνες επειδή δεν είχαν εμπειρία στην απόδοση της ανθρώπινης μορφής γι αυτό και τα περισσότερα αγγεία τους έφεραν παραστάσεις από τον ζωικό και φυτικό κόσμο, κατά το μινωικό πρότυπο. Είναι φτιαγμένα σε διάφορα σχήματα και διακοσμημένα με φυτικά, ζωικά ή αφηρημένα μοτίβα.



Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Δημοφιλείς κατηγορίες

...
Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες του blog μας

Whatsapp Button works on Mobile Device only