Ποιό να'ναι αυτό το μικρό παιδί, που μας κοιτάει κατάματα

Ποιό να'ναι αυτό το μικρό παιδί, που μας κοιτάει κατάματα, τόσο αθώα, από τα βάθη των αιώνων;

Ποιό ήταν το όνομά του; Ποιά παιχνίδια προτιμούσε; Βιαζόταν να μεγαλώσει;

Σε μας μένει μόνο αυτό το φωτεινό στιγμιότυπο της παιδικής ηλικίας, η προσωπογραφία του που φιλοξενείται στην αίθουσα 40 του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Κι έτσι το παιδί μένει για πάντα παιδί - κι αν το πορτραίτο είναι νεκρικό, αυτό το μικρό αγόρι από την Αίγυπτο μου φαίνεται ότι μισογελάει.

Στα πορτραίτα Φαγιούμ συναντώνται οι τρεις μεγάλοι πολιτισμοί της αρχαίας Μεσογείου, η Αρχαία Ελλάδα, η Ρώμη και η Αίγυπτος, κι ίσως αυτό να προσθέτει περισσότερο στη σαγήνη που αναμφίβολα μας ασκούν.

Στη λεκάνη του Φαγιούμ εγκαταστάθηκαν έλληνες μισθοφόροι που είχαν πολεμήσει στο στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των πρώτων Πτολεμαίων βασιλέων. Εκεί τους αποδόθηκε γη για αγροτική χρήση μετά την αποξήρανση της τοπικής λίμνης Μοίριδος και οι επήλυδες παντρεύτηκαν με αυτόχθονες Αιγύπτιες υιοθετώντας τις αιγυπτιακές πεποιθήσεις για τη μετά θάνατον ζωή και τα αντίστοιχα ταφικά έθιμα που περιλάμβαναν τη μουμιοποίηση. Η λεκάνη του Φαγιούμ μετετράπη σε μια περιοχή εύφορη, γεμάτη κήπους, περιβόλια και αμπελώνες. Στα μεγάλα αγροκτήματα της περιοχής ήρθαν να εργαστούν Αιγύπτιοι από διάφορες περιοχές της χώρας, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί ένα συνονθύλευμα πληθυσμιακό, από το οποίο περίπου το 30% συνιστούσαν οι Έλληνες ή ορθότερα οι απόγονοι των πρώτων ελληνόφωνων αποίκων.

Οι άνθρωποι αυτοί, που συνιστούσαν την τοπική αριστοκρατία, είχαν την οικονομική δυνατότητα να παραγγέλνουν πορτρέτα στους ζωγράφους και να πληρώνουν για την ακριβή μουμιοποίησή τους. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση της Αιγύπτου οι Ρωμαίοι τους αντιμετώπισαν ως Αιγύπτιους, φαίνεται ότι οι ίδιοι εξακολούθησαν να θεωρούν τους εαυτούς τους Έλληνες και ως Έλληνες παρουσιάζονταν στις ρωμαϊκές αρχές που τους παραχώρησαν αρκετά αυτοδιοικητικά προνόμια και μειώσεις φόρων. Η επιλογή τους να απεικονίζονται με έναν ελληνικό ζωγραφικό τρόπο συνδέεται προφανώς με την επιθυμία τους να μην χάσουν την ταυτότητά τους. Αυτοί οι άνθρωποι εικονίζονται στις προσωπογραφίες που θαυμάζουμε σήμερα, οι οποίες χρονολογούνται από τα μέσα του 1ου αι. μ.Χ ως τον 3ο αι. μ.Χ.

Πάνω στην εικόνα του μικρού αγοριού από την Αίγυπτο έσκυψε με αληθινή στοργή η σπουδαία συνάδελφος αρχαιολόγος Ελένη Τουρνά και μας χάρισε ένα εξαιρετικό κείμενο για το Έκθεμα του Μήνα που σας παρουσιάζουμε από τις 21 Νοεμβρίου στην ιστοσελίδα του Μουσείου. Είναι συγχρόνως μια θαυμάσια σύντομη εισαγωγή στον κόσμο των Φαγιούμ κι αξίζει να το διαβάσετε.

Η Ελένη Τουρνά, η Ελένη μας, ήταν μέχρι την πρόσφατη συνταξιοδότησή της υπεύθυνη για την Αιγυπτιακή Συλλογή του Μουσείου κι έχει εργαστεί με παραδειγματική προσήλωση για την προστασία, τη διαφύλαξη και την ανάδειξη των έργων της. Όσοι την ξέρουμε και είχαμε την τιμή και την χαρά να υπηρετήσουμε δίπλα της, υποφέρουμε καθημερινά από την απουσία της, όσο κι αν έχει μείνει το έργο της να αποδεικνύει τη σημασία της παρουσίας της στη θέση αυτή. Ήταν και παραμένει φίλη της καρδιάς μας.

Σύνδεσμοι, όπως πάντα, στα πρώτα σχόλια.

 

https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang

tapantareinews tv

Ενημέρωση και ψυχαγωγία. Επικοινωνία στο dsgroupmedia@gmail.com.