Τα Εκατόμβαια

η Εγγραφή των Εφήβων Πολιτών για την Υπεράσπιση της πόλεως των Αθηναίων
Τελετές Μετάβασης Αθηναίων Εφήβων (Γυμνοπαιδίαι Ιώνων)
Η πανάρχαια Νοτιοανατολική Αθήνα

Τρείς αθηναϊκές εορτές του μηνός Εκατομβαιώνος, οι πρώτες στο έτος των Αθηναίων, καλούν για την επανένωση ολόκληρης της κοινότητας• τα Εκατόμβαια στο πρώτο δεκαήμερο, τα Συνοίκια στο δεύτερο δεκαήμερο στην πανσέληνο, και τα Παναθήναια στο τρίτο δεκαήμερο, στο τέλος του μηνός.

Αυτές οι εορτές δεν άκμασαν στην ίδια περίοδο, ούτε αντικατοπτρίζουν το ίδιο είδος κοινωνίας. Κάθε μία με τη σειρά της είναι μια εορτή του νέου έτους των Αθηναίων.

Η πρωϊμότερη είναι τα Εκατόμβαια, ένα απομεινάρι των ημερών που η Αθήνα ήταν μια αρκετά μικρή κοινότητα νοτιοανατολικά της Ακροπόλεως.

Η επόμενη είναι τα Συνοίκια, τα οποία δημιουργήθηκαν όταν η Αττική οργανώθηκε για πρώτη φορά σε Φρατρίες και μια νέα περιοχή ανατολικά της Ακρόπολης, στην παλαιά Αρχαϊκή Αγορά επισημάνθηκε για την ετήσια συνέλευση. Η τελευταία που εξυπηρετεί το σκοπό αυτό είναι τα Παναθήναια, αν και η ίδια η εορτή είναι πανάρχαια και αρκετά πιο πρώϊμη από τον σκοπό αυτό.

Τα Εκατόμβαια είναι γνωστά μόνο από την αιτιολογία τους, την ιστορία της άφιξης του Θησέως στην Αθήνα ως έφηβος από την Τροιζήνα και την υποδοχή του στο παλάτι του Αιγέα. Ωστόσο, ανήκει σε έναν γενικό τύπο εορτών• είναι μια εορτή του Απόλλωνος στην οποία οι νέοι μόλις ενηλικιώνονται εγγράφονται ως πολίτες και ως Έφηβοι πολεμιστές για την υπεράσπιση της πόλεως των Αθηναίων.

Σε ορισμένες πόλεις τέτοια εορτές είναι ακόμη σημαντικές κατά την ιστορική περίοδο, όπως οι Γυμνοπαιδίες της Σπάρτης και μια μικρότερη εορτή, μια ιεροτελεστία στη Μύκονο. Στην Αθήνα, ωστόσο, η κοινωνία άλλαξε και αυτή η τήρηση αντικαταστάθηκε από άλλους.

Η ιστορία της «Εγγραφής» του Θησέως μας πηγαίνει πολύ πίσω. Δεν υπάρχει τέτοια τελετή στην Κλασική Αθήνα, ούτε και για μεγάλο μέρος της αρχαϊκής περιόδου. Μετά τον Κλεισθένη, οι Έφηβοι εγγράφονται από τους δήμους πριν από αυτό, από τις Φρατρίες. Η εγγραφή στα τοπικά κέντρα Φρατριών αντικαθιστά την τελετή εγγραφής στην Αθήνα.
Έτσι, η ιστορία προέκυψε σε μια εποχή που η Αττική γενικά δεν ήταν ακόμη οργανωμένη σε Φρατρίες. Είναι δύσκολο αυτή η εξέλιξη να είναι μεταγενέστερη από την πρώιμη αρχαϊκή περίοδο έτσι σίγουρα είναι πρωϊμότερη.
Η περίοδος κατά την οποία άνθισε η τελετή της Εγγραφή των Εφήβων στα Εκατόμβαια ήταν κυρίως ή εξ ολοκλήρου η Σκοτεινή Εποχή (-1100 ως -800).

Η εορτή πραγματοποιείται στη νοτιοανατολική Αθήνα, και έτσι συμφωνεί με την περιγραφή του Θουκυδίδη για την Αθήνα πριν ακόμη ο Θησέας την διευρύνει.
Ο νοτιοανατολικός τομέας έχει ένα σύμπλεγμα σημαντικών ιερών και εορτών• ο Ολύμπιος Ζευς και τα Ολυμπίεια, ο Απόλλων Πύθιος και τα Θαργήλια, ο Απόλλων Δελφίνιος και τα Εκατόμβαια, ο Διόνυσος εν Λίμναις και τα Ανθεστήρια.

