ο Μυκηναϊκός Τύμβος του Ιαρδανού.

 Ήταν αρχές καλοκαιριού του 1954, όταν στο Σαμικό, στην θέση κλειδί, του ομώνυμου λόφου, βρέθηκε ο Μυκηναϊκός Τύμβος του Ιαρδανού.

Ήταν αρχές καλοκαιριού του 1954, όταν στο Σαμικό, στην θέση κλειδί, του ομώνυμου λόφου, βρέθηκε ο Μυκηναϊκός Τύμβος του Ιαρδανού, όπου μέσα του περιείχε 16 τάφους, που απέδωσαν πάμπολλα και εξαιρετικά σημαντικά ευρήματα της περιόδου 1600-1200 π.Χ..

Ο τύμβος αποδίδεται στον μυθικό ήρωα Ιάρδανο, σύμφωνα με τις περιγραφές του Στράβωνα, ενώ κοντά στον τύμβο έχει βρεθεί και ανασκαφεί ο ναός του Ποσειδώνα. Στην ίδια θέση έχουν επισημανθεί επίσης και λείψανα Κυκλώπειων τειχών.

Οι έντονες βροχοπτώσεις του χειμώνα, προκάλεσαν διαβρώσεις στο έδαφος, οι οποίες «αποκάλυψαν», αυτούς τους σπάνιους αρχαιολογικούς «θησαυρούς».

Από τα δημοσιεύματα της εφ. «Πατρίς» (κεντρική φωτογραφία), εκείνων των ημερών, καταλαβαίνουμε ότι ο ενθουσιασμός των κατοίκων της περιοχής όπου έγινε η σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη, ήταν μεγάλος. Τις ανασκαφές, τότε είχε αναλάβει ο επίτιμος Γενικός Επιθεωρητής Αρχαιοτήτων, Νικόλαος Γιαλούρης, ο οποίος έφυγε από την ζωή το 2018.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Κάτω Σαμικού

Το Σαμικό, γνωστό και ως Σάμη, Σάμος, Σαμία, Μάκιστος, και Αρήνη, ήταν πόλη της αρχαίας Ηλείας.

Η πόλη βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού Καϊάφα, στην χώρα των Καυκώνων στην Τριφυλία. Ιδρύθηκε από Πελασγούς και στην ομηρική εποχή ήταν γνωστή ως Αρήνη, ενώ μετά την κατοίκησαν Επειοί δίνοντάς της το όνομα Σάμος.

Αργότερα την κατέλαβαν οι Μινύες της Λέσβου και την ονόμασαν Μάκιστο από το όνομα του Μάκιστου, αδελφού του Φρίξου, που ήταν ο αρχηγός τους. Οι Μινύες εισέβαλαν από τη θάλασσα, εκδιώξαν τη δυναστεία των Νηλειδών και έκαναν την Μάκιστο πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της Τριφυλίας ενώνοντας όλες τις πόλεις σε μια ομοσπονδία με κέντρο τον ναό του Ποσειδώνα. Στην Μάκιστο ήρθαν ο Ατρέας και ο Θυέστης όταν τους έδιωξε ο Πέλοπας από την Πίσα.

Όταν αργότερα η Μάκιστος κατελήφθη από τους Ηλείους, με την βοήθεια των Σπαρτιατών, δεν θέλησαν, από ιστορικό πείσμα, να αφήσουν τις παλαιές ονομασίες (Αρήνη ή Μάκιστος) και γι’ αυτό επανέφεραν την αρχαία ονομασία Σαμία ή Σαμικό. Έτσι όταν πέρασε ο Παυσανίας από εκεί, η πόλη λεγόταν Σαμία.

Προτομή του Παυσανία

Το ιερό του Ποσειδώνα περιελάμβανε, εκτός από τον Ναό του και τον ναό του Ηρακλή Μακιστίου και περιβάλλονταν από ένα ιερό άλσος με αγριελιές.

Ο Ναός του Ποσειδώνα ήταν διάστηλος και για την ανέγερση και την συντήρησή του συνεισέφερε όλη η Τριφυλία. Τα χέρια του αγάλματος του Ποσειδώνα, χωρίς γενειάδα, στηρίζονταν πάνω σε μία τρίαινα, ενώ το σώμα του θεού στολίζονταν με ύφασμα από λινάρι και βαμβάκι που ύφαιναν και έφερναν σε πομπή οι κόρες της Σαμίας, αν και σήμερα η τύχη του αγνοείται.

