Σκαπτή Ύλη

 Η πιο σημαντική, χρυσοφόρος περιοχή, μέσα στα όρια της σημερινής, Περιφερειακής Ενότητας Καβάλας, αλλά και γενικότερα, μέσα στα όρια του αρχαίου, ελληνικού κόσμου, ήταν, αναμφισβήτητα, αυτή της Σκαπτής Ύλης. Είναι, βέβαια, γνωστό ότι η Σκαπτή Ύλη δεν ήταν ένα μεμονωμένο χρυσωρυχείο, αλλά μια μακρά σειρά μεταλλευτικών θέσεων, που η παλαιότερη παράδοση και οι παλαιότεροι ιστορικοί, όπως ο P. Perdrizet, την τοποθετούσαν στο Παγγαίο, σήμερα, όμως, η άποψη αυτή δεν γίνεται αποδεκτή, από τη συντριπτική πλειοψηφία των αρχαιολόγων και ιστορικών ερευνητών, οι οποίοι, (μεταξύ των οποίων και η πρώην Έφορος της ΙΗ’ Εφορείας προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων Καβάλας, κ. Χάιδω Κουκούλη – Χρυσανθάκη), δέχονται ότι η μεταλλευτική περιοχή της Σκαπτής Ύλης εκτεινόταν από τις χαμηλές κορυφές του Συμβόλου όρους, κοντά στο σημερινό χωριό Κοκκινόχωμα του Δήμου Παγγαίου, στα δυτικά, μέχρι τους λόφους «Μεταλλείο» των βουνών της Λεκάνης, νότια του σημερινού Μακρυχωρίου του Δήμου Νέστου, στ’ ανατολικά.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την κ. Κουκούλη, «ο Ηρόδοτος ανέφερε την Σκαπτή Ύλη, ως τμήμα της Θασιακής ηπείρου, στα 491-490 π.Χ. Εκείνη την εποχή, οι Θάσιοι ήταν αδύνατο να έχουν διεισδύσει βαθιά, στην ενδοχώρα του Παγγαίου, όπου άλλωστε δεν κατάφεραν να στεριώσουν ούτε στον 4οπ.Χ. αι. (360-356 π.Χ.)…..Σε καμιά τέλος αρχαία πηγή, εκτός από την αμφισβητούμενη διόρθωση του Hirschwalder στο χωρίο του Μαρκελλίνου, δεν σχετίζεται η Σκαπτή Ύλη με το Παγγαίο. Η μοναδική σχέση της Σκαπτής Ύλης με το Παγγαίο είναι οι μεγάλες ποσότητες χρυσού που και οι δύο περιοχές παρήγαν. Η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει ακόμα εντοπίσει, με απόλυτη ασφάλεια, τη θέση της περίφημης Σκαπτής Ύλης. Σύμφωνα με νεώτερες, συστηματικές έρευνες, οι αναφορές του Ηρόδοτου πρέπει να συνδεθούν με την περιοχή βόρεια και ανατολικά της πόλης της Καβάλας, όπου εντοπίζεται ένας μεγάλος αριθμός εμφανίσεων χρυσοφόρου και αργυρούχου μεταλλεύματος….. Μαρτυρίες έντονης, μεταλλευτικής δραστηριότητας αποτελούν οι πολυάριθμες, υπόγειες και επιφανειακές εργασίες, οι τεράστιοι σωροί εξορυγμένου υλικού και εκκαμινεύσεων, μεταξύ των χωριών Κρηνίδες, Ζυγός- Κρυονέρι, Αμυγδαλεώνας, Παλαιά Καβάλα και Χαλκερό έως και την Πέρνη. Σε μια επιφάνεια περίπου 100 τετρ. χλμ., εντοπίζονται πάνω από 150 εμφανίσεις μεταλλεύματος, τα οποία εκμεταλλεύτηκαν κατά την αρχαιότητα, τη Ρωμαϊκή και Οθωμανική εποχή και τον 20ο αιώνα. Η εκμετάλλευση στην περιοχή αυτή κατά την αρχαιότητα ήταν προσανατολισμένη στην εξόρυξη του πλούσιου σε χρυσό και άργυρο μεταλλεύματος……»

Οφείλω, επίσης, ν’ αναφέρω εδώ ότι η Σκαπτή Ύλη έγινε ονομαστή από τον Θουκυδίδη, τον κορυφαίο ιστορικό της αρχαιότητας, που είχε πατρογονικά κτήματα σ' αυτήν, έζησε εδώ εξόριστος, τα είκοσι τελευταία χρόνια της ζωής του κι εδώ συνέγραψε τον πελοποννησιακό πόλεμο.