Όπως γνώριζε και ο Θουκυδίδης, αντικατοπτρίζουν το πρότυπο του πρώϊμου συνοικισμού.
Υπενθυμίζει επίσης ότι η πηγή Καλλιρόη είχε προμηθεύσει με νερό μια ολόκληρη κοινότητα.
Στα ρωμαϊκά χρόνια, το σωζόμενο αναβρυτήριο (σιντριβάνι) διαλύθηκε και μεταφέρθηκε στην Αγορά, όπως και άλλα αξιοσέβαστα μνημεία που είχε δει ο Παυσανίας.
Η έρευνα του Θουκυδίδη ωστόσο δεν είναι διεξοδική• μπορεί να εξεταστούν και άλλα ιερά και πρώϊμες εορτές. Οι εορτές της Ακρόπολης είναι οι παλαιότερες από όλες, και χρονολογούνται από τους μυκηναϊκούς χρόνους• μία από αυτές, ωστόσο, αργότερα ενισχύθηκε και τελούνταν στα νοτιοανατολικά.
Στα βορειοδυτικά, έξω από τον οικισμό, οι αγγειοπλάστες και οι σιδηρουργοί ήταν συγκεντρωμένοι γύρω από τον Κολωνό Αγοραίο.
Το έργο τους συνδέθηκε τελετουργικά με την Ακαδημία ως πηγή ξύλου και φωτιάς, και αυτό το πρότυπο συνεχίστηκε όταν η περιοχή της Αγοράς αναπτύχθηκε τον -6ο αιώνα.
Στα βορειοδυτικά και πάλι, τα ιερά της Δήμητρας εδραιώθηκαν κατά μήκος του κεντρικού δρόμου για να συναγωνιστούν την Ελευσίνα, έως ότου να πάψει η αντιπαλότητα από την πόλη της Ελευσίνας.

Ο οικισμός στα νοτιοανατολικά χαρακτηρίζεται επίσης από τα αγροτικά ιερά στην στην Άγρα. Εδώ βρίσκονται όλες οι βασικές θεότητες της γεωργίας, της βοσκής, μαζί με το Λύκειον, του πολέμου και της υπεράσπισης της πόλης.

Όταν οι εορτές προστίθενται στις περιγραφές του Θουκυδίδη, το ημερολόγιο των εορτών των πρώτων Αθηναίων είναι σχεδόν πλήρες.

Ο Πλούταρχος αναφέρει την ημερομηνία άφιξης του Θησέως στην Αθήνα την ογδόη (8η) του Εκατομβαιώνος σε δύο αποσπάσματα (Πλουτ. Θησ. 12.2, 36.5 (Διόδωρος FGrHist 372 F38).

Στο δεύτερο αναφέρει τον Διόδωρο τον Περιηγητή, αλλά στο πρώτο ακολουθεί έναν αττικό ετεογράφο που συνέχισε να περιγράφει την υποδοχή στο παλάτι. Το παλάτι που περιγράφεται αποδεικνύεται ότι είναι το γνωστό ιερό του Απόλλωνος Δελφινίου. Έτσι, η ημερομηνία συνδέεται άμεσα με μια εορτή του Απόλλωνος, την πανάρχαια εορτή των Εκατομβαίων από την οποία ονομάζεται ο πρώτος μήνας των Αθηναίων.

Η ιερή ημέρα του Απόλλωνος είναι η έβδομη, οι πρώτες επτά ημέρες στο πρώτο δεκαήμερο του μηνός χρησιμεύουν ως σημείον για την κοινοτική επανένωση στο νέο έτος. Η όγδοη ημέρα καθορίζεται αντ 'αυτού είτε επειδή αυτή η ημέρα είχε διαχωριστεί για την εγγραφή Εφήβων είτε επειδή ο Θησεύς, αλλά και ο Ποσειδών, συνδέονται ούτως ή άλλως με την όγδοη ημέρα κάθε συγκεκριμένου μήνα, ειδικά με την 8η του Πυανεψιώνος.
Τόσο στον Πλούταρχο όσο και στον Παυσανία, ο Θησεύς κατά την άφιξή του από την Τροιζήνα ως έφηβος, πηγαίνει κατευθείαν σε αυτό το ιερό, του Απόλλωνος Δελφινίου. Στον Παυσανία διαβάζουμε για έναν νεόκτιστο ναό, και στον Πλούταρχο για έναν ανοιχτό περίβολο, όπως φαίνεται, με μια πύλη και μια ερμαϊκή στήλη στα ανατολικά• επίσης για ένα περιφραγμένο χώρο μέσα στον περίβολο, όπου χύθηκε ένα κύπελλο με δηλητήριο.
Το ίδιο σκηνικό εμφανίζεται ξανά όταν ο Αιγέας θυσιάζει τον ταύρο του Μαραθώνος στον Απόλλωνα Δελφίνιο. Ο Πλούταρχος λέει ότι ο Αιγέας έζησε εδώ και ότι η πύλη κλήθηκε με το όνομά του. Και στον Οβίδιο η εορτή πραγματοποιείται στο παλάτι του βασιλιά (Πλουτ. Θησ. 12.4-6,14.1- Παυσ. 1.19.1- Oβ. Mετ. 7.427-9, 451-2- Διοδ. 4.59.6.)

Υπάρχουν και άλλες ιστορίες για την υποδοχή του ήρωος, στην οποία το ιερό του Απόλλωνος γίνεται εννοιολογικό παλάτι για την υποδοχή του Θησέως.
Είναι προφανές ότι η αιτιολογία της εορτής είναι η εγγραφή των Εφήβων ως πολίτες, δηλαδή η μετάβασή τους από την παιδική ηλικία στην ανδρική ηλικία. Στον Παυσανία, ο Θησεύς περιγελείται επειδή φορά παιδικά στολίδια, μακριά πλεκτά μαλλιά και έναν χιτώνα μακρύ έως τους αστραγάλους του, μοιάζοντας στην πραγματικότητα σαν μια παντρεμένη κοπέλα• μετά αποδεικνύει ότι είναι άνδρας. Ο Πλούταρχος παραθέτει μια παραπλήσια ιστορία σχετικά με την ηλικία του Θησέως στην Τροιζήνα.

Ο Θησεύς πήγε στους Δελφούς, όπως ήταν το έθιμο τότε για εκείνους που πέρασαν την παιδική ηλικία «οι μεταβαίνοντες εκ παίδων», και έκοψε τα μαλλιά του, αλλά μόνο μπροστά, σύμφωνα με το κόψιμο των μαλλιών των αρχαίων πολεμιστών (Θησ. 5).
Ο Θησεύς συμπεριφέρεται όπως οι άλλοι νέοι όταν μεγαλώνουν, αλλά με κάποια υπερβολή. Δείχνουν συνήθως τη δύναμή τους ανυψώνοντας τα βόδια πάνω στο βωμό. Οι Αθηναίοι έφηβοι επαινούνται επειδή «αίρεσθαι τους βους» κυρίως στα μυστήρια, αλλά και στα Προηρόσια και στις άλλες τελετές που δεν λέγονται. Η Τανάγρα διατηρεί έναν εφηβικό αγώνα που ονομάζεται Β ο ά ρ σ ι ο ν. •

Ο Παυσανίας λέει πώς ο Θησέας ανασήκωσε και πέταξε ψηλά δύο βόδια άμαξας, ψηλότερα ακόμη και από την οροφή του ναού. Στην πιο γνωστή εκδοχή, ο Θησεύς παλεύει τον ταύρο του Μαραθώνος, και του σπάει ένα κέρατο, δένει το ζώο με ένα σχοινί και το σύρει στον τόπο της θυσίας.
Είναι επίσης σκόπιμο να βοηθούν οι έφηβοι στο μαγείρεμα, όπως και στη θυσία για τον Απόλλωνα στην Ιλιάδα Α 465• εδώ οι έφηβοι στέκονται δίπλα στον γηραιό ιερέα και κρατούν τις σούβλες « νέοι δε παρ αυτόν έχον πεμπώβολα χερσίν».

Οι Αθηναίοι έφηβοι της ελληνιστικής περιόδου επαινούνται για τη «διανομή του κρέατος» στο Μυστήρια (IG II² 1009, -116/-115 έτος) ― και καλλιερήσαντες διενείμαντο τα κρέα)
Ο Θησέας προσφέρεται επίσης να διανέμει το κρέας και τραβάει το σπαθί του κάτω από τα μάτια του Αιγέα, έτσι ώστε το σπαθί γίνεται το μέσο της αναγνώρισης από τον πατέρα του. Τόσο το σπαθί όσο και τα σανδάλια, μας υπενθυμίζουν ότι οι έφηβοι άνδρες τώρα χειρίζονται τα όπλα με τα χέρια τους, και σε πολύ πρώιμες ημέρες, πριν ακούσουμε οτιδήποτε για πανοπλίες οπλιτών, τα κύρια αντικείμενα των εφήβων πολεμιστών ήταν το σπαθί και τα σανδάλια.

Οι έφηβοι άνδρες παρουσιάζονται στη συνέλευση των πολιτών. Στον Πλούταρχο, μόνο μετά τη θυσία και την αναγνώριση ο Αιγέας συγκαλεί τους πολίτες και παρουσιάζει τον υιό του. Και στο Οβίδιο, το εορταστικό πλήθος αναφέρεται σε μεταγενέστερο στάδιο.
Τόσο οι πατέρες όσο και οι απλοί άνθρωποι τώρα διαθέσιμοι - το Συμβούλιο και η Συνέλευση - θα πιούν κρασί, θα άδουν και θα εύχονται.

Η προηγηθείσα θυσία είναι μέρος της γενικής εορτής.
Από αυτή την άποψη, η εκδοχή του Βακχυλίδη είναι λίγο πιο κοντά στην πραγματικότητα• οι πολίτες συγκεντρώνονται πριν από την άφιξη του Θησέως (Πλουτ. Θησ. 12.5- Οβ. Mετ. 7.430-4, 451-2 - Bακχυλ. Διθ. 17.3-4
Αυτή είναι η εορτή που βλέπουμε πίσω από την ιστορία της υποδοχής του Θησέως στην Αθήνα. Η ιστορία επιστρέφει σε εκείνη την μακρινή περίοδο, όταν η εορτή τελούνταν ακόμη με συνέπεια και ευσέβεια. Αργότερα η εορτή παραμελήθηκε, αν και μπορεί να υπήρχε κάποια θυσία από τους αξιωματούχους της πόλεως. Η ιστορία δεν θα μπορούσε ποτέ να ξεχαστεί ούτε καν να παραποιηθεί ή να μεταβληθεί σε μεγάλο βαθμό• αποτελεί ένα ουσιαστικό επεισόδιο από τον κύκλο της λατρείας του Θησέως.

Επιπλέον, το Δελφίνιο συνέχισε να υπάρχει και έδωσε την ευκαιρία για να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, ίσως ήταν ένας αττικός ετεογράφος που είπε για πρώτη φορά ότι η περιφραγμένη περιοχή στον περίβολο ήταν το σημείο όπου χύθηκε κάποιο δηλητήριο. Αυτή η συναρπαστική αλλά προφανής έννοια δεν χρειάζεται να προέρχεται από κανένα τελετουργικό.
Τον -4ο αιώνα, το ιερό του Απόλλωνος διατηρούσε τουλάχιστον μια σχέση με την εγγραφή πολιτών, όπως διαφαίνεται από τους ρήτορες. Ένας όρκος που πρέπει να ληφθεί σοβαρά ήταν αυτός που μια μητέρα ορκίστηκε στο Δελφίνιο, πιστοποιώντας την πατρότητα των παιδιών της (Iσαίος 12 Eύφ. 9; [Δημ.] 40 Βοιωτ. (2) 11.)

Σε άλλες πόλεις, κυρίως στην Ιωνία και στην Κρήτη, ο Απόλλων Δελφίνιος Διατηρεί από καιρό κεντρικό ρόλο στην αστική ζωή. Το ιερό του στεγάζει την κοινή εστία, ή χρησιμεύσει για την προβολή πολιτικών εγγράφων, ιδίως εκείνων που απονέμουν υπηκοότητα ή προξενία. Δεδομένου ότι αυτό το πρότυπο είναι ισχυρότερο στην Ιωνία, ειδικά στη Μίλητο και στις αποικίες της, είναι φυσικό να υποθέσουμε ότι ο Απόλλων Δελφίνιος είχε κάποτε εξαπλωθεί από εκεί προς άλλα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας.
Υπάρχουν επίσης κάποια τεκμήρια για το τελετουργικό. Το ημερολόγιο των θυσιών που δημοσιεύτηκε στη Μύκονο, -200 έτος περίπου, δύο πόλεων που ενώθηκαν σε μία, περιλαμβάνει μια περιγραφή θυσίας την 7η του Εκατομβαιώνος, στην εορτή του Απόλλωνος Εκατομβαίου (Εκατομβαιῶνος ἑβδόμηι ἱσταμένου Απόλλωνι Εκατομβίωι ταῦρος καὶ δέκα ἄρνες SIG³ 1024.29-39 (LSCG 96)

Τα θύματα είναι ένας ταύρος και δέκα αρνιά, μια οικονομική μορφή της «Εκατόμβης» θυσίας• η θυσία αυτή απαντά στα βόδια της τελετής της Εγγραφής των εφήβων, ή στον ταύρο του Μαραθώνος.
Δύο ηλικιακές ομάδες είναι διαθέσιμες, «αγόρια» και «Έφηβοι» που εδώ ονομάζονται ν υ μ φ ί ο ι, δηλαδή έφηβοι στην ηλικία του γάμου.
Τόσο τα αγόρια όσο και οι Έφηβοι βοηθούν κατά κάποιο τρόπο στη θυσία, διότι, όπως και ο ιερέας, διανέμουν τα κρέα των θυμάτων. Τον ταύρο τον διανέμουν οι Έφηβοι. Την ίδια μέρα ο θεός του ποταμού Αχελώου τιμάται ξεχωριστά με παρόμοια προσφορά, ένα ενήλικο πρόβατο και δέκα αρνιά. Οι θεοί των ποταμών είναι οι επόπτες και κουροτρόφοι των αγοριών και της μετάβασης τους στην εφηβεία.

Ένα από τα δικαστήρια ανθρωποκτονίας της Αθήνας, εκείνο που ασχολείται με λόγους νόμιμης φονίας «ακούσιας», λέγεται ότι συγκαλείται «στο Δελφίνιο». Η παρόμοια φράση που χρησιμοποιείται από ένα άλλο δικαστήριο ανθρωποκτονίας - «στο Παλλάδιο», δηλαδή στο άγαλμα που λέγεται έτσι, υποδηλώνει ότι το δικαστήριο συγκαλείται σε μια γειτονική περιοχή και όχι μέσα στον ίδιο χώρο. Είναι απίθανο αυτοί οι χώροι να έχουν τελετουργική ή δογματική σημασία.
Τα δικαστήρια αυτά μας πάνε πίσω στην πρώϊμη περίοδο, στην εποχή που ο οικισμός των Αθηναίων είχε συγκεντωθεί στα νοτιοανατολικά. Το Δελφίνιο και το Παλλάδιο ήταν προφανή και αντίθετα ορόσημα.
Μας λένε, αλλά μόνο από μεταγενέστερες πηγές, ότι ο Αιγεύς ίδρυσε το δικαστήριο στο Δελφίνιο και ότι ο Θησεύς δικάστηκε εδώ και αθωώθηκε (Παυσ. 1.28.10). Ωστόσο, το αδίκημα μπορεί να είναι είτε οι δολοφονίες στο δρόμο από την Τροιζήνα είτε η δολοφονία των γιων του Πάλλαντα. Όσον αφορά το πρώτο, ο Πλούταρχος μας δίνει αντ 'αυτού, αντιγράφοντας από κάποιον αττικό ετεογράφο, έναν καθαρμό στο ποταμό Κηφισό (Θησ. 12.1). Η σύνδεση του Θησέως με το δικαστήριο ανθρωποκτονίας είναι προφανώς δευτερεύουσα.

Ο Παυσανίας εντοπίζει τον ναό του Απόλλωνος Δελφινίου στο πιο απομακρυσμένο τμήμα της νοτιοανατολικής Αθήνας, κάπου μεταξύ του Ολυμπίειου και του Ιλισού (1.19.1). Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε εδώ έχει αποκαλύψει έναν δωρικό ναό του -5ου αιώνος και δίπλα ένα αρχαϊκό κτήριο τόσο σημαντικό που πρέπει να είχε κάποια πολιτική χρήση. Έχει αποδοθεί η ονομασία ως «ναός του Παυσανία και ως δικαστήριο» στο Δελφίνιο, αλλά καμία χρήση που του χρεώνεται δεν φαίνεται να είναι ασφαλής. Στην πραγματικότητα, κανένα από τα ιερά που είναι γνωστό ότι βρίσκονται σε αυτήν την περιοχή δεν μπορεί να καθοριστεί με ακρίβεια.

Η εορτή των Εκατομβαίων πραγματοποιείται στο ιερό του Απόλλωνα. Πρέπει να υπήρχε κάποιος ανοιχτός χώρος για να φιλοξενήσει τη συνέλευση των πολιτών στην πρώϊμη εποχή, στην άκρη της πόλης. Στις άλλες πόλεις το ιερό του Απόλλωνα Δελφινίου γειτνιάζει με την αγορά. Πρέπει να σημειώσουμε, ωστόσο, ότι στην Αθήνα το ιερό και η εορτή απέχουν πολύ από το κέντρο της πόλης, όπως τεκμηριώθηκε μεταγενέστερα, η περιοχή ακριβώς κάτω από την ανατολική κλιτύς της Ακροπόλεως. Εδώ υπήρχε η αγορά, και τα κύρια δημόσια κτήρια όπως το Πρυτανείο, αλλά και μερικά σημαντικά ιερά. Αυτή η περιοχή είναι επίσης αρκετά σεβαστή και η αγορά ονομαζόταν «Κεκρωπία» ή «παλαιά» για να την ξεχωρίζουν από τη νέα Αγορά ή τον Κεραμεικό στα βορειοδυτικά. Ωστόσο, όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά η εορτή, το κέντρο της πόλης δεν υπήρχε. Η δημιουργία του αποδόθηκε στον ίδιο τον Θησέα όταν έγινε βασιλιάς. Έφερε όλους τους κατοίκους της Αττικής στην πόλη και τους έδωσε κυβέρνηση δικαστών, μια θρυλική δράση που περιγράφεται με διάφορους όρους, ως «συνοικισμός» ή «διακήρυξη» ή παρόμοια ονόματα. Επίσης συνάγεται από μια εορτή, που εορτάζεται στο κέντρο της πόλης – τα Συνοίκια. Η εορτή Συνοίκια και η αίτιο της είναι μεταγενέστερα από την εορτή των Εκατομβαίων και το αίτιο τους.

Το Δελφίνιο συνδέεται στην πραγματικότητα με το κέντρο της πόλης σε μια τελετή την 6η του Μουνιχιώνος μηνός, όταν Παρθένες παρελαύνουν από το Πρυτανείο στο ιερό του Απόλλωνα για να πραγματοποιήσουν ικετηρία στον απόπλου των πλοίων. Σε αυτή τη μορφή, η τελετή είναι μεταγενέστερη από την Εκατόμβαια, αν και εισήχθη στον λατρευτικό κύκλο του Θησέα και στους εφηβικούς του άθλους.
Ο Αιγέας λέγεται ότι κατοικεί ως βασιλιάς στη νοτιοανατολική Αθήνα. Βεβαίως, ο Αιγεύς έχει σχέσεις και με άλλα μέρη της πόλης • ο ρόλος του ως πατέρας του Θησέως ως εκ τούτου, καθώς και ως βασιλιάς είναι δευτερεύων σε κάποιον ανεξάρτητο ρόλο, αλλά μόνο ο βασιλιάς Αιγεύς μας ενδιαφέρει εδώ.

Ο Κόδρος είναι ένας άλλος βασιλιάς του οποίου το μοναδικό του ανδραγάθημα πραγματοποιείται στην νοτιοανατολική Αθήνα. Μεταμφιεσμένος ως ξυλοκόπος, σκοτώθηκε από τον εχθρό κάπου κοντά στον Ιλισό• το σημείο ήταν πάντα γνωστό, και στη ρωμαϊκή περίοδο χαρακτηρίστηκε από ένα ανάγλυφο και ένα επίγραμμα. Αυτή η περιπέτεια τον ανάγκασε να συσχετιστεί εν ευθέτω χρόνω με τον Νηλέα, του οποίου το ιερό είναι κοντά. Και πάλι, ο ρόλος του Κόδρου ως βασιλιάς είναι δευτερεύων - προφανώς έτσι, αφού ανήκει στη δεύτερη σειρά βασιλιάδων, ξεκινώντας από τον Μελάνθους και μετατράπηκε σε εικονικούς αρχόντες με τον Μέδων. Αυτή η γραμμή είναι μια μεταγενέστερη προσθήκη στον αθηναϊκό μύθο και τη γενεαλογία, αλλά οι διάφορες μορφές που συνθέτουν τη γραμμή υπήρχαν ανεξαρτήτως από πριν. Ο Κόδρος ο βασιλιάς είναι σχεδόν ο τελευταίος της δεύτερης σειράς, καθώς ο Αιγεύς είναι από την πρώτη• ο Κόδρος και ο Μέδων είναι από την άποψη αυτή παράλληλοι με τον Αιγέα και τον Θησέα, οι διαφορετικές αποδόσεις της ίδιας μετάβασης. Εν ολίγοις, οι τελευταίοι βασιλιάδες της Αθήνας αναζητήθηκαν και βρέθηκαν τα ίχνη τους στα νοτιοανατολικά, στην παλαιά Αγορά.

Η εποχή που οι βασιλιάδες κυβερνούσαν στα νοτιοανατολικά ήταν η Σκοτεινή Περίοδος. Στη μυκηναϊκή περίοδο, ο πλούτος και η δύναμη της Αθήνας βασίστηκαν στην Ακρόπολη. Εκεί βρίσκονται οι πιο αρχαίοι βασιλιάδες της Αθήνας. Και πάλι, αυτά τα στοιχεία δεν προέρχονται από θρυλικούς βασιλιάδες. Αναγνωρίζονται εύκολα ως προσωποποιήσεις τελετουργίας στις λατρείες και τις εορτές του Διός και της Αθηνάς. Είναι σημαντικό, ωστόσο, ότι τέτοιες μορφές ελήφθησαν ως βασιλιάδες. Σε αντίθεση με τον Αιγέα και τον Κόδρο, οι παλαιότεροι βασιλιάδες αναζητήθηκαν και βρέθηκαν πάντα πάνω στην Ακρόπολη.

Το υπάρχον ιερό του Απόλλωνος δελφινιού εξομοιώθηκε με το παλάτι του Αιγέα. Σε άλλες πόλεις, επίσης, ένα αξιοσημείωτο ιερό του Απόλλωνα εξομοιώνεται με το παλάτι ενός θρυλικού βασιλιά, και σε ένα πλαίσιο που μοιάζει κάπως με την υποδοχή του Θησέα• ο βασιλιάς καλωσορίζει έναν ήρωα από το εξωτερικό• Ο Τυδεύς και ο Πολυνείκης, που προέρχονται από διαφορετικές περιοχές, φτάνουν μαζί στο Άργος μια θυελλώδη νύχτα, και πολεμούν ο ένας τον άλλον για καταφύγιο ή για τα καλύμματα ζώων ως προστατευτικό κάλυμμα. Το σκηνικό περιγράφεται ως τώρα το ιερό του Απόλλωνα, και τώρα ως αίθριο του ανακτόρου του Αδράστου. Άλλες λεπτομέρειες προσδιορίζουν το ιερό ως εκείνο του Απόλλωνα Πυθίου στην πλευρά του Ασπίς. Δεδομένου ότι ο Τυδεύς και ο Πολυνείκης είναι ταυτόχρονα αρραβωνιασμένοι με τις κόρες του βασιλιά, βλέπουμε ότι αυτή είναι η εαρινή εορτή του Απόλλωνος στην οποία ανακοινώνονταν συνήθως οι γάμοι.

Ο Άλκαθους, ένας άλλος περιπλανώμενος ήρωας, έρχεται στα Μέγαρα για να κερδίσει την κόρη του βασιλιά. Ο αρραβώνας (Μνηστεία) λαμβάνει χώρα στο παλάτι, αλλά πραγματοποιείται ένας αγώνας για την εορτή του Απόλλωνος Πύθιου• το ιερό του βρίσκεται στο λόφο Αλκαθούς.
Αυτά τα ιερά και ιστορίες μας οδηγούν επίσης πίσω στη Σκοτεινή Περίοδο. Είναι αλήθεια ότι στο Άργος και στα Μέγαρα τα ιερά είναι κτισμένα σε λόφους που κάποτε χρησίμευαν ως μυκηναϊκές ακροπόλεις. Ωστόσο, οι μεταγενέστεροι οικισμοί κατέλαβαν τους ίδιους χώρους• και οι ιστορίες τείνουν να δείχνουν πλέον μεταγενέστερες συνθήκες
 PHGH  

Ορέστης Πυλαρινός