Στο ιερό μαζεύονταν οι εκπρόσωποι της ιερής ομοσπονδίας των πόλεων, που είχε δημιουργηθεί, και εξέταζαν τις υποθέσεις της, ενώ εκεί γινόταν και ετήσια γιορτή κατά την οποία κηρυσσόταν εκεχειρία που ονομάζονταν Σάμιος εκεχειρία. Στη διάρκεια της γιορτής οι αντιπροσωπείες των εννέα Τριφυλιακών πόλεων θυσίαζαν εννέα κατάμαυρους ταύρους στον Κυανοχαίτη Ποσειδώνα.

Το ιερό βρισκόταν δίπλα στην θάλασσα, κι εκεί αποβιβάστηκε ο Τηλέμαχος προερχόμενος από την Ιθάκη με προορισμό την Πύλο και τον βασιλιά της τον Νέστορα, και βρήκε Πυλίους να τελούν θυσία στο θεό.

Κοντά στην πόλη βρισκόταν η σπηλιά των Ανιγρίδων νυμφών με πηγή που έβγαζε ιαματικό νερό. Εκεί όσοι έρχονταν για να θεραπευτούν από τα νερά της πηγής προσεύχονταν πρώτα στο ιερό των νυμφών που υπήρχε στη σπηλιά και μετά περπατούσαν μέσα στο ποτάμι, τον Ανίγρο όπως λέγεται. Η σπηλιά και το ποτάμι σήμερα αποτελούν μέρος των Ιαματικών λουτρών του Καϊάφα.

Λίμνη Καϊάφα

Σήμερα διασώζονται τα λείψανα της Ακρόπολης, 2 χλμ. από το χωριό Κάτω Σαμικό, πάνω στην τελευταία απόληξη του Όρους Λαπίθα και σε υψόμετρο 200 μ. Τα τείχη της με περίμετρο περίπου 1.600 μ. περικλείουν μια σχεδόν τριγωνική κατηφορική περιοχή. Είναι κτισμένα με τέλειο ισοδομικό σύστημα, από τεράστιους κυβικούς ή πολυγωνικούς τιτανόλιθους. Έχουν πάχος 2 μ. και σε μερικά σημεία διασώζονται σε ύψος 5 μ.

Εντυπωσιακές είναι οι τρεις μικρές θυρίδες που διασώζονται ακέραιες με τους παραστάτες στο εξωτερικό μέρος τους και τις τρύπες για τις αμπάρες. Η κατασκευή τους ανάγεται από τον 4ο ως τον 5ο π.Χ. αιώνα, ενώ επισκευάσθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν σαν ορμητήριο, από τον στρατηγό της Αχαϊκής Συμπολιτείας Πολυσπέρχοντα, εναντίον των Αρκάδων.

© Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. – Γενική Γραμματεία Πολιτισμούύ

Κοντά στα ερείπια της ακρόπολης, πάνω σε έναν λόφο, βρίσκονται επίσης και τα λείψανα του Τούρκικου Πύργου που έκτισε ο Ιμπραήμ πασάς το 1826.

Τα Μυκηναϊκά λείψανα που ανακαλύφθηκαν, αποδόθηκαν στην Αρήνη των Νηλειδών.

Στη θέση κλειδί του ομώνυμου λόφου, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, βρίσκεται ο Μυκηναϊκός Τύμβος του Ιαρδανού που ανασκάφηκε το 1954 και βρέθηκε να περιέχει 16 τάφους που απέδωσαν πάμπολλα και σημαντικότατα ευρήματα της περιόδου 1600 – 1200 π.Χ. τα οποία προέρχονται από ντόπια αγγειοπλαστική, με γεωμετρική ή σχηματοποιημένη φυτική διακόσμηση και φυλάσσονται στην προθήκη 6 της αίθουσας 1 του μουσείου της Αρχαίας Ολυμπίας. Ο τύμβος αποδίδεται στον μυθικό ήρωα Ιάρδανο, σύμφωνα με τις περιγραφές του Στράβωνα, ενώ κοντά στον τύμβο έχει βρεθεί και ανασκαφεί ο ναός του Ποσειδώνα. Στην ίδια θέση έχουν επισημανθεί επίσης και λείψανα Κυκλώπειων τειχών.