Όσον αφορά, τέλος, τις παραγόμενες ποσότητες χρυσού, επισημαίνω τα εξής: Η «θασιακή περαία», δηλαδή οι παραθαλάσσιες κτήσεις των Θασίων, μεταξύ των ποταμών Στρυμόνα και Νέστου, απέδιδαν σ’ αυτούς ογδόντα (80) χρυσά τάλαντα τον χρόνο, (1 τάλαντο = 27 κιλά), δηλαδή πολύ περισσότερα από όλες μαζί τις πλουτοπαραγωγικές πηγές τους νησιού τους. Όταν, αργότερα, ο Φίλιππος ο Β' κατέλαβε τα μεταλλεία της περιοχής των Φιλίππων και του Παγγαίου και οργάνωσε καλύτερα τις εργασίες και τις μεθόδους εξόρυξής του, έβγαζε, μόνο από τα καινούργια κοιτάσματα, περισσότερα από 100 τάλαντα το χρόνο! Απ' αυτά λοιπόν τα μεταλλεία προήλθαν τα χρυσά νομίσματα της Αμφιπόλεως, γύρω στο 400 π.Χ., της συνομοσπονδίας των Χαλκιδέων της Χαλκιδικής, γύρω στα 392 - 358 π.Χ., των Θασίων της ενδοχώρας (ΘΑΣΙΩΝ ΗΠΕΙΡΟ), γύρω στα 361 π.Χ. και κυρίως ο μεγάλος αριθμός των χρυσών στατήρων του Φιλίππου και του γιου του, Αλεξάνδρου του Μεγάλου, με τους οποίους κατακτήθηκε όλος ο τότε γνωστός κόσμος κι έγινε ένας ενιαίος χώρος ανάπτυξης και διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού.

Από αυτά, ακριβώς, τα πλούσια χρυσωρυχεία της Σκαπτής Ύλης, επέλεξα να σας παρουσιάσω τα πιο σπουδαία και ξεκινώ από το πιο σημαντικό απ’ όλα, αυτό που βρίσκεται δίπλα στο σημερινό χωριό Αμυγδαλεώνας της Καβάλας, στην τοποθεσία «μάνδρα Καρή», το οποίο, σύμφωνα με τον καθηγητή γεωλογίας του Α.Π. Θεσσαλονίκης εμφανίζει περιεκτικότητα σε χρυσό σχεδόν διπλάσια, σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο χρυσωρυχείο της κλασικής Ελλάδος! Το χρυσωρυχείο αυτό το βλέπετε στις δεκατρείς (13) πρώτες φωτογραφίες.

Στις επόμενες είκοσι πέντε (25) φωτογραφίες, βλέπετε το χρυσωρυχείο της «Αγίας Ελένης», κοντά στο χωριό Ζυγός. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο χρυσωρυχείο, με στοές πολύ μεγάλου μήκους και με δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα: Τους πήλινους σωλήνες εξαγωγής του νερού, οι οποίοι, με την πάροδο των αιώνων, ενώθηκαν με τα γύρω πετρώματα σ’ ένα αδιάσπαστο σύνολο, (φωτογραφίες 16η, 27η και 38η) και το βαθύ «σκάψιμο» (βαθούλωμα) στον βράχο, (15η φωτογραφία), που προκάλεσαν τα σχοινιά ή οι αλυσίδες, με τις οποίες, για πολλούς αιώνες, οι δούλοι τραβούσαν έξω τα δοχεία τα γεμάτα με το μετάλλευμα! (Η φωτογράφηση, στο σπήλαιο αυτό, έγινε στις 5 Φεβρουαρίου του 2005, από μένα κι από φοιτητές και φοιτήτριες του καθηγητή γεωλογίας Μιχάλη Βαβελίδη, ο οποίος μου είχε κάνει την τιμή, να με καλέσει να είμαι κοντά τους, στην εξερεύνηση του απέραντου αυτού χρυσωρυχείου! Παρών ήταν, φυσικά και ο ακούραστος και πολύτιμος φίλος, διδάκτορας της γεωλογίας, Λάζαρος Χατζηλαζαρίδης!

Με πολύ μεράκι αλλά και υπομονή συνεχίζουμε την προσπάθεια μας .Αθόρυβα …σιγά σιγά με πολύ υπομονή αλλά και διάθεση προχωράμε Στόχος μας παραμένει να αρθρογραφούν οι πολίτες σε αθρα με θέματα πολιτισμού που επιλέξουν Το όνομα και επώνυμο αλλά η ευπρέπεια των άρθρων είναι απαραίτητα .Η διεύθυνση μας για επιστολές Άρθρα είναι zantedanias@gmail.com Όπως έχουμε από την αρχή της προσπάθεια μας αναφέρει θα αναρτώνται μετά από έγκριση μας Σας ευχαριστούμε από καρδιας Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους ο οποίος φέρει και την ευθύνη των γραφομένων και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας https://www.youtube.com/channel/UC0wk2ge3sheyTkgpAkeBang