Στη θέση Φραγκοκλησιά, ένα χλμ. ανατολικά του Κάτω Σαμικού, στις όχθες του ομώνυμου ρέματος, βρίσκεται το Βαλάνειο. Είναι ένα βυζαντινό λουτρό, από τα ελάχιστα που διασώζονται στην Ελλάδα. Διακρίνονται τμήμα του υπόκαυστου και η δυτική του πλευρά, ενώ οι άλλες πλευρές έχουν διαβρωθεί από τη ροή του ρέματος.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Κάτω Σαμικού περιλαμβάνει την προϊστορική ακρόπολη του Κλειδιού που ταυτίζεται ενδεχομένως με την ομηρική Αρήνη, καθώς και ακρόπολη ιστορικών χρόνων που βρίσκεται ανατολικά, στις δυτικές παραφυάδες του όρους Λαπίθα, και ανήκε κατά πάσα πιθανότητα σε πόλη με το όνομα Σαμία ή Σαμικόν ή Σάμος.

Όπως αναφέρει η αρχαιολόγος, Χρύση Σγουροπούλου, η προϊστορική ακρόπολη καταλαμβάνει το βραχώδη λόφο του Κλειδιού που ελέγχει τις χερσαίες και θαλάσσιες διακινήσεις από βορρά προς νότο. Περιβαλλόταν από κυκλώπεια τείχη, ενώ στο εσωτερικό της έχουν εντοπιστεί όστρακα αγγείων μεσοελλαδικής-υστεροελλαδικής περιόδου, καθώς και λείψανα μυκηναϊκού κτηρίου που δε σώζονται σήμερα. Το κυκλώπειο τείχος επεκτείνεται μέχρι το λόφο του απέναντι υψώματος, μέχρι δηλαδή την κλασική ακρόπολη του Σαμικού, όπου πρέπει να υπήρχε προϊστορική εγκατάσταση ή πύργος-σκοπιά που εξυπηρετούσε την οχυρή θέση του Κλειδιού.

Στα βορειοανατολικά του Κλειδιού έχει ανασκαφτεί τύμβος με πολλαπλές ταφές, που έδωσε σημαντικά ευρήματα από την ύστερη μεσοελλαδική έως την ύστερη μυκηναϊκή εποχή. Στις ανατολικές υπώρειες του λόφου έχει έρθει στο φως εκτεταμένο νεκροταφείο της ύστατης μεσοελλαδικής περιόδου με κιβωτιόσχημους τάφους και έναν θολωτό που καλύπτονταν από τύμβους.

Στρατηγική θέση έχει και η κλασική ακρόπολη στο λόφο “Ελληνικό”, που κτίστηκε σε μια φυσικά οχυρωμένη τοποθεσία, κατοπτεύει τη μοναδική δίοδο από την Ηλεία προς τη Μεσσηνία και γειτνιάζει με τις χαμηλές εύφορες κοιλάδες στα βόρεια και βορειοανατολικά. Η οχύρωση περιβάλλει τα ψηλότερα άνδηρα του λόφου και διατηρείται στην ανατολική και τη νοτιοδυτική πλευρά. Έχει σχήμα τραπεζίου και σώζεται σε ύψος 5-12 δόμων.

Τα τείχη είναι κτισμένα κατά το ψευδοπολυγωνικό σύστημα, με τετράγωνους πύργους, πύλες και πυλίδες. Χρονολογούνται κατά πάσα πιθανότητα στον 4ο αι. π.Χ. ή την ελληνιστική εποχή, ενώ ο μικρότερος εσωτερικός οχυρωματικός περίβολος θα πρέπει ενδεχομένως να τοποθετηθεί χρονικά στον 6ο αι. π.Χ. Το οικοδομικό υλικό προέρχεται από αρχαίο λατομείο που έχει εντοπιστεί σε μικρή απόσταση στα ανατολικά. Στο εσωτερικό του οχυρωματικού περιβόλου διατηρούνται θεμέλια οικοδομημάτων και αναλημματικοί τοίχοι, καθώς το έδαφος είναι ανώμαλο. Πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες έφεραν στο φως δημόσιο στωϊκό κτήριο, δεξαμενές και συγκροτήματα δωματίων.

Στα βόρεια και βορειανατολικά έχουν ανασκαφτεί αρκετοί κιβωτιόσχημοι και κεραμοσκεπείς τάφοι, ενώ έχει εντοπιστεί ρωμαϊκό λουτρό και παλαιοχριστιανικός ναός.

*Πληροφορίες επίσκεψης
Ελεύθερη είσοδος
Χώρος πάντα ανοικτός

https://www.patrisnews.com/kato-samiko

Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ   υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε 

Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με   θέματα πολιτισμού   που  επιλέξουν

Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι   zantedanias@gmail.com 

Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας

Σας ευχαριστούμε από καρδιας

Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας

https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang