Οι πρώτες μονάδες εθελοντικών Ταγμάτων Ασφαλείας, ένοπλοι δηλαδή σχηματισμοί, οι οποίοι συγκροτήθηκαν ''εθελοντικά'', με πρωτοβουλία στελεχών του διαλυμένου Ελληνικού Στρατού και άλλων εθνικοφρόνων τοπικών παραγόντων και που ζήτησαν όπλα από τους Γερμανούς για να καταπολεμήσουν το ΕΑΜμικό κίνημα, δημιουργήθηκαν το φθινόπωρο του 1943 στη Λακωνία και σε
μικρότερο βαθμό στην Καλαμάτα, την Ηλεία και την Πάτρα,1 ''κεχωρισμένως και τοπικιστικώς'', για να ενοποιηθούν την άνοιξη του 1944, ύστερα από ζυμώσεις ''πατριωτικών κύκλων'' της Αθήνας με την κυβέρνηση Ράλλη, σε μια ενιαία οργανωτική δομή, η οποία ''τυπικώς μόνον'', υπαγόταν στο υπουργείο Ασφαλείας της δοσιλογικής κυβέρνησης. Η ονομασία της ήταν Β' Αρχηγείον Χωροφυλακής Πελοποννήσου, ως έδρα της είχε οριστεί η Τρίπολη και επικεφαλής της ανέλαβε στις 23 Μαρτίου 1944 ο βασιλόφρων συνταγματάρχης Διονύσιος Παπαδόγγονας.
Ο Δ.Παπαδόγγονας, ήδη από το καλοκαίρι του 1943 είχε πραγματοποιήσει επανειλημμένα
Συνολικά οργανώθηκαν πέντε τέτοια Τάγματα Ασφαλείας, με έδρες την Τρίπολη, τη Σπάρτη, το Γύθειο, το Μελιγαλά και τους Γαργαλιάνους, συνολικής δύναμης 4.000 ανδρών, με επιμέρους μονάδες ή φρουρές εγκαταστημένες σε μια σειρά πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά.
Επιμέρους εκδοχή αυτής της κατηγορίας θα πρέπει να θεωρηθεί το «Τάγμα Χωροφυλακής Χανίων» που συγκροτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 1944 με απόφαση των τοπικών δωσιλογικών αρχών, διοικητή τον ταγματάρχη Δημήτριο Παπαγιαννάκη και αποστολή, τυπικά μεν την καταστολή της ζωοκλοπής, ουσιαστικά όμως την καταδίωξη των ανταρτών. Το «ελληνικό τμήμα διώξεως ανταρτών Παπαγιαννάκη», όπως αναφέρεται στα γερμανικά έγγραφα της εποχής24, αποτελούνταν από 180-200 εθελοντές «χωροφύλακες άνευ θητείας» και ήταν η μοναδική περίπτωση (σχετικής, έστω) επιτυχίας των προσπαθειών που κατέβαλαν οι κατακτητές για τη δημιουργία μιας ένοπλης, αντιαντάρτικης Αντικομμουνιστικής Οργανώσεως Κρήτης (ΑΟΚ) σε όλο το νησί.2
 |
| Δ.Παπαδόγγονας |
Η συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας στην Πελοπόννησο, αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση, καθώς εκεί φαίνεται να συγκεντρώνονται οι μεγαλύτεροι σε αριθμό σχηματισμοί, oι οποίοι εντάσσονται στην άμεση δικαιοδοσία της κατοχικής κυβέρνησης Ράλλη. Ταυτόχρονα είναι η περιοχή όπου εμφανίζονται εθελοντικές πρωτοβουλίες βασιλοφρόνων κατοίκων για τη συγκρότηση ένοπλων αντικομουνιστικών πολιτοφυλακών, οι οποίες θα εξοπλίζονταν από τους Γερμανούς, πριν ακόμη το φαινόμενο πάρει διαστάσεις στην Αθήνα – κατόπιν των πρωτοβουλιών Ράλλη – αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Η Πελοπόννησος βασικά παραμένει μια συντηρητικά πολιτικά προσδιορισμένη περιοχή.3 Τοπικές ανώτερες κοινωνικές τάξεις, που συνδέονται με την κεντρική εξουσία συγκροτούν ισχυρά πελατειακά δίκτυα διαμεσολαβώντας κάθε πτυχή της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας. Αυτές δραστηριοποιούνται κατά κανόνα στο πλαίσιο του Λαϊκού κόμματος καθώς οι βενιζελικοί πολιτικοί σχηματισμοί δεν τυγχάνουν ισχυρής επιρροής στην περιοχή της Πελοποννήσου.
Ένας από τους ισχυρότερους πόλους των τοπικών ελίτ αποτελείται από το σώμα των αξιωματικών που απολαμβάνουν ευρύτατης αποδοχής από το ντόπιο πληθυσμό και παράλληλα συνδέονται μέσω των πελατειακών δικτύων με τους δύο αντιμαχόμενους πόλους της κεντρικής εξουσίας κυρίως όμως με τους φιλοβασιλικούς.
Έντονο ''τοπικιστικόν πνεύμα'' επικρατεί, τέλος, στο Τάγμα Γυθείου, όπου μόνο η απειλή συλλήψεων θα κάνει τους ντόπιους αξιωματικσύς να δεχθούν έναν μη μανιάτη ως επικεφαλής τους. Ακόμη μεγαλύτερη ποικιλία συναντάμε, όσον αφορά την προέλευση και τα κίνητρα των απλών ταγματασφαλιτών. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες μαρτυρίες, η αρχική ''μαγιά'' προήλθε από τις αντικομμουνιστικές ομάδες που είχαν ήδη συγκροτηθεί σε τοπικό επίπεδο, για την καταπολέμηση του ΕΑΜ -όπως σι ''εθελοντές χωροφύλακες'' της Αχαΐας ή τις ''Εθνικές Ομάδες Αντιστάσεως'' στη γειτονική Ηλεία.
Η στρατολόγηση των υπόλοιπων αρχικά γινόταν σε εθελοντική βάση, γρήγορα όμως οι αρχές άρχισαν να καλούν στα όπλα ''εθνικιστές'' με ατσμικές προσκλήσεις βάσει τσυ Ν.739 /1 937· στις τελευταίες αναγραφόταν η απειλή ότι, όσσι απέφευγαν να παρουσιαστούν, θα αντιμετώπιζαν '' τας αυστηράς ποινάς του Νόμου και επί πλέον την δίωξιν των οικογενειών των και καταστρoφήν των οικιών των'' Στην Καλαμάτα, αξιωματικοί που αρνήθηκαν να καταταγούν στο εκεί Τάγμα Ασφαλείας φυλακίστηκαν ''επί αρκετόν χρόνον'' από τον Παπαδόγγονα, μέχρι να ενδώσoυν.
Διαφορετική υπήρξε, τέλος, η διαδικασία εξοπλισμού των περισσότερων από τα χωριά που εντάχθηκαν στο όλο σύστημα. Εκεί, τις περισσότερες φορές την πρωτοβουλία παίρνουν τοπικοί παράγοντες, συχνά σε επαφή (και κάτω από την επηρροή) σγγχωριανών τους ή άλλων στελεχών της εθνικοφροσύνης που είναι εγκατεστημένα στα αστικά κέντρα-βάσεις των Ταγμάτων. Σ' αυτή την περίπτωση, η σύσταση του αρχικού ένοπλου πυρήνα δημιογργεί ένα προηγούμενο (με την εκκαθάριση ή φυγή των τοπικών στελεχών του ΕΑΜ και την πρόκληση ενός κλίματος πιέσεων και γενικευμένης ανασφάλειας) που οδηγεί αργά ή γρήγορα σε νέες στρατολογίες, διεύρυνση του κύκλου των οπλισμένων κι επέκτασή του σε διπλανούς οικισμούς. Με τελικό αποτέλεσμα, το δίκτuo του ένοπλου αντιαντάρτικου μηχανισμού να απλώνεται στην ύπαιθρο, όπως ακριβώς οι κηλίδες του μελανιού πάνω στο στυπόχαρτο.
Η συγκρότηση του ΕΛΑΣ
Σε αυτό το συντηρητικό πολιτικό περιβάλλον ήταν φυσικά δύσκολο να αναπτυχθούν αντιστασιακές δραστηριότητες, ειδικά η εαμική πρωτοβουλία, η οποία έθετε πολιτειακά και κοινωνικά προτάγματα που δεν αντιστοιχούσαν στις επιδιώξεις των τοπικών ελίτ, και ταυτόχρονα αντιμετώπιζαν την επιφυλακτικότητα των κατοίκων.
Το 1942, αρχίζουν να αναπτύσσονται μικρές ανταρτοομάδες με επικεφαλής τους αδελφούς Κανελόπουλου στην Μεσσηνία, και τον Λεβεντάκη στην Λακωνία, αλλά και άλλες ακόμα μικρότερες στον Πάρνωνα και στο Μαίναλο, χωρίς να είναι όλες σε επαφή με το ΕΑΜ και τους σκοπούς του, αλλά διακατεχόμενοι από πολιτική ριζοσπαστικότητα, που πολύ σύντομα θα τους έφερνε κοντά στο ΕΑΜ.
Από αυτές τις ομάδες μόνο έξι αντάρτες θα καταφέρουν να επιβιώσουν μετά το χειμώνα του 1942. Ουσιαστικά η συγκρότηση του ΕΛΑΣ συντελείται από την άνοιξη του 1943. Ο σμήναρχος Δημήτρης Μίχος κατόπιν εντολής του ΕΑΜ ιδρύει μια μικρή αντιστασιακή ομάδα στην περιοχή της Αχαΐας, η οποία πραγματοποιεί με σχετική επιτυχία επιθέσεις εναντίων των Ιταλικών στρατευμάτων κατοχής, και παράλληλα μεγάλο αριθμό στρατολογιών ανάμεσα στους κατοίκους.
Βλέποντας τα προβλήματα στην ανάπτυξη των Ελασίτικων αντιστασιακών σχηματισμών η Κ.Ε του ΕΑΜ αποστέλλει το καλοκαίρι του 1943 ομάδα ογδόντα επίλεκτων ανταρτών από τις δυνάμεις του Άρη Βελουχιώτη, μαζί με τοπικά στελέχη που είχαν αναγκαστεί να φύγουν το προηγούμενο διάστημα από την Πελοπόννησο, για τη Στερεά Ελλάδα.
 |
| Ομάδα ανταρτών του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον Δημήτρη Μίχο, "Καπετάν Μίχο" όρθιο στο κέντρο |
Η δυσχέρεια ανάπτυξης των εαμικών αντιστασιακών πρωτοβουλιών, μας δίνει μια πρώτη διάσταση των συντηρητικών πολιτικών κατευθύνσεων των κατοίκων της Πελοποννήσου. Η διαπίστωση αυτή μας δίνει μια πρώτη – ατελή –ερμηνεία για το εύρος του φαινομένου ανάπτυξης των αντικομουνιστικών δοσιλογικών σχηματισμών στην Πελοπόννησο.
Για να μπορέσουμε όμως να κατανοήσουμε επαρκέστερα την ανάπτυξη των ένοπλων αντικομου- νιστικών πολιτοφυλακών στην περιοχή θα πρέπει να τη δούμε ως συνέχεια των πρώτων ένοπλων αντιστασιακών πρωτοβουλιών, στις οποίες παίρνουν μέρος οι αξιωματικοί της Πελοποννήσου, καθώς αυτές φαίνεται να αποτελούν – μετά την διάλυσή τους – το βασικό τροφοδότη σε στρατιωτικό
προσωπικό των Ταγμάτων Ασφαλείας. Οι περιοχές άλλωστε στις οποίες αναπτύχθηκαν τα Τάγματα Ασφαλείας απηχούν την πρόθεση τόσο της κατοχικής κυβέρνησης, όσο και – εμμέσως – των
Βρετανών και της κυβέρνησης της Μέσης Ανατολής να δημιουργήσει αντίρροπους ένοπλους πόλους στη στρατιωτική ισχύ του ΕΛΑΣ. Η αποτυχία εγκατάστασης – κάτω από την πίεση του ΕΛΑΣ – ένοπλων ομάδων δημιουργεί το απαραίτητο κενό για την ενσωμάτωση μεγάλου μέρους των αντικομουνιστικών προθέσεων στους δοσιλογικούς σχηματισμούς των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε λοιπόν τη διαδρομή, τις κοινωνικές διαστάσεις και τα ιδεολογικά φορτία των ανθρώπων που επανδρώνουν τα Τάγματα, θα πρέπει πρώτα να επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε πτυχές της συγκρότησης, της δράσης και τέλους της διάλυσης της αντι-εαμικής οργάνωσης των αξιωματικών, του «Ελληνικού Στρατού» (Ε.Σ.).
ΠΑΤΡΑ
Πριν ακόμη την οριστική διάλυση του Ε.Σ., οι βασιλόφρονες αξιωματικοί αρχίζουν να αναζητούν προσφορότερες λύσεις για την αντιμετώπιση του ΕΑΜ, καθώς η λύση των αντι-ΕΑΜικών αντιστασιακών οργανώσεων – μετά και το κοινό σύμφωνο ΕΑΜ –Ε.Σ. – δεν φαίνεται να αποδίδει τα αναμενόμενα. Ο υποστράτηγος Ζερβέας, σε έκθεση που υποβάλει στις 26 Σεπτεμβρίου 1943 προς την στρατιωτική διοίκηση, αφού περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα την επικράτηση του ΕΑΜ, και την αδυναμία των «εθνικών ομάδων» καταλήγει:
''…Εις αντίρροπον της τεράστιας, πολυπλόκου, σατανικής και μοναδικής Αντεθνικής Οργανώσεως ΕΑΜ προτείνομεν την λήψιν των κάτωθι δραστικών μέτρων το ταχύτερον, καθ΄όσον η κατάστασις μεταβάλλεται από στιγμής είς στιγμήν επί τώ βελτίω της ΕΑΜ.
1) Άμεσος ενίσχυσης της εν ύπαιθρω Ομάδος Ταγματάρχου Καραχάλιου Χ.
(…) ώστε να αποκτηθεί εν τη υπαίθρω συμπαγής και ογκώδης εθνική ομάδα 1500-2000 ενόπλων.
2) Επαναοπλισμός της Αστυνομίας Πόλεως Πατρών και Χωροφυλακής Πατρών και Αιγίου, πλήρης και με πολλά ιδίως αυτόματα όπλα.Ενίσχυσις τούτων δια κατατάξεως χωροφυλάκων και αστυφυλάκων.
3) Αντικατάστασις ηττοπαθών Διοικήσεων Χωρ/κής, Αστυνομίας και Λιμεναρχείου.
4) Ίδρυσις εν Πάτραις Τάγματος 1000 Ευζώνων με πλήρη και σύγχρονον εξοπλισμόν και αρκετά αυτόματα όπλα δια την άμυνα της πόλεως
Ούτω μόνον θα εξουδετερωθή το επίκεντρον του κομ/σμού της Πελοποννήσου και θα παραλύσουν αφ’ εαυτών εν συνεχεία τα νεύρα και οι πλόκαμοι της ΕΑΜ ανά την Πελοπόννησο''
Σε πρώτη φάση το Τάγμα Ασφαλείας της Πάτρας στρατολογεί φτωχούς και πεινασμένους,28 χωρίς να επιτυγχάνεται η προβλεπόμενη αθρόα συμμετοχή «νομιμοφρόνων», «εθνικιστών» πολιτών. Η κατάσταση για το Τάγμα της Πάτρας αρχίζει να αλλάζει τον Απρίλιο του 1944, όταν οι μονάδες του ΕΛΑΣ διαλύουν την αντιεαμική αντιστασιακή ομάδα ΕΚΚΑ και το ένοπλο τμήμα της, το 5/42 τάγμα του Ψαρρού που δρούσε στην περιοχή της Δωρίδας. Η πλειοψηφία των εναπομεινάντων μελών της οργάνωσης περνούν στην Πάτρα και κατατάσσονται στα Τάγματα Ασφαλείας.
Με την ισχυροποίησή τους αρχίζουν «εκκαθαρίσεις» των «κομμουνιστικών στοιχείων» στην Πάτρα, σύλληψη υπόπτων και των οικογενειών τους και ίδρυση στρατοπέδου συγκέντρωσης για την φύλαξη τους, ενώ παράλληλα αναλαμβάνουν επικουρικά με τις γερμανικές δυνάμεις τη φύλαξη και τη διεκπεραίωση των Εβραίων της περιοχής, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης
Την ίδια περίοδο που ο Ζερβέας επιδιώκει την «ίδρυση τάγματος Ευζώνων» στην Πάτρα, μια άλλη πρωτοβουλία βρίσκεται σε εξέλιξη στην Λακωνία. Επιφανή μέλη της τοπικής κοινωνίας,, βασιλόφρονες αντικομουνιστές, απευθύνονται στους Γερμανούς ζητώντας να τους εξοπλίσουν προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη διαφαινόμενη, ολοκληρωτική επικράτηση του ΕΑΜ.
Η αμοιβαία καχυποψία, αλλά και η αμφιβολία για την αποδοτικότητα μιας τέτοιας συνεργασίας αίρονται από τις νέες συνθήκες, που διαφοροποιούν τόσο ην αντίληψη των Γερμανών για τις προθέσεις των αντικομουνιστικών πολιτοφυλακών, όσο και τους «εθνικιστές οπλαρχηγούς» για την αποδοτικότητα της συνεργασίας.
ΛΑΚΩΝΙΑ
ΥΠΟΒΟΛΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΕΩΣ ΤΑΓΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ονοματεπώνυμον συντάκτου: ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Ημερομηνία Συντάξεως: από 1-10/1/1955.
Θ Ε Μ Α: Περί της Ιστορίας των ταγμάτων Ασφαλείας Σπάρτης από Ι-ΧΙ-43 ότε συνεκροτήθησαν μέχρι 3-Χ-1944 ότε διελύθησαν.
Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η
Κατάστασις προ της συγκροτήσεως του τάγματος.
Θα προσπασθήσωμεν να εκθέσωμεν τα ιστορικά τότε γεγονότα πέραν οιασδήποτε προκαταλήψεως ή ατομικής αδυναμίας και να τοποθετήσωμεν ταύτα, κατά το μάλλον και ήττον, επί ορθής βάσεως προκειμένου να αποτελέσουν το κριτήριον της συντάξεως της ιστορίας του τάγματος ασφαλείας Σπάρτης εφ ενός και αφ ετέρου τον διαχορισμόν μεταξύ εθνικού Αγώνος και προδοσίας.
Προ πάσης παραθέσεως των γεγονότων, αισθανόμεθα την ανάγκην να εκδηλώσωμεν την ευγνωμοσύνην μας και να αποτίσωμεν φόρον τιμής προς όλους τους θυσιασθέντας Οικειοθελώς ηρωϊκούς Λάκωνας, οίτινες έδωσαν την συμαντικωτέραν συμβολήν, ομού μετά των μυριάδων επιζώντων, εις την διατήρησιν της Ελληνικής φυλής, εις έναν άνισον αγώνα, από τα πανταχόθεν διδόμενα κτυπήματα εκ μέρους, των κατακτητών, αναρχικών, Μαυραγοριτών και τέλος αυτών τούτων των συμμάχων μας, διά λόγους σκοπιμότητος και ανοικτής συνεργασίας των με την Μόσχαν, ήτις διά των εν Ελλάδι συνειδητών ή ασυνειδήτων μισθάρνων οργάνων της, είχεν εξαπλώσει άπαντα τα συνθήματα διαλύσεως της Ελλάδος κατά διαφόρους εκδηλώσεις και τρόπους.
Δεν έχομεν ουδεμία πρόθεσιν να αδικήσωμεν ουδέναν εκ των Ελλήνων εκείνων που το καθήκον των περιόρισαν εις το λάθρα βιώσας δι ανήκουστου φιλοτομαρισμού και οίτινες σήμερον κατέχουν ανωτέρας ή ανωτάτας βαθμίδας εις την ιεραρχίαν του Κράτους και εκείνων οίτινες επέδειξαν καιροσκοπιμότητα ή εσκεμμένον τυχοδιοκτισμόν. Ούτω έκριναν τότε το εθνικόν των καθήκον.
Δεν δυνάμεθα όμως να μην εκφράσωμεν την θλήψιν μας και να μην τονίσωμεν ότι είναι εθνικώς απαράδεκτον, οι πλείστοι τοιούτων ανθρώπων να είναι σήμερον οι τιμηταί των ηρωϊκώς θυσιασθέντων, νεμόμενοι τους κόπους και τας θυσίας των ανωνύμων θυμάτων και των επιζώντων αγωνιστών που εκρατήθησαν μακράν από τα ύπουλα κηρύγματα των ξενόδουλων πρακτόρων εχθρών και φίλων.
Ποία η επικρατούσα κατάστασις εν Λακωνία προ της ιδρύσεως του πρώτου Τάγματος Ασφαλείας; Από τας αρχάς της υποδουλώσεως της Ελλάδος, εις την ψυχήν του Ελληνικού Λαού εγεννήθη το αίσθημα της ελευθερίας το οποίον είναι συνηφασμένον με αυτήν ταύτην την ύπαρξιν παντός Έλληνος, δυστυχώς όμως, οι φυσικοί ηγήτορες του ελληνικού Λαού Στρατιωτικοί και Πολιτικοί, παρέμειναν αδρανείς επί μακρόν διάστημα, εν αναμονή κατά την γνώμην των της εξελίξεως των γεγονότων και με την πρόθεσιν ασφαλώς να πάρουν θέσιν εν καταλλήλω χρόνω. Τούτο κατά την γνώμη μας απετέλεσεν θανάσιμον αμάρτημα και έδωσεν όλα τα όπλα εις την ξενόδουλον προδοσίαν του Κ.Κ.Ε να δράση ελευθέρως από τας πρώτας ημέρας της κατοχής. Το έντεχνον καμουφλάρισμα των προδοτών υπό το πρόσχημα της Εθνικής απελευθερώσεως, το συνομωτικόν σύστημα της αποκρύψεως των ηγουμένων της κινήσεως στελεχών του Κ.Κ.Ε, της εις το προσκήνιον παρουσιάσεως μικροφιλοδόξων ατόμων, εθνικών φρονημάτων περέσυρεν μέγαν αριθμόν αθώων πατριωτών εις το να πυκνώσουν τας τάξεις του Ε.Α.Μ. – Ε.Λ.Α.Σ πεπεισμένοι ότι, εξυπηρετούν πατριωτικούς σκοπούς. Τοιαύτη ήτο η δράσις των στελεχών του Κ.Κ.Ε μέσα εις την φαινομενικώς τότε παρουσιαζομένην εθνικήν οργάνωσιν του Ε.Α.Μ, ούτως ώστε πλείστοι Έλληνες σοβαροί πολίται να παρασυρθούν εις τας τάξεις του Ε.Α.Μ. και να πιστέψουν ότι προσφέρουν εθνικήν υπηρεσίαν, όταν προ παντός, οι καμουφλαρισμένοι κατά τόπους ηγέται του Κ.Κ.Ε. τους χρησιμοποιούσαν ως βιτρίναν, δίδοντάς τους ηγετικούς ασήμαντους λόγους εις το παιζόμενον εις πρώτην πράξιν δράμα του Ελληνικού Λαού. Ούτω εσυνεχίζετο η διείσδησις της προδοτικής οργανώσεως του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ εις τας τάξεις του δεινοπαθούντος Ελληνικού Λαού, μέχρι του Σ/βρίου 1943 ότε είχεν επέλθει η κατάρευσις των Ιταλών. Τότε τα προσχήματα εγκατελήφθησαν διά τους αφελείς και τον ανύποπτον Λακωνικόν Λαόν εκ μέρους του Κ.Κ.Ε το οποίον ουσιαστικώς διοικούσεν την οργάνωσιν και ανεπέτασαν την σημαίαν του Κομμουνισμού και της αντεθνικής των δράσεως. Στρατόπεδα συγκεντρώσεως, σφαγαί, λεηλασίαι, πυρπολήσεις, κατασυκοφάντησις παντός υγειούς στοιχείου με το στίγμα του Προδότου. Τρομοκρατία αφόρητος εξαπελύθη και εις την εσχατιάν της Λακωνικής περιοχής, διά της απαγωγής και εν πολλοίς εκτελέσεως Νομοταγών Οικογενειαρχών, βιαίας στρατολογίας και αντιθρησκευτικών εκδηλώσεων (βεβήλωσις εκκλησιών και προ παντός μοναστηρίων, άτινα μετεβλήθησαν εις άντρα οργίων, βασανιστηριών και πάσης ακολασίας).
Η μόνη παρήγορος ελπίδα μέσα εις το ζόφος της σκοτεινής αυτής περιόδου (Ιούνιος 1943 – Ν/βριος 1943) ήτο η κίνησις του απτόητου ίλαρχου ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ, όστις ηγούμενος μικράς ομάδος αξιωματικών εν Γυθείω είχε κυρύξει διττόν μυστικόν πόλεμον εναντίον των κατακτητών Ιταλο-Γερμανών αφ ενός και παρ ων εδιώκετο απεινώς και αφ ετέρου του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ το οποίον με αφάνταστον λύσσαν τον εκτυπούσεν όπου ηδύνατο ή κετέδιδεν εις τας Ιταλο-Γερμανικάς αρχάς πάσαν του κίνησιν ή οργάνωσίν του. Ο Λακωνικός Λαός όμως, με μυστικήν συμπάθειαν παρακολουθούσε την δράσιν του ηρωϊκού αυτού ίλαρχου και αι τάξεις της Εθνικής του Οργανώσεως επυκνούντο καταπληκτικώς, επιτροπαί εδημιουργούντο εις πόλεις και χωρία προς ενίσχυσιν του και ούτος ακούραστος και εν παρανομία κηρυχθείς, υπό κατακτητών και εαμοελασιτών εκινείτο νυχθημερόν προς δημιουργίαν μιας πραγματικής Εθνικής αντιστάσεως. Αι βασικαί προϋποθέσεις προς επιτυχίαν του Σκοπού του και αι δυνατότητες δημιουργίας ενός πραγματικού στρατού Ελλήνων πατριωτών ήσαν απεριόρισται, διότι ο Λακωνικός Λαός είχεν πεισθεί πλέον διά την προδοτικήν και αντεθνικήν πολιτικήν του ΕΑΜ και έσπευδεν αθρόως να ενισχύση τας τάξεις του δι εμψύχου υλικού, πλην όμως, ο εξοπλισμός των οπαδών του ήτο δύσκολος, αν μη αδύνατος, εάν δεν ενισχύετο διά ρίψεων εκ μέρου των συμμάχων μας της Μέσης Ανατολής. Αι επαφαί εγένοντο και ο χρόνος ρίψεως εκαθορίσθη η 10-12/8/43 εις τοποθεσίαν Βασιλική Ταϋγέτου. Τούτο όμως δεν διέφυγεν της αγρύπνου και σατανικής παρακολουθήσεως του Ε.Α.Μ. Ε.Λ.Α.Σ το οποίον κατόρθωσεν να ματαιώση αφ ενός τας ρίψεις και αφ ετέρου να επιτεθή με όλας του τας δυνάμεις κατά του ίλαρχου Βραττάκου Τηλεμάχου εις την τοποθεσίαν «Βασιλικά» του Ταϋγέτου και να διαλύση την πατριωτικήν οργάνωσιν φονευθέντος επί τόπου και του επιάτρου Σακελλαρίδη και του οπλίτου – Νοσοκόμου Λιαράκου (εξετελέσθησαν άοπλοι κατά τον αγριότερον τρόπον) εντός ερημοκλησίου. Αι μετέπειτα περιπέτειαι του ηρωϊκού ιλάρχου αποτελούν ολόκληρον οδύσσειαν και εθνικήν εποποιίαν. Η απάτη, η διαστροφή, το ψεύδος, η κατασυκοφάντησις και η προδοσία, υπερίσχυσαν του πατριωτικού παλμού των παλληκαριών της ομάδος Βρεττάκου και την 27ην προς 28ην Οκ/βρίου 1943 έπεσαν ηρωϊκώς αμυνόμενοι έξωθι των Καλαμών εις το χωρίον Παληοχώρα κατόπιν προδοσίας, υπό τα δολοφονικά πλήγματα του ΕΛΑΣ. Διά παντός τρόπου και μέσου οι αναθαρήσαντες δολοφόνοι διεκήρυξαν την επιτυχία των προς τον Λακωνικόν Λαόν ότι …………….. «Το καμάρι και η ελπίδα των εθνικιστών εξέλειπεν και ότι ουδέν εμπόδιον πλέον υπάρχει εις τον δρόμον της επικρατήσεώς των……….».
Τρομοκρατία αφόρητος εξαπελύθη πλέον κατά παντός εθνικόφρονος πολίτου, η επιτυχία τους αυτή τους απεθράσυνε εις σημείον ώστε, να μην υπολογίζουν ουδέν εμπόδιον εις την επιδίωξιν των αντεθνικών των σκοπών. Εισήλθον και εις τας πόλεις και εδημιούργησαν ομάδας συλλήψεως φιλησύχων πολιτών. Εκτελούσαν αξιωματικούς και πάντα όστις είχεν εισέτι το ψυχικόν σθένος να παραμείνη Έλλην. Όπου δεν ηδύνατο να φέρουν αποτέλεσμα, επρόδιδον διά των πρακτόρων των εις την υπηρεσία των Γερμανών και πολίται συνελαμβάνοντο εξετελούντο παρά των Γερμανών ως όμηροι μετά από σκόπιμα σαμποτάζ του Ε.Λ.Α.Σ (περίπτωσις κρατουμένων εις φυλακάς Τριπόλεως Σπαρτιατών κατόπιν καταδόσεως των εαμιτών οίτινες θα απελευθερούντο μετ ολίγας ημέρας τη επεμβάσει των αρχών Σπάρτης και οίτινες εξετελέσθησαν, διότι πληροφορηθέντες οι εαμοσλάβοι την τοιαύτην προσπάθειάν μας και την επελευθέρωσιν ως πρώτην επιτυχίαν μας των 20 πρώτων έσπευσαν να κτυπήσουν Γερμανικήν φάλαγγαν και το αποτέλεσμα υπήρξεν άμεσον. Οι κρατούμενοι εξετελέσθησαν άπαντες (118) εις το τόπον της συπλοκής αυθημερόν υπό τα όμματα των απανθρώπων ΕΛΑΣΙΤΩΝ ΠΡΕΚΕΣΕ – ΚΟΝΤΑΛΩΝΗ – ΛΕΒΕΝΤΑΚΗ κλπ. τα παλληκάρια των οποίων εσκύλευσαν μετά τα πτώματα των θυμάτων των).-
Η υποδούλωσις του Λαού εις τα αναρχικά συνθήματα του ΚΚΕ υπό την απειλήν των δολοφόνων οργάνων του ΕΛΑΣ κατά μήνα Οκτώβριον 1943 υπήρξεν αφόρητος και εκατοντάκις πλέον φρικτή από την απάνθρωπον συμπεριφοράν των Γερμανών, η κρυφή αγανάκτησις των ζωντανών ανθρώπων του λαού εκορυφούτο και τα θύματα διεδέχοντο το εν το άλλο καθ άπασαν την ύπαιθρον Λακωνίαν.
Το Κ.Κ.Ε (εν προκειμένω ΕΑΜ – ΕΛΑΣ) (αποθρασυνθέν από τας πρώτας του επιτυχίας διά του αποκεφαλισμού του εθνικόφορνος κόσμου μετά την εξόντωσιν του ιλάρχου ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ επέβαλεν διά του καταχθονίου μηχανισμού των οργανώσεών του την αυστηράν τήρησιν συνομοτισμού και της επαναστατικής των παρανομίας, ουχί κατά των κατακτητών, αλλά κατά του αόπλου και ανυπεράσπιστου Ελληνικού λαού. Κατόρθωσεν να διαλύση οικογενείας με το να εξαναγκάζη τα τέκνα να προδίδουν και να παραδίδουν τους ιδίους τους γονείς ή στενούς συγγενείς εις τους σφαγείς του Ε.Λ.Α.Σ. Ήτο το σύστημά των να αχρηστεύσουν το μυαλό των οπαδών των, να τους αλυσσοδένουν ψυχικώς με τας εγκληματικάς των επιδιώξεις και να αποστρακίζουν κάθε αίσθημα οίκτου και ανθρωπισμού από τας ψυχάς κυρίως των νεαρών οπαδών των. Επέβαλεν πλήρη απομόνωσιν μεταξύ των πόλεων και των χωρίων μεταξύ των, ούτως ώστε, να μη υπάρχη ουδεμία τυχόν επικοινωνία μεταξύ των αντιθέτως φρονούντων υγιών στοιχείων του Λακωνικού Λαού. Συνέλαβον και οδήγησαν τους αξιωματικούς ή τους εξηνάγκασαν προς τούτο εις τα λημέρια του ΕΛΑΣ. Νεκρική σιγή επεβλήθη παντού και ο πρώτος αλήτης του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ ήτο κυρίαρχος των ψυχών και των σωμάτων του Λαού. Τιμή – οικογένεια – περιουσιακά αγαθά – ήσαν εις την διάθεσιν του αγώνα.
Αυτή εν ολίγοις ήτο η κατάστασις εις την Λακωνίαν Αφόρητος – ζοφερά – καταθλιπτική, γεμάτη τρόμο και αγωνία, διπλή κατοχή. η μία των Γερμανών επιβεβλημένη από την έκβασιν του πολέμου που κατά την εποχήν αυτήν φυλλοροούσε από τα σκληρά πλήγματα των συμμάχων εις όλα τα μέτωπα του πολέμου, κατά γην θάλασσαν και αέρα και από την στιγνήν κατοχήν του ΚΚΕ, διά των οργάνων του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, τα οποία απέβαλουν πλέον κάθε προσωπείον και ηγωνίζοντο μέσα εις το αίμα και το έγκλημμα να επιβάλλουν τα κελεύσματα του Σλαυϊσμού και να εξαφανίσουν την ελληνικήν φυλήν και την τρισχιλιετή ιστορίαν της. Το σιδηρούν παραπέτασμα έσφιγγεν ολονέν και σκληρότερα τας αήτητας ψυχάς του Λακωνικού Λαού. Οι θρήνοι-οιμωγαί και η αγωνία των αθώων θυμάτων των απαίσιων δολοφόνων επλανώντο εις μίαν εξηλεκτρισμένην ατμόσφαιραν τρόμου. Η προδοσία και ο θάνατος εκυκλοφορούσαν παντού.
Οίος ηδύνατο να φύγη διά τας Αθήνας το επραγματοποιούσε διά να γλυτώση από την αγωνίαν μιας περιπετείας κατά το πλείστον θανατηφόρου. Η πρωτεύουσα του δουλομένου Ελληνικού Κράτους είχεν πλέον καταντήσει η Κιβωτός της Σωτηρίας, ο σώζων εαυτόν σωθήτω από τους Νυκτοκόρακας του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ.
ΙΔΡΥΣΙΣ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
Η αχαλίνωτος ελευθερία που απέκτησεν κυρίως η νεολαία υπό τη καθοδήγησιν του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, απέβη ποθολογικόν κοινωνικόν φαινόμενον και εδημιούργησεν πνευματικήν και ψυχικήν αναρχίαν. Το φαινόμενο τούτο την εποχήν εκείνην είχεν επεκταθή και εις πρόσωπα κατέχοντα υψηλάς θέσεις εις την κοινωνίαν και την εκκλησίαν και μετεδόθη δυστυχώς και εις ηγουμένους της Εθνικής ανταρτικής αντιστάσεως Έλληνας αξιωματικούς. Ούτω το επαίσχυντον σύμφωνον του Δυρραχίου μεταξύ του ΕΛΑΣ και του Συνταγματάρχου τότε Γ. Γιαννακοπούλου εκπροσωπούντος δήθεν το Ε.Σ (28/8/43) υπήρξεν το τελικόν κτύπημα της Εθνικής αντιστάσεως. Η αντίδρασις των ηρώων αξιωματικών Καραχάλιου, Βρεττάκου, Θεοχαροπούλου, Οικονομοπούλου, Πατσάκου, Νασοπούλου, Μπιτζάνη, Σκάλκου Μαυροειδή κλπ. δεν εστάθη ικανή να συνετίση τους παράφρονας εις την προδοσίαν των. Εάν εκτεθούν εν λεπτομερεία όλα τα τότε γεγονότα, πρέπει να πιστεύση κανείς ότι, η Ελλάς μετά την απελευθέρωσιν δεν έπραξε το καθήκον της. Δεν ετιμώρησε τους ενόχους και δεν αντίμειψεν τους ηρωάς της. Ποιος εδολοφόνησε τον Καραχάλιον τον Βρεττάκον, τον Οικονομόπουλον, τον Πατσάκο τον Θεοχαρόπουλο τον Νασόπουλο, τον Μπιτζάνη τον Αρβανίτη τον Μανωλάκο τον Σακελαρίδη και τόσους εκλεκτούς αξιωματικούς, ήρωας της εθνικής αντιστάσεως, που ονειρεύθησαν μίαν Ελλάδα, αντάξιαν της ιστορίας της τουλάχιστον εις την Πελοπόννησον το π ρ ο δ ο τ ι κ ό ν σ ύ μ φ ω ν ο ν της 28/8/43. Το σύμφωνον Δυρραχίου, το Σύμφωνον Γιαννακοπούλου και Σία που θα παραμείνη ως ανεξίτηλον στίγμα προδοσίας και καταισχύνης.
Η επικράτησις του ΕΛΑΣ (της προδοσίας) υπήρξεν πλήρης, από τον Αύγουστον 1943 μέχρι τέλους Οκτωβρίου1943 συνετρίβησαν και αι τελευταίαι εστίαι αντιστάσεως των ηρωϊκών αξιωματικών, οίτινες επλήρωσαν με την ζωήν των το ατίμωτο στολίδι της Ελληνικής ελευθερίας. Το Κομμουνιστικόν ΕΑΜ, ενέτεινεν και ανέπτυξεν άπασαν την ανατρεπτικήν του δράσιν και έπνιξεν εις το αίμα πάσαν αντίδρασιν οθενδήποτε προερχομένην προς κατάλησιν της αιώνιας Ελλάδος και ένταξίν της εις το στρατόπεδο των σλαύων, που ηγωνίζετο και αγωνίζεται και σήμερον ακόμη, διά μίαν παγκόσμιον κοινωνικήν ανατροπήν.
Τότε, αρχάς Οκτωβρίου 1943, μόνον αι Εθνικαί επιτροπαί της Σπάρτης και του Γυθείου, του ιλάρχου Βρεττάκου, ετολμούσαν ακόμη να αντιδρούν και να κινούνται κατά της αχαλινώτου προδοσίας, ομοίως ελεύθεροι και αδούλωτοι την ψυχήν Έλληνες ήρχισαν να αντιδρούν και να αμύνωνται κατά των σατανικών εγκλημμάτων του ΕΑΜ. Ο Μυστράς η Σοχά, το Σκλαβοχώρι, οι Γοράνοι, υπήρξαν οι πρωτοπόροι της επαναστάσεως κατά των εγκλημματιών. Ο αείμνηστος Γ. Καργάκος, ο Λεωνίδας Β. Παπαδάκος εις επίθεσιν της δολοφονικής ΟΠΛΑ ημύνθησαν και έτρεψαν εις φυγήν τους δολοφόνους. Ο υποφαινόμενος συληφθείς διά διαταγής του ΕΛΑΣ οδηγήθη εις στρατόπεδον Αναβρυτής και κατεδικάσθη εις θάνατον. Την ημέραν της εκτελέσεώς μου, επτά ηρωϊκά παιδιά της Σοχάς με επί κεφαλής τον Λεωνίδαν Γ. Παπαδάκον, νυν υπάλληλον Ο.Τ.Ε με προφανή κίνδυνον της ζωής των, με απηλευθέρωσαν και η πρώτη ομάς υπό την αρχηγίαν μου εσχηματίσθη επί του Ταϋγέτου.
Θεωρώ υποχρέωσιν να αναγράφω τα όνόματα των πρώτων αυτών ηρωϊκών Λακώνων, που οι πλείστοι επλήρωσαν με την ζωήν των το τόλμημά των, αλλά έδωσαν την απαρχήν εις το ξαναζωντάνεμα των ελπίδων του Λακωνικού Λαού. Η πρώτη εστία αντιστάσεως εσχηματίσθη εις την ηρωϊκήν Σοχάν.
1) Αρχηγός Λεωνίδας Βρεττάκος Γεωπόνος
2) Λεωνίδας Β. Παπαδάκος 3) Γεώργιος Καργάκος 4) Τάκης Β. Παπαδάκος 5) Λεωνίδας Γ. Παπαδάκος 6) Γ. ΤΣΕΤΣΙΚΑΣ 7) Ευστράτιος Παπαδάκος 8) Δημ. Οικονομόπουλος 9) Κ. Ασημακόπουλος 10) Δ.Σ. Κρητικός 11) Θεμιστοκλής Γούτος 12) Νικόλαος Κουράκης 13) Γεώργιος Μενούτης 14) Νικόλαος Κουτσούλης 15) Ηλίας Νικολόπουλος.
Είχε προηγηθή η ηρωϊκή αντίστασις του Μυστρά εις ένοπλον επίθεσιν του Ε.Λ.Α.Σ και η αιχμαλωσία δωδεκάδος Μυστριωτών μεταξύ των οποίων και τα ανήλικα τέκνα του κ. Δημ. Δημητρακάκη, ο ηρωϊκός ούτος πετέρας δεν εκάμφθη, αλλά εξακολουθούσε να θυσιάζη τα τέκνα του διά την ιδέαν της Πατρίδος. Επηκολούθουσε την 29ην Οκτωβρίου επίθεσις του ένοπλου Ε.Λ.Α.Σ κατά της εν Σπάρτη κατοικίας μου και ο φόνος εντός αυτής του Γεωργίου Καργάκου, ενώ ταυτοχρόνως εξεδηλούτο επίθεσις κατά της ετέρας εστίας του ηρωϊκού Μυστρά, και επυρπολούντο οικίαι, αι φλόγες των οποίων ήναψαν ακόμη περισσότερον το αίσθημα της αντιστάσεως κατά των αιμοχαρών ελασιτών. Ως ήτο επόμενον, άμεσος υπήρξεν η επαφή μετά των Μυστριωτών και σύνδεσμοι ορίσθησαν μεταξύ Μυστρά – Σπάρτης και εκρατήθησαν πλησίον μου ο Λεωνίδας Μαυρακάκης και Νικ. Σμυρνιοτόπουλος. Από τα δραματικά αυτά γεγονότα, ο πατριωτικός παλμός των Λακώνων ανεπτερώθη και το παράδειγμα του Μυστρά και της Σόχας ηκολούθησε σύμπασα η κοινωνία της Σπάρτης. Η άμυνα της κοινωνίας αποτελεί φυσικόν νόμον. Την περίοδον αυτήν, τα εγκλήματα των εαμμοσλαύων Κομμουνιστών είχον ξεπεράσει τα όρια πάσης φαντασίας. Αι ανατριχιαστικαί των λεπτομέρειαι ξεπερνούν τα όρια της ανθρώπινης αντοχής και φαντασίας και είχον δημιουργήσει το μίσος και την αγανάκτησιν κατά των ξενοδούλων αυτών καθαρμάτων. Η σύγκρουσις με τους νομοταγείς έλληνας πολίτας ήτο πλέον αναπόφευκτος προς αυτοάμυναν της ανά πάσαν στιγμήν απειλουμένης ζωής των, δεν ήτο πλέον δυνατόν να οδηγούνται προς σφαγήν (και βρέφη ακόμη) αθώοι Έλληνες πατριώται και το χειρότερον, το πλέον προδοτικόν και επαίσχυντον, να στιγματίζονται με το στίγμα του προδότου διά να καλύπτονται τα αποτρόπαια εγκλήματα του ΕΑΜ. Ο Λοχαγός Αργείτης απεσταλμένος της Κυβερνήσεως Καΐρου και κατελθών εις περιφέρειαν επιδαύρου – Λυμηράς – εφοδιασμένος με όλα τα μέσα (ασυρμάτους) διά να επικοινωνή και μεταδίδει χρήσιμους πληροφορίας εις το Στρατηγείον Μέσης – Ανατολής, κατεδιώχθη απεινώς παρά του ΕΛΑΣ και συλληφθείς εξετελέσθη μαζύ με άλλους πατριώτας εις το Μοναστήριον Ελώνης επί του Πάρνωνος (Γ. Τουρκοβασίλην, Δ. Μενούτην αδελφούς Α και Π. Δαρβίρη …………) Εις τα ηρωϊκά Ανώγεια Σπάρτης επικρατούσε μια Εθνική πνοή και οι ελασίτες συνέλαβον και εξετέλεσαν κατά τα μέσα Σεπτεμβρίου τον έφεδρον αν/γόν Δ. Σαχλάν τους εθνικόφρονας πολίτας Ι. Κόνιαρην, Γ. Παναγάκον, Ν. Νικολόπουλον Κ. Τόμπρον, εις την Άρναν όπου το λημέρι των ληστανταρτών του Κ.Κ.Ε. επί του Ταϋγέτου, εις τα τσέρια όπου υπάρχει μία φρικαλέα έκτοτε σπηλιά, δεκάδες αθώων πατριωτών εθανατώθησαν σκληρά. Είναι τόσα τα προηγηθέντα κακουργήματα του ΕΛΑΣ προ της επικειμένης ιδρύσεως των Ταγμάτων ασφαλείας Λακωνίας, ώστε εξέλιπεν και ο τελευταίος δισταγμός διά την αυτοάμυναν του εθνικόφρονος κόσμου εφ όσον ουδαμού υπήρχεν σωτηρία.
Οι Γερμανοί αμέτοχοι, αλλά πάντοτε πρόθυμοι να συλλάβουν ομήρους προς τυφεκισμόν, οσάκις οι λησταντάρται του ΕΛΑΣ τους ενοχλούσαν ασκόπως και πάντοτε επί προκαθορισμένου σχεδίου δημιουργίας θυμάτων εκ του αθώου πληθυσμού, έσπευσαν να μας παράσχουν την ανοχήν των διά την ασφάλειάν μας, απεδέχθησαν δε, ότι τα τυχόν όπλα άτινα κατέχομεν ή θα μας παραχωρήσουν διά την ασφάλειάν μας, αποκλειστικόν σκοπόν θα είχον την αμυνάν μας κατά των ανταρτοκομμουνιστών επιδρομέων. Το σχετικόν δε σύμφωνον απεστάλλει διά του τότε υπολοχαγού κ. Ζαλαχώρη εις το Στρατηγείον της Μέσης – Ανατολής και με την δήλωσίν μας ότι, είμεθα πάντοτε εις τας διαταγάς αυτού και της Ελληνικής Πατρίδος. Από τας αρχάς Νοεμβρίου 1943 ήρξατο ουσιαστικώς η ίδρυσις του πρώτου Τάγματος Σπάρτης. Έδρα του Τάγματος ορίσθη η Σπάρτη. Διοίκησις του Τάγματος.
1) Αρχηγός Βρεττάκος Λεωνίδας Δημητρίου 2) υπαρχηγός Ζερβέας Βενιζέλος Θεοδώρου 3) Στρατιωτικός Σύμβουλος και Διοικητής Αμύνης Μυστρά Ταγματάρχης Κωστόπουλος Κωνσταντίνος 4) Διοικητής Τάγματος Δεμέστιχος Παναγιώτης.
1ος Λόχος Μυστρά δύναμις 170 ανδρών Διοικητής Αν/γός Μόνιμος Περιβολιότης Γεώργιος – υπ/τής Δημητρακάκης Δημήτριος χρέη διμοιριτών εκτελούσαν κατ αρχάς έφεδροι υπαξιωματικοί.
2ος Λόχος Σπάρτης δύναμις 160 ανδρών Διοικητής μόνιμος Λοχαγός Τσόμπος Ιωάννης διμοιρίται α) Έφεδρος λοχαγός Χαραλαμπόπουλος Μιχαήλ β) έφεδρος αν/γός Πολυμενάκος Σταύρος γ) έφεδρος αν/γός Σαμπράκος Κ. δ) έφεδρος Αν/γός Πρόκος Δημήτριος.
3ος Λόχος Μαγούλας δύναμις 160 ανδρών Διοικητής μόνιμος αν/γός Βένος …………….. φονευθείς άμα τη συγκροτήσει του λόχου υπό των κομμουνιστών εις νυκτερινήν επίθεσιν, την Διοίκησιν ανέλαβεν ο μόνιμος αν/γός Ψυχογυιός Ανάργυρος και μετέπειτα και τούτου τραυματισθέντος σοβαρώς ο έφεδρος Αν/γός Βαλασάκος α) διμοιρίας έφεδρος αν/στής Νικολακάκος Θεόδωρος β) Μενούτης Γεώργιος Αν/γός εξ απονομής γ) έφεδρος Αν/γός Σκαρλατίνης Γεώργιος.
4ος Λόχος Σκλαβοχωρίου – Ανωγείων δύναμις 140 ανδρών Διοικητής Κατσαρέας Παν. μόνιμος Αν/γός: Διμοιρίται : Κωτσόπουλος Θεμ. μόνιμος Αν/γός Λ. Παπαδής. Ανθυπασπιστής.
5ος Λόχος Γυθείου Δύναμις 150 διοικητής μόνιμος Αν/γός Καραδημητρόπουλος Αλέξανδρος. Διμοιρίτης εξ απονομής Αν/γός Σκλαβόλιας Σταύρος έφεδρος υπολοχαγός Λειβάδης Ιωάννης. Ο λόχος ούτος κατά τον μήνα Σεπτέμβριον 1943 συνεκροτήθη εις το 2ον Τάγμα ασφαλείας Λακωνίας και πρώτος Δ/τής του ετοποθετήθη ο έφεδρος εκ μονίμων Ταγματάρχης Παπαλεκάκος Κυριάκος. Τούτον αντικατέστησε μετά πάροδον ενός μηνός και πλέον ο μόνιμος Ταγματάρχης Παπαδόπουλος Διονύσιος ενετάχθησαν δε εις το Τάγμα τούτο και άλλοι έφεδροι και μόνιμοι αξιωματικοί καταστάν ούτω λίαν αξιόμαχον.
Τέλος εις το Τάγμα Σπάρτης συνεκροτήθη ευθύς εξ αρχής μικρόν επιτελείον με δύναμιν 50 ανδρών. Εις τούτο υπηρετούσαν οι κάτωθι, αξιωματικοί:Στρατιωτικής Δικαιοσύνης 1) έφεδρος Λοχαγός Γεράσιμος Παναγιώτης 2) έφεδρος υπολοχαγός Τσιριγώτης Πέτρος 3) έφεδρος Ανθ/γός Θεοδωρόπουλος Αριστείδης 4) Δικηγόρος Κυρούσης Νικίας. Ούτοι επιλαμβάνοντο πάσης υποθέσεως δικαστικής φύσεως και ελέγχου πληροφοριών.
Γραφείον πληροφοριών Τούτο αναθέσαμεν εις τον Δικηγόρον Παπαδόπουλο Μιχαήλ και τον ανθυπασπιστήν χωρ/κής Βελαχουτάκον Ηλίαν.
Γραφείον διαχειρήσεως και προμηθειών. Τούτο ανετέθη εις τον εκ των ιδρυτών του Τάγματος κ. Παπαδάκον Λεωνίδαν με τον βαθμόν Ανθ/γού.
Γραφείον Προπαγάνδας Τούτο ανεθέσαμεν εις τον έφεδρον Ανθ/γόν Γριβάκον Αλέξανδρον, κατακρεουργηθέντα εις Μυστράν κατά την διάλυσιν του Τάγματος.
Υπηρεσία υγειονομικής περιθάλψεως με τους ιατρούς: αρχίατρον Βλαχάκην Διονύσιον, ιατρόν Χατζάκον Ηλίαν, Γούτον Δημήτριον Χαρίδαν Μιχαήλ, Κοσσονάκην Σπύρον, Κων/νον Ιατρού με πλήρες Νοσοκομείον Κλινικήν την Κλινική Μανακάκη λίαν πατριωτικώς προσφερθείσαν Υπηρεσίαν Υλικών με προϊστάμενον τον έφεδρον υπολ/γόν Δασκαλάκην Φιλήμονα και Αποθήκην Τροφήμων με διαχειριστήν τον έδεφρον Ανθυπολοχαγόν – Γεωπόνον Λιναρδάκην Παναγιώτην και τέλος φρουραρχείον με επί κεφαλής τον υπαρχηγόν κ. Ζερβέαν Βενιζέλον με βοηθόν του τον έφεδρον Ανθ/γόν Μαυροειδήν Σπύρον. Εις την υπηρεσίαν του φρουραρχείου προσεκολλήθη και η ομάς Ασφαλείας και Κρούσεως υπό τους Λοχίας Παπαδάκον Λεωνίδαν του Γεωργίου Ζερβέαν Πέτρον και Ρουμελιώτην Αδαμάντιον. Διοικητήν της ομάδος ταύτης ετοποθετήσαμεν ως και υπασπιστήν μας τον και βοηθόν του Φρουράρχου Ανθ/γόν Μαυροειδήν Σπύρον, η δυναμικότης, η αντίληψις, ευτολμία και η ταχύτης περί την εκτέλεσιν των καθηκόντων του υπήρξεν ανευ προηγουμένου. Εν ταύτω δεν περαλείψαμεν να συγκροτήσωμεν και Λέσχην αξιωματικών εις ην σισιτούντο άπαντες οι αξιωματικοί υπό την επίβλεψιν του εφέδρου Ανθ/γού και Δικηγόρου Παχύγιαννη Κων/νον.
Ούτω κατά τα τέλη του μηνός Νοεμβρίου 1943, είχεν συγκροτηθή μία αξιόμαχος δύναμις Ελλήνων πατριωτών προς υπεράσπισιν της ζωής και της περιουσίας των καταπιεζομένων, εκτελουμένων ή ληστευομένων Λακώνων. Η δύναμις των Ταγμάτων Ασφαλείας Λακωνίας (Σπάρτης – Γυθείου) ηύξανε καθ ημέραν διά της προσελεύσεως αθρόως εθελοντών εξ όλης της Λακωνίας, Μεσσηνίας, Αρκαδίας κλπ. και η προώθησις τμημάτων μας εγένετο ολίγον κατ ολίγον εις την ύπαιθρον Λακωνίαν και μεγάλα τμήματα των επαρχιών Λακεδαίμονος και Γυθείου απηλευθερούντο εκ της κατοχής του Κ.Κ.Ε.
Το ηθικόν των τε αξιωματικών και ανδρών ήτο άριστον, η πειθαρχία παρά τας αντιξόους περιστάσεις, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αρκετά καλή και η συγκρότησις των υπηρεσιών του Τάγματος αρκούντως αποδοτική. Τότε, τέλος Δεκεμβρίου 1943 εις ειδικήν συγκέντρωσιν της δυνάμεως του Τάγματος, εξεδώσαμεν την κάτωθι ημερήσιαν Διαταγή και όλοι εδώσαμεν τον παρατιθέμενον όρκον.
Ορκομωσία μαχητών
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
ΤΑΓΜΑ Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ
(ΟΡΚΟΜΩΣΙΑΣ)
Αξιωματικοί και Στρατιώται,
Εθελονταί του Ελληνικού Στρατού Λακωνίας
Τάγμα ο Λεωνίδας
Την στιγμήν ταύτην εδώσατε ενώπιον του θεού και της ευγενούς κοινωνίας των Σπαρτιατών τον ιερώτερον όρκον της ζωής σας.
Εδώσατε όρκον να φυλάξητε με πίστιν και αφοσίωσιν την Πατρίδα μας αλωβήτους τας Εθνικάς μας παραδόσεις και τα ιερά και όσια πατρώα θέσμια του Ε λ λ η ν ι σ μ ο ύ όστις απέβη διά μέσου των αιώνων ο φορεύς των ακραιφνεστέρων ιδανικών και η κοιτίς του ευγενεστέρου πολιτισμού και υπήρξε πάντοτε η φωτοβόλος εστία του πνεύματος και της δημιουργίας.
Να υπερασπίσητε με αυταπάρνησιν και μέχρι τελευταίας ρανίδος του αιματός σας την Σημαίαν ην παρελάβατε την Ελληνικήν Σημαίαν, την ωραίαν και πολυθρύλιτον γαλανόλευκον, με τον σταυρόν εκείνον, ον έδωκε ο Θεός εις τον Μ.Κωνσταντίνον με το σύνθημα εν τούτω νίκα .
Την Σημαίαν ταύτην σας εξορκίζω, να την κρατήσητε άμωμον και άσπιλον από τα κομμουνιστικά κηρύγματα και τας θεομηνίας της εποχής, και να την ανεβάσητε ψηλά εις τας επάλξεις του Πολιτισμού και του ανθρωπισμού εκεί όπου πόθοι και όνειρα χιλιετηρίδων την ονειρεύθησαν και την ανεβίβασαν.
Να υπακούητε προς τους ανωτέρους σας και να είσθε πιστοί εις το καθήκον σας, μιμούμενοι το παράδειγμα του Λεωνίδου και των τριακοσίων, οπερ συμβολίζει άφθαστον υπόδειγμα θυσίας και εκπληρώσεως του καθήκοντος εις όλον τον κόσμον.
Αποκηρύξατε και πατάξατε διά των όπλων σας πάσαν ανατρεπτικήν και αναρχικήν τάσιν των ασυνειδήτων πρακτόρων της Μόσχας.
Κρατήσατε την καρδίαν σας αδιαφθόρως Ελληνικήν.
Κλείσατε μέσα εις αυτήν την Ελλάδα και θα αισθανθήτε κάθε είδους μεγαλείον όπως είπεν ο Εθνικός μας ποιητής Σολωμός.
Σήμερον οι δολοφόνοι της Εθνικής Ιδέας και καταλυταί της θρησκείας, της οικογενείας, της ηθικής και της εννόμου τάξεως, ζητούν να κρημνίσουν το οικοδόμημα του Ελληνισμού το τόσον αρχαίον αλλά πάντοτε νεόν και ωραίον……….
Αλλα εκ των μεγίστων κινδύνων μέγισται αρεταί τη τε πόλει και τοις πολίταις περιγίγνονται διά να μεταχειρισθώμεν τους λόγους του μεγάλου Περικλέους. Με τον αγώνα μας και με τας θυσίας μας, θα επικρατήση το δίκαιον και η ηθική, και θα εγκαθιδρυθή η έννοια της ασφαλείας και της εννόμου τάξεως εις την χώραν μας.
Στο στερέωμα του πνεύματος θα λάμψη η ιδέα, και θα διαλυθώσι τα σκοτεινά όνειρα και αι κτηνώδεις επιδιώξεις του κομμουνισμού.
Τελευτώντες επαναλαμβάνομεν υμίν τον όρκον των Νέων της αρχαίας Σπάρτης άμες δε γ εσόμεθα πολλώ κάρρονες .
Ευχόμενοι διά την ευόδωσιν του αγώνος μας και ελπίζοντες ότι με την παραδειγματικήν πειθαρχίαν σας και έντιμον και αξιοπρεπή διαταγήν σας θα τιμήσητε το όνομα του Τάγματος και τα οστά των προγόνων μας, αναφωνούμεν:
Διά την ακρίβειαν Ζήτω το Έθνος
Ο Ζήτω ο Ελλήνικός Στρατός
Υπασπιστής Ο Αρχηγός
Λ. ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ
ΤΑΓΜΑ Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ
———Όρκος Αγωνιστού——–
Ορκίζομαι να φυλλάτω με πίστιν και αφοσίωσιν την Πατρίδα τας αλωβήτους Εθνικάς παραδόσεις και τα Ιερά και όσια πατρώα θέσμια του Ελληνισμού. Να υπερασπίζω με αυταπάρνησιν και αυτοθυσίαν την ιδέαν της Πατρίδος, της Θρησκείας και της οικογενείας. Να εκτελώ προθύμως και ευσυνειδήτως το καθήκον μου, και να εκπληρώ πιστώς και αναντιρρήτως τας διαταγάς των ανωτέρων μου. Να μιμηθώ το παράδειγμα του Λεωνίδου και των τριακοσίων εν τη υπερασπίσει του πατρίου εδάφους και των Εθνικών ιδανικών και να αγωνισθώ μεθ όλων μου των σωματικών και πνευματικών δυνάμεων, διά την σωτηρίαν και το μεγαλείον της Ελληνικής Φυλής.
Εν Σπάρτη τη 25 Δεκεμβρίου 1943
Εθεωρήθη και ενεκρίθη
Ο Αρχηγός Ο Στρατιωτικός Διοικητής
Διά την ακρίβειαν
Επιχειρήσεις ΤΕ Σπάρτης
Κεφάλαιον Β΄
Ε π ι χ ε ι ρ η σ ε ις
1) Οπλισμός και δύναμις ΕΛΑΣ (Κ.Κ.Ε.)
Εκ των πληροφοριών ας έχομεν συλλέξει κατά το μάλλον και ήτον ασφαλής, τα κομμουνιστικά συγκροτήματα του ΕΛΑΣ Λακωνίας κατά τον Δεκέμβριον 1943, διέθετον τον κάτωθι οπλισμόν:
1) Τυφέκια 500 πυρομαχικά των 100.0000
2) Οπλοπολυβόλα 50 250.000
3) αυτόματα ατομικά διάφορα 60 πυρομαχικά των 10.000
4) Πολυβόλα BRENTA 8 100.000
5) Ολμους των 81 χιλ. 1 32.-
6) ολμίσκοι ατομικοί Ιταλικοί 7 420
7) Χειροβομβίδας επιθετικάς 1000
8) Αμυντικάς (ΜΙLS) 500
9) πιστόλια φωτοβολίδων Ιταλικά 4
10) φωτοβολίδας διαφόρων χρωμάτων 80
11) Πιστόλια ατομικά ή περίστροφα 300
Η δύναμις του εμψύχου υλικού εις αντάρτας, αξιωματικούς Κατετανέους και καθοδηγητάς ανήρχετο εν συνόλω τους 750. Η δύναμις αυτή ήτο κατανεμημένη εις ανάλογα συγκροτήματα δυνάμενα να μετακινώνται ευχερώς και να αλληλοενισχύονται εις τας περιοχάς της Λακωνίας Άρνα, Αναβρητή, Καστόριαν, Βαμβακού Αράχωβα, Αγριάνα, Γεράκιον Βρουταμάς, Άγιος Νικόλαος Μελιτίνης και περιοχάς τ.δ. Ζούρακος και επαρχίαν Οιτύλου.
Η δύναμις αυτή του ΕΛΑΣ ηδύνατο να ενισχυθή ταχέως διά ληστανανταρτικών Τμημάτων καλώς εξωπλισμένων εκ των γειτονικών Νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας, διέθετον αρτιώτερον οπλισμόν και δυστυχώς μονίμους αξιωματικούς μετά την ενίσχυσιν των διά των δυνάμεων των προσχωρησάντων διά του προδοτικού συμφώνου του Δυρραχίου (28/8/43) εις το ΕΛΑΣ.
Ομοίως ηδύναντο να ενισχυθούν από το εφεδρικόν ΕΛΑΣ Λακωνίας οργανουμένου εις μαχητικάς ομάδας και εξωπλισμένου κατά το δυνατόν αρτίως διά πολεμικών όπλων, αλλά και με βοηθητικόν οπλισμόν Πιστόλια, κυνηγετικά όπλα, Γκράδες και διαθέτον αξιόμαχον δύναμιν 1.000 περίπου ανδρών. Ο Συρφετός αυτός ήτο θανασίμως φανατισμένος κατά εθνικιστικής κινήσεως, διότι ο καθοδηγητής του Κ.Κ.Ε., ουδ επί στιγμήν έπαυσε να συκοφαντή ότι η κίνησίς μας ήτο προδοτική, και κατά των ελευθεριών του Λαού (Προλεταριάτου).
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΙΣ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΟΥ Ε.Σ
1) Εγκατάστασις των δυνάμεων του Ε.Σ εντός και γύρωθεν των πόλεων Σπάρτης και Γυθείου, ούτως ώστε, να δημιουργηθή γραμμή προφυλακών αμύνης ισχυρά κατά πάσης ληστρικής επιθέσεως του Ε.Λ.Α.Σ.
2) Συρροή εντός της προστατευομένης ζώνης υπό των δυνάμεών μας όλων των διωκομένων Ελλήνων διά τα εθνικά των φρονήματα και δι΄αρπαγήν της περιουσίας των.
3) Διενέργεια επιχειρήσεων με αποκλειστικόν σκοπόν την διάλυσιν και απελευθέρωσιν των κρατουμένων εις στρατόπεδα συγκεντρώσεως εθνικοφρόνων Ελλήνων πολιτών ή αξιωματικών.
4) Παροχήν βοηθείας εις πληθυσμόν κινδυνεύοντα από τας ληστρικάς επιδρομάς του Κ.Κ.Ε.
5) Ανύψωσις του φρονήματος του πληθυσμού της υπαίθρου όντος κατά 95% αντικομμουνιστικού και χαλάρωσιν της αντεθνικής δράσεως του Κ.Κ.Ε, εκ φόβου αντιποίνων.
6) Δημιουργία κατά το δυνατόν αποτελεσματικού δυκτύου πληροφοριών, όπως γνωρίζομεν καθ΄εκάστην την δύναμιν, τας θέσεις και ει δυνατόν τας προθέσεις των κομμουνιστών ανταρτών επακριβώς.
7) Ελλάτωσιν των δυνάμεών μας εις τους τόπους σταθμεύσεως, εις αριθμόν παρέχοντα στοιχειώδη ασφάλειαν, και προέκτασιν των δυνάμεών μας εις έτερα χωρία προς απελευθέρωσιν όσον το δυνατόν μεγαλητέρας περιφερείας και κατά προτίμησιν νέων χωρίων και ιδία των εχόντων την μεγαλυτέραν σπουδαιότητα ως ευρισκομένων εις υποχρεωτικάς διαβάσεις, ή αποτελούντων κρυσφήγετα ή εχόντων μέσα διατροφής ή αποτελούντων εστίας Κομμουνισμού (Κροκεαί, Σκάλα, Ξηροκάμπιον κλπ).
8) Σύλληψις επικινδύνων Κομμουνιστών εις τα ούτω καταλαμβανόμενα χωρία και εξουδετέρωσις δικτύων πληροφοριών και κατασκοπίας Κ.Κ.Ε.
9) Παροχή προστασίας εις τους εθνικιστάς κατοίκους α) στέγασις των πυροπαθών εις εγκαταλελημμένας οικίας Κομμουνιστών β) παροχή εργασίας εις πρόσφυγας διωκομένους εξ άλλων χωρίων γ) ιατρική περίθαλψις ασθενών και δ) ουδείς εκ των κατοίκων συνελλαμβάνετο, εφ΄όσον δεν ήτο εγγεγραμμένος εις τον κατάλογον των επικυνδύνων κομμουνιστών κεκυρωμένον υπό του Αρχηγείου ή από τους κατά τόπους διοικητάς των μονάδων μας κατόπιν ενδελεχούς εξακριβώσεως.
10) Παροχή ενισχύσεως εις κατοίκους περιφερείας μας προς καλλιέργειαν και συλλογήν προϊόντων των δι΄ενόπλων φρουρών και μεταφορά τούτων εις Κέντρα ασφαλείας.
Διεξαχθείσαι επιχειρήσεις από 1-11-43 έως αρχάς Μαρτίου 1944 όπου παρέμεινα διοικητής των ταγμάτων.
Μην. Νοέμβριος 1943
α) Το πρώτον πενθήμερον του μηνός εγένετο εκκαθάρισις του χωρίου Μαγούλα απόστασις 5 χιλ. εκ Σπάρτης διά μικτού αποσπάσματος εκ των υπό δημιουργίαν αντιστοίχων Λόχων Σπάρτης και Μυστρά. Σύλληψις δύο ελασιτών και φόνος ενός ετέρου κατά πάσαν πιθανότητα επί Κεφαλής ομάδος Κ.Κ.Ε Λάφυρα 10 πολεμικά όπλα διαφόρου προελεύσεως κατά το πλείστον εν αχρηστία, 20 χειρομβοβίδες ιταλικής προελεύσεως, μια γραφομηχανή και διάφορα είδη ασημάντου χρησιμότητος, Ομοίως 2 όνοι οίτινες και απεδόθησαν την επομένην εις τους ιδιοκτήτας των παρ΄ών είχον αφαιρεθή βιαίως.
Περί τα μέσα του μηνός εγένετο εκκαθαραστική επιχείρισις εις τα χωρία Σοχά και Σκλαβοχώριον διά δυνάμεως 100 ανδρών των ιδίων λόχων με επί κεφαλής τον Διοικητήν του Τάγματος Ταγματάρχην Παν. Δεμέστιχαν και του Αρχηγού Λ. Βρεττάκου. Οι ελασίται ετράπησαν εις φυγήν και ουδεμία αντίστασις προεβλήθη.
Δι΄ομιλιών μας ετονώθη το ηθικόν των χωρίων και άπαντες οι κάτοικοι, πλην ευαρίθμων Κομμουνιστών, εζήτησαν να ενταχθούν εις την δύναμίν μας. Μετ΄ολίγας ημέρας και εντός του μηνός Ν/βρίου εγκατεστήσαμεν τον Λόχον Σκλαβοχωρίου – Σοχά υπό τον τότε Ανθυπολοχαγόν αείμνηστον Κατσαρέα Παναγιώτην.
Ετέρα επιχείρησις κατά τον μήνα Νοέμβριον διενεργήθη την 21ην προς 22α Νοεμβρίου εναντίον της βάσεως των ελασιτών εις το χωρίον Αναβρυτής επί του Ταϋγέτου. Αι πληροφορίαι μας έφερον την εκεί συγκέντρωσιν δυνάμεων του ΕΛΑΣ εις 300 εαμμοκουμμουνιστάς υπό τους Αρχηγούς των Αστραπόγιαννον (Γραμματικάκην) ήδη ισοβίτην και τον μόνιμον αξιωματικόν Σταθάκην Παντελήν, δυστυχώς κυκλοφορούντα σήμερον ελευθέρως, με πρόθεσιν να κτυπήσουν τα γύρω της Σπάρτης χωρία όπου αι δυνάμεις του Ε.Σ (Μυστρά – Μαγούλα – Αγίου Ιωάννη – Σπάρτην). Ο αιφνιδιασμός μας κατά τας νυκτερινάς ώρας 2μ μεσονύκτιον επέφερεν πλήρη πανικόν εις τας τάξεις των ελασιτών, εις σημείον ώστε, να τραπούν εις φυγήν εγκαταλείψαντες οπλισμόν, αποθήκας πλήρεις τροφίμων, ιματισμόν και προ πάντος πλούσιον προετοιμαζόμενον συσσίτιον εξ είκοσι και πλέον αμνών και 1000 οκάδες μόλις εψημένου άρτου .
Εις τας αποθήκας ανεύρομεν 2000 οκ. σίτου, 2000 οκ. σύκων και άλλας μικροποσότητας τροφίμων (πατάτες φασόλια, κρόμμυα κλπ) μεγάλη ποσότης των οποίων μετεφέρθη εις Μυστράν, η δε υπόλοιπος διενεμήθη εις τους πάσχοντας και λιμοκτονούντας κατοίκους του χωρίου. Φοβερόν ήτο το θέαμα εντός του Μοναστηρίου της ΄΄Παναγιάς΄΄ όπου ανεύρομεν ίχνη ακατανόμαστων οργίων και ασεβείς παραστάσεις επί των αγίων εικόνων. Συνελήφθησαν 16 αιχμάλωτοι, οίτινες μετ΄ολίγας ώρας απελύθησαν άπαντες, καθ΄όσον απεδείχθη εκ των προσωπικών μου ανακρίσεων ότι ήσαν φιλήσυχοι χωρικοί, βιαίως στρατολογηθέντες.
Επίθεσις ΕΛΑΣ κατά λόχου Σκλαβοχωρίου – Σοχάς.
Κατά τας πρώτας ημέρας του Δεκεμβρίου εξεδηλώθη επίθεσις του ΕΛΑΣ κατά του λόχου Σκλαβοχωρίου υπό την Διοίκησιν του γενναίου αξιωματικού Κατσαρέα Παναγ. Το ΕΛΑΣ επετέθη αιφνιδιαστικώς κατά τας μεσονυκτίους ώρας με ισχυράς δυνάμεις υποβοηθουμένας και από το εφεδρικόν ΕΛΑΣ. Οι άνδρες του λόχου μας καίτοι αιφνιδιασθέντες, ημύνθησαν γενναίως και αντεπιτεθέντες πρωτού προλάβομεν να αποστείλωμεν ενισχύσεις, έτρεψαν εις φυγήν τους ληστραντάρτας του ΕΛΑΣ οίτινες έσχον αρκετάς απωλείας μη εξακριβωθείσας λόγω του παρά τούτων ακολουθομένου συστήματος να συναποκομίζουν πάσει θυσία τα θύματά των.
Επίθεσις Βαρσόβης καθ΄ας είχε πληροφορίας το αρχηγείον μας εις το χωρίον Βάρσοβα, το ΕΛΑΣ είχεν εγκαταστήσει φυλάκια και παρημπόδιζεν την επικοινωνίαν του χωρίου ως και άλλων χωρίων μετά της πόλεως Σπάρτης. Την νύκτα της 4 προς 5 Δεκεμβρίου και ώραν 12 μεσονυκτίου, δύναμις του λόχου Μυστρά διετάχθη να βαδίση κατά του χωρίου τούτου δι΄ορεινών ατραπών, ημείς δε προσωπικώς με δύναμιν τριάκοντα ανδρών εκ του λόχου κρούσεως και Διοικήσεως, την ιδίαν ώραν, εβαδίσαμεν εξ άλλης κατευθύνσεως, προς πλήρη κύκλωσιν του χωρίου και σύλληψιν των φυλακίων. Πράγματι τούτο επετεύχθη άνευ ουδενός επεισοδίου, συλληφθέντων απάντων των φυλασσόντων σκοπών του ΕΛΑΣ και συγκεντρωθέντων εις εξωκλήσιον του χωρίου. Δυστυχώς όμως, μας διέφυγον οι υπεύθυνοι καθώς και οι Καπετανέοι οίτινες ως είχομεν πληροφορίας θα συνεκεντρούντο εις το χωρίον τούτο, άμα τη ημέρα, προς εξέτασιν και εξεύρεσιν τρόπου επιθέσεώς των κατά της βάσεώς μας Σπάρτης και Μυστρά δι΄ισχυρών δυνάμεων. Τούτο δε, χάρις εις τυχαίαν σύμπτωσιν εκπυρσοκροτήσεως όπλου στρατιώτου του λόχου Μυστρά αφ΄ενός και αφ΄ετέρου διαφυγής του υπευθύνου Κουμμουνιστού του χωρίου Πουρσανίδου Κ. (πρόσφυγος) πάλιν από έλλειψιν καλής εκτελέσεως του σχεδίου μας εκ μέρους του λόχου Μυστρά, οπότε και το σχέδιον εγένετο αντιληπτόν και ο αντικειμενικός μας σκοπός δεν επετεύχθη. Ούτω ηναγκάσθημεν να επιστρέψωμεν εις την βάσιν μας συναποκομίζοντες 10 αιχμαλώτους, εξ ων 4 μόνον του Κ.Κ.Ε, οι δε υπόλοιποι ανεύθυνοι βιαίως εκτελούντες υπηρεσίαν και απολυθέντες αυθημερόν.
Εκκαθάρισις οδού Αγίου Ιωάννου
Ένα από τα μέσα τα οποία μετεχειρίζοντο οι Κομμουνισταί προς τρομοκράτησιν του πληθυσμού της υπαίθρου ήτο το να εμποδίζεται ο πληθυσμός να έρχεται εις επικοινωνίαν με τας πόλεις και προ παντός την Σπάρτην. Προς τούτο, είχον εγκαταστήσει φρουράς ενόπλων ελασιτών εφ όλων σχεδόν των οδικών αρτηριών προς Σπάρτην. Επί της οδού Σπάρτης Αγίου Ιωάννου επληροφορήθημεν ότι, ομάς ανταρτών, ήλεγχε πάσαν δίοδον και απηγόρευε την κίνησιν προς Σπάρτην. Διετάχθη τότε ομάς υπό τον Αν/γόν Νικολόπουλον Ηλίαν να εκκαθαρίση την δίοδο ταύτην και να δώση ελευθέραν κυκλοφορίαν του πληθυσμού.
Εντός ωρών, παρουσιασθείς μοι ανέφερεν ότι, ο δρόμος είναι ελεύθερος και 2 αντάρται ένοπλοι είναι νεκροί επί του φυλακίου των. Την επιχείρησιν ταύτην διεξήγε ο ανωτέρω με δύναμιν μόνον 5 ανδρών.
Επιχείρησις απελευθερώσεως κρατουμένων οικογενειών, ανδρών και αξιωματικών εις στρατόπεδον Βορδικίας.
Ένα από τα χωριά της Λακεδαίμονος όπου το Κ.Κ.Ε. Λακωνίας είχεν σοβαρόν αριθμόν οπαδών, χάρις εις την δράσιν του δημοδιδασκάλου Πολυμενάκου, παλαιού στελέχους του Κ.Κ.Ε, ήτο και το χωρίον Βορδώνια. Ήτο στρατόπεδον μεταφερομένων εθνικοφρόνων από Ταϋγέτου εις Πάρνωνα και τανάπαλιν. Το γραφείον πληροφοριών του Αρχηγείου έλαβεν την ασφαλή πληροφορίαν ότι, ευρίσκοντο κρατούμενοι εις Βορδώνιαν αι οικογένειαι των εκ Σοχάς αγωνιστών και πρωτοπόρων του αντικομμουνιστικού αγώνος Λεωνίδα Β. Παπαδάκου κ. λ. π.
Μην Ιανουάριος
Αρχάς Ιανουαρίου ο Λόχος Κατσαρέα είχεν προωθηθή εκ Σκλαβοχωρίου και εγκατασταθή εις το χωρίον Ανώγεια. Το Ε.Λ.Α.Σ. ενόμισεν ότι θα ηδύνατο διά σοβαρών δυνάμεών του επιτιθέμενον αιφνιδιαστικώς να καταφέρη καίριον πλήγμα κατά του σημείου αυτού των δυνάμεών μας το οποίον σοβαρώς οχλούσεν την δράσιν του και απέκοπτεν τας δυνάμεις του Πάρνωνος και Ταϋγέτου να κινούνται ελευθέρως. Ούτω την νύκτα της 7ης Ιανουαρίου επετέθη αιφνιδιαστικώς διά δυνάμεως 500 και πλέον ανταρτών και με την απόφασιν να εξουδετερώση οπωσδήποτε τας δυνάμεις μας, έλαβον δε και την πρόνοιαν να στήσουν ενέδρας καθ όλην την γραμμήν από Σπάρτης μέχρις Ανωγείων διά να παρεμποδίσουν τας τυχόν αποστελλομένας ενισχύσεις μας. Μετά όμως προσπάθεια των, οι ηρωϊκοί υπερασπισταί, όχι μόνον εξουδετέρωσαν την πρώτην αιφνιδιαστικήν επίθεσιν των προδοτών Ληστανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ αλλά προτού προλάβουν να εξουδετερώσουν τας στηθείσας παγίδας αι αποσταλείσαι ενισχύσεις υπό του Εφέδρου εκ μονίμων Συνταγματαρχών κ. Παπαηλιού Σπ. και καταφθάσουν εις τον τόπον της συμπλοκής, ο λόχος Ανωγείων είχεν αντεπιτεθή και είχε τρέψει εις φυγήν τους θρασυδείλους ληστάς. Εις τον τόπον της συμπλοκής άφησαν πολλά λάφυρα (πολεμικόν υλικόν) τρεις νεκρούς και δύο αιχμαλώτους, εξ ων ο εις ήτο σημαίνον στέλεχος του Κ.Κ.Ε, καθοδηγητής του επιτεθέντος τάγματος των ανταρτών ως ομολόγησεν. Επί ενός δε των φονευθέντων ανευρέθη επιστολή ενθαρυντική Μοιράρχου τότε εν ενεργεία, και με άλλην πλουσίαν κομμουνιστικήν δράσιν πλαισιωμένου, και όστις δυστυχώς ετιμήθη παραξίαν και μόλις εσχάτως απεστρατεύθη αφού προηγουμένως προήχθη ίσως κατ επανάληψιν. Εκ των ημετέρων ουδεμίαν απώλειαν ή τραυματισμός.
Η ανδρεία, η αποφασιστικότης και η τακτική του Τάγματος Σπάρτης ετσάκισεν έκτοτε το ηθικόν των ληστανταρτών και ήτο καιρός να ειδοποιηθούν όπως αφήσουν ελευθέρους από όλα τα στρατόπεδα των (Νταχάου) τους εθνικόφρονας πολίτας.
Εδόσαμεν διαταγήν εις όλους τους λόχους μας η εις μικροτέρας δυνάμεις μας να συγκεντρώσουν εις Μυστρά παντα συλλαμβανόμενον κομμουνιστήν ή τας οικογενείας αποδεδειγμένως εις το Ε.Λ.Α.Σ. υπηρετούντων. Εντός ελαχίστου χρόνου συνελήφθησαν και εκρατούντο αρκεταί δεκάδες τοιούτων ανθρώπων. Τότε αφέθησαν ελεύθεροι ένιοι τούτων δυνάμενοι να έλθουν εις επαφήν με τους ιθύνοντας του Ε.Λ.Α.Σ. και του Κ.Κ.Ε. με την εντολήν να τους διαβιβάσουν ότι εάν, εντός 48 ωρών δεν αφεθούν ελεύθεροι και δεν διαλυθούν τα στρατόπεδα των κρατουμένων εθνικοφρόνων δεν θα φεισθώμεν της ζωής των συγγενών των ή των ομοφρόνων των. Πράγματι είτε διότι είχον πεισθεί ότι δεν αστειευόμεθα είτε διότι είχον τρομοκρατηθή άφησαν ελευθέρους άπαντας τους συγγενείς των εις τα Τάγματα υπηρετούντων ανδρών μας. Συνεπώς προς όσα διεμηνύσαμεν, αφήσαμε αμέσως ελευθέρους άπαντας τους κρατηθέντας επ ολίγας ημέρας, αφού τους ετονίσαμεν ότι, καθήκον έχουν να διαφωτίσουν, και τους παρασυρθέντας ιδικούς των, διά παντός προσφόρου μέσου, να εγκαταλήψουν τας τάξεις του προδοτικού Ε.Λ.Α.Σ. Το αποτέλεσμα ήτο αρκετά ικανοποιητικόν.
Εκστρατεία εκκαθαρίσεως Ταϋγέτου και απελευθερώσεως Καλαμών
Κατά τα μέσα Ιανουαρίου η δύναμις του Τάγματος Σπάρτης ήτο εις θέσιν πλέον να επιχειρήση ευρυτέρας σημασίας εκστρατείαν κατά των δολοφόνων του ΕΛΑΣ και να απελευθερώση και την Δυτικήν πλευράν του Ταϋγέτου. Πράγματι δύναμις 520 ανδρών του Τάγματος Σπάρτης, ης ετέθην επί κεφαλής με στρατιωτικόν Σύμβουλον τον τότε Ταγματάρχην Κωστόπουλον Κ. με Διοικητήν της δυνάμεως τον Ταγματάρχην Δεμέστιχαν Παναγιώτην και με Διοικητάς των 3 Λόχων τους μόνιμους αξιωματικούς 1) Λοχαγόν Τσόμπον Ιωάν. 2) Αν/γόν Περιβολιώτην Γεώργιον και 3) Αν/γόν Κατσαρέαν Παναγιώτην και με επί Κεφαλής της συγκροτηθείσης επιμέλειας τον έφεδρον Ανθυπίλαρχον Θεοδωρόπουλον. 4) Ετέθημεν εις Κίνησιν διά της ανατολικής πλευράς του Ταϋγέτου (Αναβρυτή) και αφού διεδράμαμεν όλον τον Αυχένα του Ταϋγέτου μέχρι Αρεοπόλεως και εξεκαθαρίσαμεν το έδαφος από πάσαν εστίαν του ΕΛΑΣ απεκατεστήσαμεν τας μονίμους αρχάς και συνεστήσαμεν προς τον πληθυσμόν να μην δίδει πίστιν εις τα αντεθνικά κηρύγματα του Κ.Κ.Ε, απεδώσαμεν εις τον πληθυσμόν διά του Τάγματος Γυθείου, 300 και πλέον πρόβατα, άτινα είχον αρπαγεί από τον πληθυσμόν της περιφέρειας Γυθείου και άτινα οι ελασίται εν τη φυγή των είχον εγκαταλήψει επί του Ταϋγέτου. Πλείστοι παρασυρθέντες εις το ΕΛΑΣ έσπευσαν να ζητήσουν προστασίαν πλησίον του Τάγματος, παρουσιαζόμενοι με τον οπλισμόν των ή συλλαμβανόμενοι εζητούσαν επιμόνως να έλθουν μαζύ μας και διεκτραγωδούσαν την αθλίαν συμπεριφοράν των Κομμουνιστών και την αφάνταστον βίαν και τα ψευδολογήματα των καθοδηγητών του Κ.Κ.Ε.
Εξ Αρεοπόλεως η δύναμίς μας ηκολούθησε προκαθορισμένον σχέδιον πορείας επί της δυιτικής πλευράς του Ταυγέτου με αντικειμενικόν σκοπόν την απελευθέρωσιν των Καλαμών η οποία εστέναζε υπό την αφόρητον τρομοκρατίαν του ΕΛΑΣ και την ενδιάμεσον απελευθέρωσιν των χωρίων και την διάλυσιν των στρατοπέδων της φρίκης και του εγκλήματος. Εντός ελαχίστων ημερών ο αντικειμενικός σκοπός μας επετεύχθη.
Επραγματοποιήθη η απελευθέρωσις εκατοντάδος Εθνικών αγωνιστών συνελήφθησαν πλείστοι Αιχμάλωτοι ελασίται και οι οπαδοί της δολοφονικής Ο.Π.Λ.Α και πλέον από 100 πολεμικά όπλα ενίσχυσαν την δύναμίν μας. Εκ των αιχμαλώτων όσοι, εκ προχείρου ανακρίσεως δεν βαρύνοντο με εγκλήματα, αφέθησαν ελεύθεροι. Μεταξύ των αιχμαλώτων δυστυχώς υπήρξαν και 2 μόνιμοι αξιωματικοί του Εφεδρικού ΕΛΑΣ οι οποίοι επαρκώς εδικαιολογήθησαν. Τέλος, εισήλθομεν εις την πόλιν των Καλαμών, όπου μας υπεδέχθησαν οι κάτοικοι εν εξάλω ενθουσιασμώ διά των παραθύρων των οικιών των και υπό την στενήν ως αντελήφθην παρακολούθησιν του Κ.Κ.Ε. Οι ελασίται των Καλαμών διεσκορπίσθησαν ανά την πόλιν και έβαλον διά χειρομβοβίδων και όπλων προς εκφοβισμόν μας. Η Ο.Π.Λ.Α εκτύπησεν δολοφονικώς εντός κουρείου δύο νεαρούς στρατιώτας μας εκ των οποίων τον ένα εφόνευσεν, τον δε άλλον ετραυμάτισεν θανασίμως. Ευτυχώς όμως επέζησεν. Αυτά ήσαν και τα μοναδικά θύματα της όλης εκστρατείας μας. Εν αντιθέσει παρά τας δολοφονικάς των ενέδρας, διά προσχεδιασμένων ταχυτάτων ενεργειών μας η πόλις εξεκαθαρίσθη εντός της ημέρας και της νυκτός από τα δολοφονικά καθάρματα και 200 αιχμάλωτοι και πλέον των 10 νεκρών ελασιτών επλήρωσαν την αντίστασίν των. Αι Καλάμαι ανέπνευσαν πλέον ελεύθεραι και εκατοντάδες πολιτών εκλιπαρούσαν να μας ακολουθήσουν. Τούτο όμως ήτο αδύνατον. Είκοσι μόνον γενναία παιδιά παρέλαβον μαζύ μου, ίνα αποτελέσουν τον πυρήνα του υπό δημιουργίαν Τάγματος του αειμνηστου Ταγματάρχου Στούπα Παναγιώτη, όστις απελευθερωθείς από την απηνή δίωξιν του ΕΛΑΣ εσχημάτισε μετ ολίγον κατά Μάρτιον 1944 το τάγμα Μελιγαλά. Η επιστροφή μας εις Σπάρτην ήτο πλέον η θριαμβευτική και διά νέου δρομολογίου, υπερπηδήσαντες τας κορυφογραμμάς του Ταυγέτου διώξαντες και εκμηδενήσαντες πάσαν αντίστασιν του ΕΛΑΣ, επανήλθομεν κατά τας αρχάς (7-8 Φεβρουαρίου) εις την βάσιν μας. Η πλήρης εξάρθωσις των βάσεων του ΕΛΑΣ είχεν επιτευχθή. Ο πανικός και ο φόβος διέλυσαν πλείστα τούτου συγκροτήματα. Το ηθικόν του λαού ανεπτερώθη και επίστευσεν πλέον ακραδάντως εις την τελικήν νίκην, κατά του αιμοβόρου Κομμουνιστικού συγκροτήματος. Προ της ισχύος ετρέπετο εις φυγήν, προ της αδυναμίας ήσαν θηρία ανήμερα που διψούσαν διά αίμα, ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ. Κάθε έλληνας χωρικός που ήλθεν εις επαφήν μαζύ μας κάθε πολίτης που η μοίρα του επεφύλαξεν να ζήση εις τας ελασοκρατουμένας περιοχάς, με φρίκην μας διηγούντο και από μίαν αφάνταστον τραγωδίαν. Λεηλασίαι, δολοφονίαι, ανασκολοπισμοί, ατιμώσεις αρπαγαί, καταστροφαί, αίμα ήτο η δράσις του ΕΛΑΣ και των παραφυάδων του. Η μόνη ακτίνα παρηγοριάς ήτο η δύναμίς μας, αλλά και αυτή ανεπαρκής να σώση τον πληθυσμόν της υπαίθρου. Μόνον δύο ημέρας εξεκουράσθην εις Σπάρτην. Εις τας 10/2/44 παρέλαβον τον Λόχον Σπάρτης υπό τον Λοχαγόν Τσόμπον Ιωάν. και δι ημερησίας πορείας 25 χιλ/τρων εισήλθομεν εις Κροκέας όπου και εγκαταστάθη μονίμως η δύναμις αύτη ίνα απαλευθερώση και την γύρω περιφέρειαν από το Κ.Κ.Ε. και αποκόψομεν τον κόμβον συγκοινωνίας και την πλουσίαν λίαν των εκ της περιφερείας ταύτης, κυρίως εις έμψυχον υλικόν. Ταυτοχρόνως απέβλεπον να πάρωμεν επαφήν με το Τάγμα Γυθείου, όπου η απόστασις εσυντομεύθη εις 20 μόνον χιλιόμετρα και ήτο δυνατή η εκατέρωθεν ενίσχυσις εις περίπτωσιν ανάγκης.
Μετ ολίγας ημέρας και αφού επαγιώθη η θέσις του Λόχου Κροκεών επανήλθον εις Σπάρτην. Γεγονός πλέον ήτο η απόλυτος επικράτησις της δυνάμεώς μας εν Λακωνία και η πλήρης εξουθένωσις των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, τουλάχιστον εις την επαρχίαν Λακεδαίμονος, πλην τω ορεινών περιοχών του Πάρνωνος, αίτινες ηλέγχοντο απολύτως παρά του Ε.Λ.Α.Σ. και λόγω γειτνιάσεως προς την Αρκαδίαν όπου εισέτι ανενόχλητον το Κ.Κ.Ε ηργάζετο προς επικράτησιν των γνωστών πλέον αντεθνικών σκοπών του.
Το δεύτερο δεκαήμερο Φεβρουαρίου 1944 εύρεν τας δυνάμεις μας αρκετάς ισχυράς να προωθηθούν πλέον εις νεάς περιοχάς και να εξαρθρώσουν απολύτως τα εθνοκτόνα σχέδια του Κ.Κ.Ε. Αλλά το χαρακτηριστικόν γνώρισμα της διχονοίας μας και του ακράτου εγωϊσμού ενίων των ηγητόρων των Ταγμάτων, χωρίς να θέλω να αναγράψω λεπτομερείας της επιληψήμου αυτής Περιόδου του Τάγματος Σπάρτης (Συντάγματος πλέον) διότι αποτελεί μελανήν κηλίδα και στίγμα με τας μηχανοραφίας αποτυχιμένων στρατιωτικών. Παραθέτω μόνον ότι, ηναγκάσθην, διά να μην αμαυρώσω την μέχρι τότε πατριωτικήν μου δράσιν να αποχωρήσω της αρχηγίας, προς αποφυγήν ασκόπων περιπετειών και παρά την εκδηλωθείσαν ζωηράν αγανάκτησιν των στρατιωτών, οι οποίοι σχεδόν εν τω συνόλω των και με το σύνολον των κατωτέρων αξιωματικών μετά βδελυγμίας και ψυχικού βρασμού παρηκολούθουν τας σκευωρίας και την αρχομανίαν αξιωματικών, οίτινες εκ του ασφαλούς πλέον, έβαλον κατά της πολιτικής Διοικήσεως του αγώνος, μη διστάσαντες να επιζητήσουν και την επέμβασιν των κατακτητών τους οποίους εγώ ηγνόουν εις τον καθαρώς ελληνικόν αγώνα, διατηρήσεως της Λακωνικής ανεξαρτησίας, από την κομμουνιστικήν πανώλην. Ανεχώρησα δι Αθήνας, συνέστησα προς όλους να επιτελέσουν εις το ακέραιον το καθήκον των και εκείθεν πλέον παρηκολούθουν τας αλλεπαλλήλους φάσεις του αγώνος επικρατήσεως …………. των με τόσας θυσίας ιδικάς μας, αποκαταστηθέντων αξιωματικών. Δεν δύναμαι όμως, όσο και αν παρασιωπώ ονόματα και πράξεις, να μην εξάρω την θαρραλέαν και ιδιαιτέρως πατριωτικήν δράσιν του νυν ταξιάρχου και τότε Ταγματάρχου Δεμέστιχα Παναγιώτη. Ομοίως θα ήτο παράληψις να μην εξάρω την ιδίαν στάσιν του νυν Δημάρχου Σπάρτης και υπαρχηγού του τότε αγώνος κ. Βενιζέλου Ζερβέα. Ομοίως όλων των πρωτοπόρων αγωνιστών με επί κεφαλής τον Λεωνίδαν Β. Παπαδάκον, τον ακούραστον τότε μαχητήν Λεωνίδαν Γ. Παπαδάκον, τον Γεώργιον Μενούτην τον Νικολ. Κατσούλην, τον Λεωνίδαν Μαυρακάκην, τον Κων/νον Σαραντούλιαν, τον Αδάμ. Ρουμελιώτην και τους αειμνήστους αγωνιστάς εφέδρους Αν/γούς Σπύρον Μαυροειδήν και Ηλίαν Νικολόπουλον. Βεβαίως με την ιδιαιτέραν αυτήν μνείαν των ανωτέρω, ουδόλως θέλω να υποτιμήσω τας παροσφερθείσας ανεκτιμήτους εθνικάς υπηρεσίας απάντων των οικειοθελώς ενταχθέντων εις τον υπέρ πάντων αγώνα κατά του επαράτου Κομμουνισμού, εχθρού Πατρίδος, Θρησκείας, Οικογενείας, Εθνικών παραδόσεων.
Θα ήτο παράληψις, εάν δεν ανεφέροντο τα ονόματα των μυριάκις κινδυνευσάντων εις τον διεξαχθέντα αγώνα των Ταγμάτων εις την πολιτικήν επιτροπήν Αθηνών και ήτις προσέφερεν ανεκτιμήτους υπηρεσίας πληροφοριών και καθοδηγήσεων επί της επικρατούσης τότε γενικωτέρας πολιτικής καταστάσεως και της αποστολής δεκάδων γενναίων αξιωματικών, προς πλαισίωσιν των στελεχών του Τάγματος.
1) Νικήτας Γ. Βαρβιτσιώτης νυν Βουλευτής 2) Παναγιώτης Δ. Βρεττάκος νυν νομοκτηνίατρος και 3) Ελευθέριος Δ. Βρεττάκος επί κεφαλής της μαχητικής κατασκοπείας του Τάγματος εν Αθήναις. Ούτος παρηκολούθη πάσαν κίνησιν του Κ.Κ.Ε εν Αθήναις και των καμουφλαρισμένων συνδέσμων τούτου με την Πελοπόννησον και μας κρατούσε ενημέρους εν μέσω μυρίων κινδύνων εκ μέρους της Σατανικής οργανώσεως του Κ.Κ.Ε σημειώσας αξιολόγους επιτυχίας.
Την από Μαρτίου 1944 και μετέπειτα εξέλιξιν της πορείας δράσεως των ταγμάτων θέλουσι αναφέρει οι αναλαβόντες πλέον τας ευθύνας της Διοικήσεως τούτων Στρατιωτικοί αφ ενός και αφ ετέρου ημείς απομακρυσθέντες εις Αθήνας, δεν ηδυνήθημεν να παρακολουθήσωμεν εκ του σύνεγγυς τα γεγονότα. Εκείνο όμως όπου είμεθα υποχρεωμένοι να τονίσωμεν ιδιαιτέρως διά τα Τάγματα Λακωνίας είναι ότι ιδρύθησαν εις τας πλέον κρισίμους και τραγικάς στιγμάς όπου διήρχετο η Λακωνία κάτω από την Βάρβαρον κατάκτησιν των Γερμανών αφ ενός και την πλέον αιμοσταγή επιδίωξιν των εαμοσλαύων Κομμουνιστών του Ε.Λ.Α.Σ που επιδίωξαν την καθολικήν εξάληψιν της Ελληνικής φυλής.
Ο εθνικός παλμός και ο εθνικός χαρακτήρ των Ταγμάτων ασφαλείας Λακωνίας υπήρξαν και θα είναι η ι σ τ ο ρ ι κ ή των Μ ο ί ρ α.
Η έστω και καθυστερημένα αναγνώρισις των προσφερθεισών εθνικών υπηρεσιών των θα τονώση το Εθνικόν αίσθημα των επιζησάντων αγωνιστών και θα δημιουργήση τας αναγκαίας προϋποθέσεις διά την προσφοράν νέων θυσιών οίαν και όπου παραστεί ανάγκη.
Ο Συντάξας
(Τ.Υ.)
Λ. ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ
Σκουφά 36
Αθήναι
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Συγκρότησις Τάγματος Μολάων.
Η καταπίεσις του εθνικόφρονος πληθυσμού και εις την επαρχίαν Επιδαύρου – Λιμηράς (Μολάους) εκ μέρους των ληστανταρτών του Πάρνωνος ήτο ανωτέρα και αγριοτέρα πάσης άλλης περιοχής. Ήτο η έδρα των απαισίων Κομμουνιστών Λάτση Νικολ. Φράγκου Γκίκα, Ροζάκου Γεωργίου και Γκαμουλάκου Ιωάννη, πολιτικών καθοδηγητών των ορδών του Ε.Λ.Α.Σ και γνωστών κομμουνιστών διά τα αιμοβόρα των ένστικτα. Εις τούτους δυστυχώς είχον ενταχθή ως στρατιωτικοί ηγήτορες οι μόνιμοι αξιωματικοί Σταθάνης Παντελής και Σμήναρχος Βασταρδής, τυφλά όργανα των απαισίων σκοπών των ανωτέρω.
Προ της τρομεράς καταπιέσεως του Ε.Λ.Α.Σ, των διαπραττομένων συνεχώς ληστειών και εκτελέσεων, συνήλθον οι νομιμόφρονες νοικοκυραίοι της πρωτευούσης της επαρχίας (Μολάοι) και απεφάσισαν διά των ιδίων των μέσων να αντιμετωπίσουν την οσημέραν αυξανομένην εγκλημματικήν δράσιν του Ε.Λ.Α.Σ, αναθαρρήσαντες κυρίως εκ της κινήσεώς μας εν Σπάρτη. Παρά τας προσωπικάς μου συστάσεις προς τον Δικηγόρον κ. Δ. Τσάφον ότι, θεωρούμεν την γενομένην κίνησίν των πρόωρον και λίαν επικίνδυνον διότι, λόγω της μεγάλης αποστάσεώς των εκ της έδρας ημών, 75 χιλ. είμεθα ανίσχυροι να τους προσφέρωμεν και την ελαχίστην βοήθειαν και δεδομένου μάλιστα ότι είμεθα και ημείς εις τας αρχάς της οργανώσεώς μας. Δυστυχώς όμως δεν εισηκούσθημεν.
Συνεκροτήθη εις Μολάους επιτροπή αγώνος εκ των αρίστων πολιτών:
1) Θεοδώρου Λύρα τέως Βουλευτού 2) Νικ. Φερδιανάκη Προέδρου Κοινότητος Μολάων 3) Λ. Κωστάκου εμπόρου 4) Δημ. Λιβερδίση ιατρού εφ. Λοχαγού 5) Παντελή Κων/νου 6) Σκανδαλάκη Πανάγ. εμπόρου 7) Διον. Τσάφου Δικηγόρου 8) Ευστρ. Κουνουπιώτη ιατρού 9) Ζερβάκου Δημητρίου του Γεωργ. και 11) Ζερβάκου Αντωνίου του Κυριάκου και με στρατιωτικόν ηγήτορα τον έφεδρον υπολοχαγόν Φουριέζον Γρηγόριον προέβησαν εις την συγκρότησιν Τάγματος του οποίου η δύναμις εντός του μηνός Νοεμβρίου ανήλθεν εις 247 άνδρας με οπλισμόν α) 243 Ιταλικά όπλα με 35 σφαίρας έκαστον και β) 5 οπλοπολυβόλα BERETA με σύνολον φυσιγγίων 700. Η κίνησις αύτη, ως ήτο επόμενον, μέσα εις την καρδίαν του συγκροτήματος Πάρνωνος όπου είχον συγκεντρωθή τα πλέον επικίνδυνα στελέχη του Κ.Κ.Ε έπρεπε να κτυπηθή εν τη γενέσει της και πρωτού ανδρωθή και έλθει εις επαφήν με τας δυνάμεις Σπάρτης – Γυθείου. Ούτω την 2/12/43 ανεξακρίβωτος αλλά πάντως ισχυρά δύναμις ανταρτών υπό την ηγεσίαν του Βασταρδή και Σταθάκη των καθοδηγητών Λάτση, Γκίκα, Ροζάκου Κομουλάκου επετέθη αιφνιδιαστικώς κατά της ολιγάριθμου δυνάμεως Μολάων. Η μάχη διεξήχθη με πείσμα και οι αμυνόμενοι μετά πολύωρον μάχην κατόρθωσαν να αποκρούσουν τους επιτεθέντας οίτινες απεχώρησαν συναποκομίσαντες και τα τυχόν θύματά των ως είχον άλλως τε καθιερώσει τούτο ως σύστημα.
Εκ των ανδρών του Τάγματος ετραυματίσθη βαρέως ο στρατιώτης Πολυμενάκος Χρήστος του Παναγ.
Η μάχη αύτη δύναται να χαρακτηρισθή ως επίθεσις κρούσεως εκ μέρους του Ε.Λ.Α.Σ. και οργανώθη εντός του ιδίου μηνός η τελική του επίθεσις με δύναμιν 800 περίπου ανταρτών με τους ιδίους ηγήτορας, πιθανόν ενισχυμένους και με ετέρους πλέον δυναμικούς και αιμοβόρους, ήτις εξεδηλώθη την 28/12/43. Οι ηρωϊκοί υπερασπισταί της ελευθερίας των, της τιμής των και των Πατρίων θεσμών, απεφάσισαν να πέσουν μέχρις ενός αλλά να μην υποκύψουν εις τας προτροπάς των επιτιθεμένων προς παράδοσιν, διότι εγνώριζον εκ των προτέρων την τύχην των. Ούτω μετά την λήξιν της μάχης, διά της κατισχύσεως των Κομμουνιστών, ευρέθησαν φονευμένοι 1) Αποστολάκος Γεώργιος 2) Παντήδης Παναγ. 3) Ντανάκας Απόστολος 4) Σκανδαλάκης Παναγ. 5) Σταμογιάννος Πουλίκος 6) Γιαννέας Θεόδωρος 7) Χρηστέας Ιωάννης 8) Φριντζήλα Αλεξάνδρα. 9) Τσατσαρώνη Μαρίκα και 10) Μαχαίρα Μαριγώ.
Ομοίως συνελήφθησαν τραυματίαι το πλείστον οι:
1) Φουριέζος Γρηγόριος Διοικητής της δυνάμεως 2) Έξαρχος Δημήτριος 3) Λυγερός Παναγ. 4) Νικολακάκος Γεώργιος 5) Σκανδαλάκης Δημ. 6) Φουριέζος Παναγ. 7) Ζερβάκος Χρ. 8) Ζερβάκος Δημ. 9) Ζερβάκος Aντώνιος 10) Λύρας Θεόδωρος 11) Φερδιανάκης Νικολ. 12) Κωστάκος Λεων. 13) Λιβερδίσης Δημ. 14) Παντελής Κων/νος 15) Κουτσογιαννόπου-λος Γεωργ. 16) Κοντοσταθάκος Ευθύμ. 17) Κωστάκος Εμμ. 18) Γραμματικάκης Δημ. εφ. Αν/γός 19) Φριντζήλας Χρ. 20) Καρυτσιώτης Ιωάννης 21) Καρυτσιώτης Νικόλ. 22) Αντωνάκος Νικόλ. 23) Κουτσογιάννης Ιωάν. 24) Καναβάρος Σταμάτιος 25) Γιανναράκης Αντώνιος 26) Καλαμβούνης Ευαγ. 27) Μανωλάκος Δημήτριος 28) Καλκανδής Σταύρος 29) Ρουμάνος Γεώργιος 30) Ρουμάνος Δημήτριος 31) Μπέμπης Γεώργιος 32) Πιερράκος Στυλιανός 33) Μανιατάκος Ιωάννης 34) Χρηστακάκος Δημ. 35) Ντέντες Παναγιώτης 36) Κυριακάκος Παναγ. 37) Γριβάκης Αντώνιος. Άπαντες οι ανωτέρω αφού εβασανίστηκαν απανθρώπως οδηγήθησαν ομαδικώς εις την τοποθεσίαν ΤΡΥΠΑ – ΤΑΡΑΤΣΑ του Αγίου – Δημητρίου Ζάρακος και ερρίφθησαν ζώντες εντός του βαράθρου τούτου, άνευ του ελαχίστου οίκτου.
Η συμπεριφορά των κατακτητών ελασιτών κατά του εναπομείναντος πληθυσμού ήτο πλέον απάνθρωπος. Τραυματίαι εχλευάζοντο άνευ οίκτου, εάν δεν εξετελούντο, οικίαι ενεπρήσθησαν, μαγαζιά διηρπάγησαν και ελεηλατήθησαν αδιακρίτως άπασαι αι οικίαι των κατοίκων. Μετά από το αιματοβαμένον τούτο κατόρθωμά των, έστησαν πολυήμερον γλέντι, επάνω εις τους σωρούς των ερειπίων και των πτωμάτων των θυμάτων των. Γεννάται λοιπόν ευλόγως η απορία : Εάν ήσαν Βούλγαροι οι κατακτηταί των δυστυχησμένων αυτών υπάρξεων θα εφέροντο τόσον απανθρώπως; Την απάντησιν θα ηδύνατο να δώση ο μόνος επιζών εκ των βαρέως τραυματισμένων ηρωϊκός υπερασπιστής Μετάκος Ιωάννης του Χρ. ακρωτηριασμένος εις τα κάτω άκρα.
Θα ήτο τέλος παράλειψίς μας εάν δεν εγένετο ιδιαιτέρα μνεία διά τον ηρωϊσμόν και την αυτοθυσίαν του επιζήσαντος υπερασπιστού και
ελαφρώς τραυματισθέντος Μετάκου Σαράντου του Χρήστου, όστις σήμερον υπηρετεί εις τας τάξεις του στρατού, αφού εμονιμοποιήθη, λόγω της μετέπειτα πατριωτικής του δράσεως, ως λοχαγός.
Ο Συντάξας
(Τ.Υ)
Δ. Βρεττάκος
Σκουφά 36
Το Νοέμβριο του 1943 ιδρύεται ο «Ελεύθερος Ελληνικός Στρατός» Τάγμα '' Λεωνίδας'' με αρχηγό τον Λεωνίδα Βρεττάκο, αδερφό του νεκρού από τις συγκρούσεις μεταξύ ΕΛΑΣ και Ε.Σ. ίλαρχου Βρεττάκου. Ο εξοπλισμός του τάγματος που παρέχεται από τους Γερμανούς, και για αυτό το σκοπό θα χρησιμοποιηθούν τα όπλα που εγκατέλειψαν οι Ιταλοί μετά τη συνθηκολόγηση τους.
Η αντικομουνιστική πρωτοβουλία των κατοίκων της Σπάρτης χρονολογείται από το καλοκαίρι, όταν είχε αρχίσει να διαμορφώνεται το αντιεαμικό κλίμα στη, πραγματικά ή φαντασιακά απειλούμενη αφρόκρεμα των πόλεων.
Η διάλυση του Ε.Σ. δεν στέρησε μόνο από την αντι-εαμική παράταξη από τα ένοπλα στηρίγματα της, αλλά διόγκωσε περαιτέρω τους φόβους για τις προθέσεις του ΕΑΜ. Αρκετοί από αυτούς που πρωτοστατούν στην πρωτοβουλία έχουν διακριθεί στην αντικομουνιστική μάχη που διεξήγαγε ο Ε.Σ. αλλά και οι μεμονομένες κατοπινές πρωτοβουλίες Βρεττάκου και Καραχάλιου.Άλλοι είχαν ήδη συνδεθεί με τις Γερμανικές αρχές, και η διαφαινόμενη ολοκληρωτική επικράτηση του ΕΑΜ στην ύπαιθρο και αργότερα στις πόλεις, έθετε σε κίνδυνο τους όρους διαβίωσης τους, και πολύ περισσότερο βέβαια και την ίδια τη φυσική τους βιολογική παρουσία.Η εισήγηση άλλωστε του Παπαδόγγονα είναι η διάταξη των Ταγμάτων Αφαλείας να είναι τέτοια έτσι ώστε να προστατευθούν οι πόλεις από την ενδεχόμενη «επέλαση» των ανταρτών σε αυτές.
Η τακτική αυτή δεν προκρίνεται για στρατιωτικούς λόγους μόνο, φαίνεται να ανταποκρίνεται και σε βαθιά εδραιωμένες πεποιθήσεις, που εδράζονται στο αντιθετικό και ανταγωνιστικό δίπολο πόλης-υπαίθρου. Για τις τοπικές ελίτ της Πελοποννήσου προέχει η οχύρωση και η διαφύλαξη των πόλεων, καθώς η κατοχή τους διασφαλίζει και τη διατήρηση του κοινωνικού καθεστώτος, με δεδομένο ότι η πόλη συγκεντρώνει πραγματικά και συμβολικά τις λειτουργίες του κράτους, του κατεξοχήν μηχανισμού δηλαδή, διατήρησης και αναπαραγωγής της κατεστημένης εξουσίας.
Η αίσθηση περιχαράκωσης άλλωστε των αντι-εαμικών κατοίκων της πόλης φαίνεται να διογκώνεται μετά την επικράτηση του ΕΑΜ στην εμφύλια σύγκρουση, αλλά και λόγω των ειδήσεων που συνεχώς καταφθάνουν σε αυτές σχετικά με την τύχη των ηγετών του Ε.Σ. αλλά και με την ένταση της καταστολής των αντι-εαμικών πυρήνων από τον ΕΛΑΣ.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, αλλά και με πολυποίκιλες πιέσεις σε αυτούς που δεν είχαν πειστεί για τον κίνδυνο που αντιπροσώπευε το ΕΑΜ96, το «Ελεύθερος Ελληνικός Στρατός» του Βρεττάκου σύντομα απέκτησε αξιόμαχη δύναμη, η οποία διανεμήθηκε και στις υπόλοιπες πόλεις της Λακωνίας.
Οι ιδεολογικές κατευθύνσεις του τάγματος καθορίζονται με ενάργεια στην πρώτη ημερήσια διαταγή, αυτήν της ορκωμοσίας:
«…Εδώσατε όρκον να φυλάξητε με πίστιν και αφωσίωσιν είς την Πατρίδα μας, αλώβητους τας Εθνικάς μας παραδόσεις και τα ιερά και όσια πατρώα θέσμια του Ελληνισμού όστις απέβη δια μέσου των αιώνων ο φορεύς των ακραιφνεστέρων ιδανικών και η κοιτίς του ευγενέστερου πολιτισμού και η υπήρξε πάντοτε η φωτοβόλος εστία του πνεύματος και της δημιουργίας.
Υπερασπισητε με αυταπάρνησιν και μέχρι τελευταίας ρανίδος του αίματος σας την σημαία, ήν παραλάβατε την Ελληνικήν Σημαίαν την ωραία και πολυθρύλιτον γαλανόλευκον με το σταυρόν εκείνο όν έδωκε ο Θεός είς τον Μ. Κωνσταντίνο με το σύνθημα «εν τούτω νίκα»
Την σημαία ταύτην σας εξορκίζω να την κρατήσητε άμωμον και άσπιλον από τα κομμουνιστικά κηρύγματα και τας θεομηνίας της εποχής, να την ανεβάσητε ψηλά είς τας επάλξεις του Πολιτισμού και του ανθρωπισμού, εκεί που οι πόθοι και τα όνειρα χιλιετηρίδων την ονειρεύθησαν και την ανεβίβασαν.
Να υπακούητε προς τους ανωτέρους και να είσθε πιστοί είς το καθήκον σας μιμούμενοι το παράδειγμα του Λεωνίδου και τον τριακοσίων, όπερ συμβολίζει άφθαστον υπόδειγμα θυσίας και εκπληρώσεως του καθήκοντος είς όλον το κόσμον.
Αποκηρύξατε και πατάξατε δια των οπλων σας πάσαν ανατρεπτικήν και αναρχικήν τάση των ασυνειδήτων πρακτόρων της Μόσχας.
Κρατήσατε την καρδίαν σας αδιαφθόρως Ελληνικήν (…) Σήμερον οι δολοφόνοι της Εθνικής Ιδέας και οι καταλύται της θρησκείας της οικογένειας της ηθικής και της εννόμου τάξεως ζητούν να κρημνίσμουν το οικοδόμημα του Ελληνισμού το τόσο αρχαίον αλλά πάντοτε νέον και ωραίον…»
Υπερασπισητε με αυταπάρνησιν και μέχρι τελευταίας ρανίδος του αίματος σας την σημαία, ήν παραλάβατε την Ελληνικήν Σημαίαν την ωραία και πολυθρύλιτον γαλανόλευκον με το σταυρόν εκείνο όν έδωκε ο Θεός είς τον Μ. Κωνσταντίνο με το σύνθημα «εν τούτω νίκα»
Την σημαία ταύτην σας εξορκίζω να την κρατήσητε άμωμον και άσπιλον από τα κομμουνιστικά κηρύγματα και τας θεομηνίας της εποχής, να την ανεβάσητε ψηλά είς τας επάλξεις του Πολιτισμού και του ανθρωπισμού, εκεί που οι πόθοι και τα όνειρα χιλιετηρίδων την ονειρεύθησαν και την ανεβίβασαν.
Να υπακούητε προς τους ανωτέρους και να είσθε πιστοί είς το καθήκον σας μιμούμενοι το παράδειγμα του Λεωνίδου και τον τριακοσίων, όπερ συμβολίζει άφθαστον υπόδειγμα θυσίας και εκπληρώσεως του καθήκοντος είς όλον το κόσμον.
Αποκηρύξατε και πατάξατε δια των οπλων σας πάσαν ανατρεπτικήν και αναρχικήν τάση των ασυνειδήτων πρακτόρων της Μόσχας.
Κρατήσατε την καρδίαν σας αδιαφθόρως Ελληνικήν (…) Σήμερον οι δολοφόνοι της Εθνικής Ιδέας και οι καταλύται της θρησκείας της οικογένειας της ηθικής και της εννόμου τάξεως ζητούν να κρημνίσμουν το οικοδόμημα του Ελληνισμού το τόσο αρχαίον αλλά πάντοτε νέον και ωραίον…»
Στην παραπάνω διαταγή, στην οποία καλούνται να ορκισθούν οι ένοπλοι του τάγματος ''Λεωνίδας'' πρωταγωνιστούν ιστορικές αναφορές στην αρχαία Σπάρτη και στο Βυζάντιο, σε ένα διανοητικό άλμα προς το παρελθόν, επιδιώκοντας ιστορικές νομιμοποιήσεις που να συνάδουν την αποστολή του
τάγματος.
Είναι προφανές ότι η επένδυση – των συντακτών του κειμένου – στη συλλογική μνήμη του ’21 δε θα ήταν η προσφορότερη, καθώς αυτή συνδέεται περισσότερο με πρακτικές ανταρσίας, παρά υπεράσπισης της τάξης, όπου και το επιδιωκόμενο για την περίπτωση του «Τάγματος Λεωνίδας».
Οι επιλεκτικές αναφορές στην αρχαία ιστορία χρησιμοποιούνται ευρύτατα από το Μεταξικό καθεστώς, καθώς επιδιώκεται η ανάκτηση ιστορικών νομιμοποιήσεων της αυταρχικότητας, στην κοινωνική διάρθρωση της αρχαίας Σπάρτης, ενώ έντεχνα αποσιωπάτε η – ενοχλητική προς τη φασιστική ιδεολογία – κοινωνική διάρθρωση της αρχαίας Αθήνας.
Οι νεοσύλλεκτοι του τάγματος καλούνται να γίνουν υπέρμαχοι σε μια κοσμική σύγκρουση, καθώς μετατοπίζονται τα περιεχόμενα από τη συγκυρία προς μια αντιπαράθεση μεταξύ πολιτισμού και βαρβαρότητας. Όπου ο πολιτισμός εκπροσωπείται από τον ελληνισμό, και η βαρβαρότητα από τον κομμουνισμό.
Η μετάθεση της σύγκρουσης από τις διαστάσεις της συγκυρίας, στο υπερβατολογικό πεδίο αποκτά πολιτικό περιεχόμενο στο πλαίσιο της ναζιστικής ρητορικής του μεσοπολέμου. Ο ''ναζιστικός πολιτισμός'' αναφέρεται στο μέλλον και στην επικράτηση της «νέας τάξης» απέναντι στη «βαρβαρότητα», που προσδιορίζεται ως μια ιστορική κατάσταση του ανθρώπινου είδους, που ανήκει
στο παρελθόν. Εδώ αντίθετα, ο «πολιτισμός» των Ταγμάτων αντλεί τα αναφερόμενα του στο παρελθόν, καθώς εδώ η σύγκρουση έχει το χαρακτήρα της διατήρησης της προαιώνιας ''τάξης του πολιτισμού'' απέναντι στη επερχόμενη ''θεομηνία της εποχής''.
Η επικράτηση του ''ελληνισμού'' προσλαμβάνει το χαρακτήρα μιας ''θεϊκής αποστολής'' και η σύγκρουση μεταφυσικές διαστάσεις, μέσω της θεϊκής παρέμβασης, η οποία αποτυπώνεται συμβολικά στη σημαία στην οποία καλούνται να ορκισθούν. Οι άνδρες πλέον του τάγματος είναι ενεργούμενα της θείας βούλησης, η οποία είναι να νικήσουν.Ο επικαλούμενος ''ελληνισμός'' προσδιορίζεται περισσότερο με ιδεολογικά παρά φυλετικά κριτήρια, και συγκροτείται από τους πυλώνες της συντηρητικής σκέψεις την «εθνική ιδέα, τη θρησκεία, την οικογένεια και την έννομη τάξη».Εμφανίζεται εδώ – υπαινικτικά έστω – η άρνηση της εθνικής ιδιότητας του αντιπάλου μέσω ιδεολογικών προσδιορισμών, η πρακτική αυτή, θα κορυφωθεί κατά τον εμφύλιο όπου στο λόγο της «εθνικοφροσύνης» θα αποκτήσει πλέον και φυλετικά χαρακτηριστικά.
Την ίδια περίοδο ανάλογες κινήσεις αντικομουνιστών αναπτύσσονται και στις υπόλοιπες πόλεις της Λακωνίας, οι οποίες ενισχύονται υλικά, αλλά και με προσωπικό από το τάγμα του Βρεττάκου. Αφού καταφέρνει να εδραιωθεί στις περιοχές εγκατάστασης, ο «Ελεύθερος Ελληνικός Στρατός» ξεκίνησε
εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή της Λακωνίας τρομοκρατώντας και συλλαμβάνοντας εκατοντάδες κατοίκους, μέλη ή φιλικά διακείμενους προς το ΕΑΜ.
Η ισχύς πλέον του τάγματος είναι τέτοια που μπορεί να πραγματοποιεί επιχειρήσεις και μακριά από την έδρα του. Μια τέτοια επιχείρηση πραγματοποιείται στην Καλαμάτα – όπου ακόμη δεν έχει ιδρυθεί Τάγμα Ασφαλείας – τον Ιανουάριο του 1944 με εκατοντάδες συλληφθέντες, που παραδίδονται στους Γερμανούς, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σε εκτελέσεις αντιποίνων.
Παρά τη διαφαινόμενη πρόθεση του Βρεττάκου να δημιουργήσει και στην Καλαμάτα τάγμα που να υπάγεται στο σχηματισμό του, κάτι τέτοιο δεν μπόρεσε να επιτευχθεί, μάλλον λόγω της απροθυμίας των τοπικών παραγόντων να υπαχθούν στις διαταγές του. Τελικώς ούτε ο ίδιος θα καταφέρει να διατηρήσει την αρχηγία του τάγματος καθώς θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει την αρχηγία του
τάγματος σε στρατιωτικούς, στο πλαίσιο ανασυγκρότησης των ταγμάτων, και υπαγωγής τους στο Β’ αρχηγείο Χωροφυλακής. Ο ίδιος θα εγκαταλείψει – μάλλον απογοητευμένος – τη Σπάρτη και θα εγκατασταθεί στην Αθήνα μέχρι το τέλος της Κατοχής.
Από τις αρχές του 1944 οι αντι-εαμικοί κύκλοι της Πελοποννήσου δραστηριοποιούνται προς την κατεύθυνση ίδρυσης Ταγμάτων Ασφαλείας. Κατόπιν ενεργειών και συνεννοήσεων με την κυβέρνηση Ράλλη, του νομάρχη Μεσσηνίας Δημ. Περρωτή, ιδρύεται στην Καλαμάτα, δημοσυντήρητο Τάγμα στις 18 Φεβρουαρίου 1944, με διοικητή αρχικά τον ταγματάρχη Αλεξόπουλο.Ο Νομάρχης Περρωτής σε κατοπινή του έκκληση, το Σεπτέμβριο του 1944, προς τους Καλαματιανούς να μην ενοχλήσουν τα Γερμανικά στρατεύματα κατά την αποχώρηση του τονίζει την συμβολή τους για την συγκρότηση των Ταγμάτων
''…Ο ίδιος ο Γερμανικός Στρατός Κατοχής εν Ελλάδι, όταν αντελήφθη ότι η μικρά και ασήμαντος εν Ελλάδι μειοψηφία ηπείλει να καταστρέψει την Ελλάδα, δεν εδίστασε να προχωρήσει εις την δευτέραν ωραίαν αυτήν χειρονομίαν του να μας χορηγήση τα μέσα να συγκροτήσωμεν τα Τάγματα Ασφαλείας και να αναδιοργανώσωμεν τα αστυνομικά τμήματα τα οποία εγγυώνται σήμερον την τήρησιν της τάξεως…''
Λίγο αργότερα, το Μάρτιο του 1944, καταφθάνει από την Αθήνα το παλαιό στέλεχος του Ε.Σ., ο ταγματάρχης Στούπας, ο οποίος αναλαμβάνει την αρχηγία, και μεταφέρει το Τάγμα στο Μελιγαλά, όπου οι δυνατότητες στρατολογίας είναι μεγαλύτερες, καθώς οι διαθέσεις του πληθυσμού είναι ευνοϊκότερες για τα Τάγματα.
Ανάλογες προσπάθειες γίνονται και στις υπόλοιπες περιοχές. Στο Βαρθολομιό πρωτοστατεί ο γιατρός Νίκος Σπεντζάρης, υποστηρικτής και αυτός του Ε.Σ.. Καταφέρνει πολύ σύντομα να ιδρύσει τάγμα με διακόσιους ενόπλους, στηριζόμενος στο αντικομουνιστικό κλίμα που κυριαρχεί στην κωμόπολη της Ηλείας, μετά τα γεγονότα που οδήγησαν στην διάλυση του τμήματος του Ε.Σ. με διοικητή τον Καραχάλιο104. Στον Πύργο αντίθετα το τάγμα συγκροτείται κατόπιν ενισχύσεως που έρχεται από το Τάγμα Ευζώνων, που είχε εγκατασταθεί νωρίτερα στην Πάτρα.
Σύνταγμα Ευζώνων θα ιδρυθεί και στην Κόρινθο, το Φεβρουάριο του 1944, και ένας λόχος του, θα αποτελέσει τη βάση για την ίδρυση του Τάγματος στο Ναύπλιο.
Το Μάρτιο του 1944 ιδρύεται η Β’ Διοίκηση Χωροφυλακής με έδρα την Τρίπολη, στην οποία υπάγονται οι ένοπλοι σχηματισμοί που μέχρι τότε ενεργούσαν με μια σχετική αυτονομία. Εξακολουθούν να παραμένουν σε σχετική αυτονομία τα Τάγματα του Γυθείου και της Σπάρτης. Διοικητής αναλαμβάνει ο συνταγματάρχης Παπαδόγγονας. Για υπαρχηγός προορίζεται ο υποστράτηγος Ζερβέας, φανατικός υποστηρικτής της ανάληψης ένοπλης δράσης, σε συνεργασία με τους Γερμανούς για την αντιμετώπιση του κομμουνισμού, ο οποίος τελικά για αδιευκρίνιστο λόγο απομακρύνεται. Παράλληλα ιδρύεται και το Τάγμα Ασφαλείας στην Τρίπολη, στο οποίο κατατάσσονται κάτοικοι, κυρίως από την περιοχή της Βόρειας Κυνουρίας, οι οποίοι φαίνεται ότι αντιμετώπιζαν προβλήματα λόγω των διώξεων που τους ασκούνταν από το ΕΑΜ .
Το Τάγμα της Τρίπολης θα αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία Ταγμάτων στο Βαλτέτσι και στον Αχλαδόκαμπο.
 |
| οικογένεια Δ. Τζιβανόπουλου |
Φωτογραφία: Όταν η οικογένεια Δ. Τζιβανόπουλου έβγαζε αυτήν τη φωτογραφία στην αυλή του σπιτιού τους, στη Σπάρτη, σίγουρα δεν είχαν δει ούτε σε όνειρο κακό τη συμφορά που ερχόταν.Καθιστοί ήταν ο πατέρας Δημήτριος Αριστ. Τζιβανόπουλος και η μάνα Κανελλιώ Δημ. Τζιβανοπούλου, το γένος Ιωάννη Παχύγιαννη.
Όρθιοι από αριστερά οι πέντε λεβέντες τους, τα καμάρια τους και η απαντοχή τους: Ο Παρασκευάς, ο Αριστείδης, ο Δημοσθένης, ο Ιωάννης και ο Σωκράτης.Στις 26 Νοεμβρίου 1943, τα τέσσερα από τα πέντε παιδιά, ο Παρασκευάς 16 χρόνων, ο Δημοσθένης 23 χρόνων, ο Ιωάννης 21 χρόνων και ο Σωκράτης 19 χρόνων πήγαν να βρουν τον παππού τους τον Αριστείδη και τη γιαγιά τους την Πολυτίμη στον οικογενειακό τάφο του νεκροταφείου Α. Γεωργίου στη Σπάρτη, με τα κορμιά τους μπαραλιασμένα από τα πολυβόλα των Γερμανών στο Μονοδέντρι, καταδομένοι από Σπαρτιάτες συνεργάτες των Γερμανών, επειδή είχαν ενταχθεί στην ΕΠΟΝ και στο ΕΑΜ (Λακωνικός Τύπος).
«ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ
ΤΑΓΜΑ «Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ»
Σπάρτη 23-11-43
Αριθμ.Πρωτ.13
Προς Την Γερμανικήν Διοίκησιν Σπάρτης
Ενταύθα
Κατόπιν προφορικής υμών διαταγής λαμβάνομεν την τιμήν να επιστρέψωμεν συνημμένως την από 22-11-1943 αίτησιν του κ. Δημητρίου Τζιβανοπούλου μεθ’ όλων των συνημμένων και να αναφέρωμεν ότι οι μεν δύο αδελφοί Δημοσθένης και Ιωάννης είναι ενεργά μέλη του ΕΑΜ, διαφωτισταί και ομιληταί του ΕΑΜ, ανήκοντες εις μαχητικάς ομάδας, οι δ’ έτεροι δύο Σωκράτης και Παρασκευάς ανήκουν εις μαχητικήν ομάδα του ΕΑΜ-ΕΠΟΝ και ενήργησαν την επίθεσιν κατά της οικίας του αρχηγού Ε.Σ. κ. Λεωνίδα Βρεττάκου ένθα εφονεύθη ο Γεώργιος Καργάκος συνάμα δε εκ της οικίας των εγένετο εξόρμησις της επιθέσεως.
Κατόπιν των ανωτέρω άπαντα τα εν τη αιτήσει του πατρός των Δημητρίου Τζιβανοπούλου είναι ψευδέστατα και οι τέσσεροι υιοί του όχι μόνον δεν πρέπει να απολυθούν εκ των φυλακών Τριπόλεως ένθα κρατούνται, απεναντίας δε απορούμεν πώς ούτοι μέχρι σήμερον δεν έχουσι εκτελεσθή.
Ο Διοικητής
(υπογραφή)
Λεωνίδας Βρεττάκος»
«ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ
ΤΑΓΜΑ «Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ»
Σπάρτη 23-11-43
Αριθμ.Πρωτ.13
Προς Την Γερμανικήν Διοίκησιν Σπάρτης
Ενταύθα
Κατόπιν προφορικής υμών διαταγής λαμβάνομεν την τιμήν να επιστρέψωμεν συνημμένως την από 22-11-1943 αίτησιν του κ. Δημητρίου Τζιβανοπούλου μεθ’ όλων των συνημμένων και να αναφέρωμεν ότι οι μεν δύο αδελφοί Δημοσθένης και Ιωάννης είναι ενεργά μέλη του ΕΑΜ, διαφωτισταί και ομιληταί του ΕΑΜ, ανήκοντες εις μαχητικάς ομάδας, οι δ’ έτεροι δύο Σωκράτης και Παρασκευάς ανήκουν εις μαχητικήν ομάδα του ΕΑΜ-ΕΠΟΝ και ενήργησαν την επίθεσιν κατά της οικίας του αρχηγού Ε.Σ. κ. Λεωνίδα Βρεττάκου ένθα εφονεύθη ο Γεώργιος Καργάκος συνάμα δε εκ της οικίας των εγένετο εξόρμησις της επιθέσεως.
Κατόπιν των ανωτέρω άπαντα τα εν τη αιτήσει του πατρός των Δημητρίου Τζιβανοπούλου είναι ψευδέστατα και οι τέσσεροι υιοί του όχι μόνον δεν πρέπει να απολυθούν εκ των φυλακών Τριπόλεως ένθα κρατούνται, απεναντίας δε απορούμεν πώς ούτοι μέχρι σήμερον δεν έχουσι εκτελεσθή.
Ο Διοικητής
(υπογραφή)
Λεωνίδας Βρεττάκος»
ΜΕΣΣΗΝΙΑ
Εκθεση «Περί ιστορίας Τάγματος Ασφαλείας Καλαμάτας (Μελιγαλά)»
27 Οκτ 1955
1. Ονοματεπώνυμον συντάκτου ΚΑΖΑΚΟΣ ΠΑΝ. Αντ/ρχης Πεζ.
2. Διεύθυνσις Ενδυμίωνος 32 Π. Φάληρον.
3. Ημερομηνία συντάξεως Η 27-10-55
4. Θέμα: «Περί της Ιστορίας του Ταγ/τος Ασφαλείας Καλαμών (Μελιγαλά) από 1-2-44 ότε συνεκροτήθη μέχρι της 31-10-44 ότε διελύθη.»
ΚΕΦΑΛΑΙO Ι
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:Τα προηγηθέντα της συγκροτήσεως του Ταγ/τος.
Μήν. Ν/βριος 1943. Χρονολογικώς πολιτικά και Στρ/κά γεγονότα.
Δεν είμαι εις θέσιν να γνωρίζω.
Μήν Δ/βριος 1943. » » » » » »
Μήν Ιανουάριος 1944. Ο υπό του ΕΛΑΣ αρχίσας διωγμός των εθνικοφρόνων πολιτών του Νομού Μεσσηνίας, αι δολοφονίαι αυτών και παντός Αξ/κού μη ακολουθούντος τας γραμμάς του Κ.Κ.Ε και μη ασπαζομένου τας αρχάς αυτού, η δημιουργία στρατοπέδων, αι δηλώσεις και διαρπαγαί της περιουσίας των εθνικοφρόνων υπό της Ε.Τ.Α. (επιμελητεία του Αντάρτου) ήγαγεν τον κ. Νομάρχην Μεσσηνίας ιατρόν Περρωτήν Δημήτριον εις την απόφασιν να έλθη εις Αθήνας και να ζητήση από την τότε Κυβέρνησιν των Αθηνών την λήψιν μέτρων αντιπερισπασμού, μέτρων δυναμικών ενόπλου αντιδράσεως.
Οίκοθεν νοείται ότι ο Νομάρχης είχε και την εξουσιοδότησιν διά την τοιαύτην του απόφασιν του λαού της Μεσσηνίας και του μείζονος μέρους των Αξ/κών (διότι δυστυχώς ένας αριθμός αυτών υπηρέτει εις τον ΕΛΑΣ, και ένας αριθμός παρέμεινεν ουδέτερος).
Πράγματι ο Νομάρχης ελθών εις Αθήνας κατά το τέλος Ιανουαρίου 1944, επανήλθεν εις Καλάμας με την εντολήν της τότε Κυβερνήσεως, της συγκροτήσεως Τάγ/τος Ασφαλείας Καλαμών (Δημοσυντηρήτου) από 1-2-44.
α) Την Διοίκησιν του Τάγ/τος ο Νομάρχης ανέθεσεν εις τον Ταγ/ρχην Πεζ. Αλεξόπουλον Δημήτριον.
β) Το Τάγμα τούτο πλαισιωθέν από ελαχίστους μονίμους και εφ. Αξ/κούς και εθελοντάς οπλίτας (περί τους 200) παρέμεινεν ως τοιούτον μέχρι της 16-3-44 ότε κατήλθεν εις Μεσσηνίαν (έδρα Μελιγαλά) Τάγμα Ασφαλείας εξ Αθηνών υπό την Διοίκησιν του Ταγ/ρχου Πεζ. Στούπα Παναγ.
Αμα τη αφίξει του Ταγ/τος Στούπα, το Δημοσυντήρητον Τάγμα Καλαμών διελύθη συγχωνευθέντων των ανδρών εις το Τάγμα (Μελιγαλά) .
Το Τάγμα Στούπα ανέμενεν ο Λαός της Μεσσηνίας εν εξάλλω ενθουσιασμώ και ως σανίδα σωτηρίας, αλλά ο του παραδόξου θαύματος εν ω ο Στούπας ανεμένετο να κατέλθη εξ Αθηνών με πολλούς Αξ/κούς και οπλίτας ολίγους (διότι το Τάγμα θα επλαισιούτο εκ Μεσσηνίων) κατήλθεν με 80 οπλίτας και ελαχίστους Αξ/κούς, πράγμα όπερ απεκαρδίωσε τον λαόν της Μεσσηνίας.
Είχον τοποθετηθή εις το Τάγμα συγκροτηθέν εν Αθήναις, ως επληροφορήθην τούτο παρά Ταγ/ρχου Στούπα Π. ευθύς ως ανέλαβον Υποδ/τής του. ΙΙον δεκαήμερον Απριλίου 1944, πολλοί Αξ/κοί από το Υπουργ. Στρ/κών οίτινες αφ’ ου έλαβον ιματισμόν μισθούς κ.λ.π. δεν ηκολούθησαν το Τάγμα αλλά παρέμειναν εις Αθήνας κρυπτόμενοι ή ασχολούμενοι με υπηρεσίας εις πολιτικά Υπουργεία και αναμένοντες την εξ ύψους παρηγορίαν, ενώ έβλεπον ότι ο ΕΛΑΣ ηνδρούτο και επικινδύνως επεξετείνετο επί της υπαίθρου.
Κεφάλαιον ΙΙ
Οργάνωσις
Δ/τής Τάγ/τος Ταγμ. Πεζ. Στούπας Παν.
Υποδ/τής » Επίλαρχος Π.Δ. Χριστόφιλος
Υπ/στής » Ταγμ/ρχης Π.Δ Σπήλιος
Ταμίας » Λοχαγός τότε Χριστοδούλου Αντ.
Αξ/κοί » » Στρατολ. Μπερδούσης Γ.
Εφ. Ανθ/γός Μηχ. Ηλιόπουλος
» Λοχ/γός Πεζ. Μυλωνάς Βρασίδας
» Υπ/γός Μηχ. Παπαγεωργίου Γ.
» Λοχαγός Πεζ. Κοζομπόλης Ηλ.
Μόν. Ανθ/γός » Δερδελάκος Ηλ.
γ) ο οπλισμός του Τάγματος απετελείτο από τυφέκια, όπλ/λα και περίστροφα ως και εκ (2) δύο σωλήνων όλμων των 0,081 ιταλικής προελεύσεως και αριθμού χειροβομβίδων.
δ) βαθμός εκπαιδεύσεως του Τάγ/τος οίον είχον υποστή οι οπλίται εις τον Στρατόν.
ε) Το ηθικόν Αξ/κών και οπλιτών Αριστον.
στ) Το Τάγμα κατ’ αρχήν ωργάνωσεν ωρισμένα σημεία στηρίγματος εις την παρυφήν της πόλεως Μελιγαλά και εντός αυτής διαφόρους νησίδας αντιστάσεως.
ζ) Την 7-4-44 ο ΕΛΑΣ γνωρίζων την αριθμητικήν δύναμιν του Τάγμ/τος και θέλων να διαλύση τον πυρήνα αυτόν της εθνικής αντιστάσεως επετέθη κατά του Τάγματος προς διάλυσιν τούτου και κατάληψιν της πόλεως.
η) Δύναμις του Τάγματος κατά την μάχην
Αξ/κοί 9-10
οπλίται 80
Δύναμις ελασιτών – Αγνωστος, πάντως κατά πολύ ανωτέρα της του Τάγματος Ασφαλείας.
θ) Η μάχη διεξήχθη καθ’ όλην την νύκτα και μέχρι των πρωινών ωρών εντός της πόλεως εις ην είχον εισέλθει οι ελασίτες εκ διακένων αφρουρήτων άτινα εγνώριζον με λεπτομέρειαν ίσως γνωσθέντων αυτοίς υπό οργανουμένων εις ΕΑΜ πολιτών.
ι) Η μάχη απέβη υπέρ του Τάγματος με απωλείας των αναρχικών πολλάς.
ια) Ευθύς ως επήλθεν το φώς της ημέρας οι Ταγματασφαλίται μετά του Δ/τού Τάγματος και λοιπών Αξ/κών ήρχισαν να διακρίνουν πλέον τους ελασίτας και ενεργήσαντες ηρωικήν έξοδον εκ των θέσεών των εις ας ημύνοντο και χάρις εις το εύστοχον πύρ των όπλων ηνάγκασαν τους ελασίτας εις άτακτον υποχώρησιν και εγκατάλειψιν του αγώνος.
Αίτια της νίκης των ταγματασφαλιτών το θάρρος το οποίον ήντλουν από το δίκαιον του αγώνος των, το πένθος όπερ εβάρυνε πολλούς διά τον άδικον φόνον προσφιλών των προσώπων (γονέων, αδελφών κλπ) και εκ της εθνικής των ιδέας περί ελευθερίας της Ελλάδος και η καλή των ηγεσία.
Αίτια της ήττης των ελασιτών το άδικον του αγώνος, η ανομοιομορφία του οπλισμού των, η μη οργάνωσίς των, και η ανήδεος και άτολμος ηγεσία, το άπατρι πνεύμα και η τύψις συνειδήσεως διά τα εγκλήματα, λεηλατήσεις και δηώσεις ξένων περιουσιών.
ιβ) Υπάρχουσα τότε Κυβέρνησις Ι.Δ Ράλλη έθεσεν ως σκοπόν της υπάρξεώς της και της Ελλάδος την πάση θυσία ένοπλον αντίδρασιν διά της εθνοσωτηρίου αποφάσεώς της περί συγκροτήσεως Ταγ/των Ασφαλείας.
ιγ) Η τηρηθείσα υπό των Αρχών κατοχής στάσις υπήρξεν ειλικρινής.
Τα τμήματα του Γερμανικού Συντ/τος έδρα (Μελιγαλά) κατ’ αρχήν της μάχης εξεδήλωσαν αμφιβολίας ως προς την μαχητικότητα των ανδρών του Τάγματος και περιωρίσθησαν εις τα οικήματα άτινα κατείχον ή και ωρισμένα φυλάκια αμυνόμενοι.
Ευθύς όμως ως είδον τους άνδρας του Τάγματος να εξορμώσι και να καταδιώκωσι τους ελασίτας συνέδραμον τούτους διά των πυρών των (όλμοι 0,081 – Μυδράλια – Αντιαρματικά – Πυρ/λα).
Κεφάλαιον ΙΙΙ
Καθ’ όλον τον μήνα Απρίλιον εσυνεχίσθη η πλαισίωσις του Τάγματος δι’ εθελουσίας κατατάξεως ως και επιστρατεύσεως και Λόχος απεστάλη εις Καλάμας υπό τον Λοχαγόν Κοζομπόλην Ηλ.
Με συνεχιζομένην εθελουσίαν προσέλευσιν και επιστράτευσιν εθνικοφρόνων πολιτών το Τάγμα κατώρθωσε ν’ αναπτύξη 4 Λόχους Πεζ. Ηυξημένης δυνάμεως και Λόχον Ολμων (2 σωλήνες 0,081).
Πρίν ή εισέλθω εις την οριστικήν διάρθρωσιν του Τάγματος και τας μέχρι διαλύσεώς του εξελίξεις είμαι υποχρεωμένος εξ αυτών τούτων των μεσολαβησάντων γεγονότων να μη παρίδω ωρισμένας παραλήψεις των Αξ/κών της Μεσσηνίας ως και της πολιτικής ηγεσίας της απελευθερωτικής λεγομένης κατά την τελευταίαν φάσιν του αγώνος του Τάγματος Μεσσηνίας .(7βριος 1944)
Περί τα μέσα Απριλίου 1944 κατήλθεν εις Καλάμας ο ως Αρχηγός Ασφαλείας Πελοποννήσου ωρισθείς υπό του Υπουργ. Στρ/κών Συντ/ρχης Πεζ. Παπαδόγκωνας Διονύσιος.
Αμα τη αφίξει του έκανε συγκέντρωσιν των Αξ/κών της Στρ/κής Διοικήσεως Μεσσηνίας εις τα Γραφεία του Λόχου Καλαμών, και αφ’ ου ωμίλησε σχετικώς με την εξελισσομένην κατάστασιν εν Ελλάδι και τον επερχόμενον κίνδυνον εκ της αναπτύξεως και επεκτάσεως του ΕΛΑΣ, εζήτησεν από τους Αξ/κούς δηλώσεις ποίοι επιθυμούν να υπηρετήσουν εις Τάγ/τα Ασφαλείας, και ποίοι επιθυμούν να μείνουν ουδέτεροι ή αμέτοχοι του δράματος.
Αν η μνήμη δεν με απατά εξ όσων Αξ/κών παρευρέθησαν εις την συγκέντρωσιν υπέβαλον δηλώσεις συμμετοχής εις τα Τάγματα Ασφαλείας οι κάτωθι Αξ/κοί.
1. Συντ/ρχης Πυρ/κού Κάτσαρης Γ.
2. Ταγ/ρχης Πεζ. Αλεξόπουλος Δ.
3. » » Καζάκος Παν.
4. » » Σμυρλής Αντών.
5. » » Μελανουρέας Κ.
6. » » Δημητρακαρέας Βασίλ.
7. Υπίλαρχος Μηλιός Κ.
8. Ανθ/στής Πεζ. Φωτόπουλος Ι.
9. » » Μπακατσέλος Χριστόφ.
10. Ανθ/στής » Βασιλόπουλος Γ.
11. Ταγ/ρχης Μηχ. Μπατάλιας Λάμπρος
12. Λοχαγός Πεζ. ε.α. Μαρκόπουλος Αθ.
13. » Ελέγχ. Αλάμαρης Γ.
14. Αντ/ρχης Αυτοκιν. Γεωργανάς
15. Ταγ/ρχης Πεζ. ε.α Παν.
Εδήλωσαν ότι δεν επιθυμούν να υπηρετήσουν εις τα Τάγματα Ασφαλείας οι κάτωθι:
1. Συντ/ρχης Πυρ/κού Μαριόλης Δημ. ουδαμού ενεφανίσθη
2. Ταγ/ρχης Πεζ. Βασιλόπουλος Σωτ. ήδη Συντ/ρχης ε.α
3. » » Θεοδωρόπουλος Κ. » Αντ/ρχης »
4. » Μηχ. Γούλος Βασίλ. » Ταγ/ρχης »
5. Λοχαγός Πεζ. Γερανέας Κ. » Συντ/ρχης ε.ε
6. Υπ/γός » Μπούσιος Σπ. » Αντ/ρχης ε.α
7. Λοχαγός Μηχ. Γεωργιόπουλος.
Απαντες οι ανωτέρω επροφυλακίσθησαν υπό Συντ/ρχου Παπαδόγκωνα εις Λόχον Καλαμών και εφυλάσσοντο υπό Στρ/τών.
8. Ανθ/γός Πεζ. Αλεξανδρόπουλος Γρ. Ήδη Ταγ/ρχης ε.ε
Ούτος ανεχώρησεν διά τον ΕΛΑΣ όταν διετάχθη υποβολή δηλώσεων.
Εις την κατάστασιν της προφυλακίσεως παρέμειναν επί αρκετόν χρόνον.
Ο αντίκτυπος της τοιαύτης των Αξιωματικών στάσεως υπήρξε μέγας και είχε σοβαρώς επιδράσει επί της επανδρώσεως του Λόχου Καλαμών.
Απογοήτευσις κατέλαβε τον λαόν Μεσσηνίας και ιδία των Καλαμών όταν επληροφορήθη το γεγονός αυτό και επ’ ουδενί λόγω επεθύμει να καταταγή εθελουσίως εις τον Λόχον, εφ’ όσον έβλεπε Αξ/κούς προφυλακισμένους των οποίων αποστολή ήτο η υπεράσπισις της πατρίδος κατά παντός εξωτερικού ή εσωτερικού εχθρού, επιβουλευομένου την ακεραιότητα ταύτης.
Ου μόνον τούτο αλλά και τους οπλίτας του Λόχου διακατείχεν πικρία και απογοήτευσις διά την τοιαύτην των Α/ξκών εκείνων διαγωγήν.
Τούτους κατόπιν Δ/γής μου ως Δ/τού Τάγματος Μελιγαλά (αναπληρωτής Ταγ/ρχου Στούπα Π.) ο Λόχος Καλαμών απέστειλεν εις Αρχηγείον Τριπόλεως και εκείθεν επήγασεν η ανάληψις υπηρεσίας υπό Λοχαγού Γερανέα Κ. και Υπ/γού Μπούσιου Σπ. του Αρχηγείου μη αναθέσαντος υπηρεσίαν εις ταγ/ρχας Βασιλόπουλον Σ, Θεοδωρόπουλον Κ. και Γούλον Β.
Εκ των ως άνω οι Λοχαγός Μηχ. Γεωργιόπουλος μεταπισθείς υπό συγγενών του μετ’ ολίγας ημέρας ανέλαβε Δ/σιν Λόχου εις Μελιγαλά ένθα και εφονεύθη κατά την μάχην του Δ/βρίου 1944.
Λοχ/γός Γερανέας Κων. βραδύτερον ανέλαβε Διοίκησιν Τμήματος εις Τρίπολιν.
Υπ/γος Μπούσιος Σπ. βραδύτερον ανέλαβεν υπηρεσίαν εις το Τάγμα Γαργαλιάνων συσταθέν αρχάς Αυγούστου 1944.
Κεφάλαιον IV
Οριστική Οργάνωσις του Τάγματος
1. Κατόπιν επιστρατεύσεως κατά Μάϊον μήνα 1944 το Τάγμα έλαβε την ακόλουθον Οργάνωσιν.
α) οργανώθησαν 5: 1ος Λόχος Μελιγαλά
Λόχοι 2ος » »
3ος » »
4ος » Καλάμαι
5ος » Κοπανάκι
Διμιρίαι 3 Μία Διμοιρία Διαβολίτσιον
» » Περαλλίδι
» » Βελίκα
β) Δ/τής Τάγματος Ταγ/ρχης Πεζ. Στούπας Παν.
Υπ/κητής » » » Καζάκος Παν.
Υπ/στής και Ταμίας Λοχαγός Χριστοδούλου Αντ.
Αξκός Προανακρίσ. » Στρατολ.Μπερδούσης Γ.
Δ/στής υλικού » εφ. Ανθ/γός Παπαδόπουλος
Ιατρός » » Ανθ/τρος Λάσκαρης
» στρ. Αλιφέτης
Δ/τής 1ου Λόχου Λοχαγός Μηχ. Γεωργιόπουλος
» 2ου » εφ. » Πεζ. Μυλωνάς Βρασίδας
» 3ου » » Υπ/γός Μηχ. Παπαγεωργίου Γ.
» 4ου » » Λοχαγός Κοζομπόλης Ηλ.
είτα Ταγ/ρχης Πεζ. Σμυρλής Αντών.
τελικώς Ανθ/γός Θεοφάνους Ν.
(Ανθ/γός Στρατ. Τότσης Διμοιρίτης
5ου εφ. » Πυρ/κού Μπένος
Διμοιρίται Διαβολιτσίου εφ. Ανθ/γός Παπαμαρκάκης
Πεταλλιδίου εφ. Ανθγός Τζουμάνης Αν.
Βελλίκας » Ανθ/τρος Τζουμάνης
γ) Ο οπλισμός του Τάγματος επετελείτο από Αραβίδες – οπλ/λα Μπρένα – 2 όλμους των 0,081 – επιθετικές χειροβομβίδες άπαντα Ιταλικής προελεύσεως και περίστροφα διαφόρων προελεύσεων (Γερμανικά – Ιταλικά – Εγγλέζικα – Ισπανίας εκ λαφύρων).
δ) Το Τάγμα ενήργει εκπαίδευσιν Τεχνικήν του ολπισμού του και τακτικήν τοιαύτην οσάκις δεν ήσαν οι Λόχοι του απησχολημένοι εις εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις, ή υπηρεσίαν συνοδειών κ.λ.π
ε) Το ηθικόν του Τάγματος Αριστον.
στ) Η έδρα του Τάγματος (Μελιγαλά) οργανώθη η πόλις περιμετρικώς εις όλην την παρυφήν διά χαρακωμάτων και ενιαχού συρματοπλέγματος, διά τάφρων πλήρεις φραγκοσυκιών.
Ωσαύτως εις το εσωτερικόν της πόλεως είχον οργανωθή διάφοροι φωλεαί αντιστάσεως.
Των διαφόρων χωρίων η αμυντική οργάνωσις περιωρίσθη εις οργάνωσιν ωρισμένων σημείων στηρίγματος και κέντρων αντιστάσεως.
ζ) Κατά τον μήνα Ιούνιον και Ιούλιον 1944 και επί 40ήμερον το Τάγμα (μείον Λόχος) υπό την Διοίκησιν του Ταγ/ρχου Στούπα Π. ενήργησεν εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εις Ταύγετον εν συνδυασμώ και με επιχειρούσας γερμανικάς δυνάμεις διά την εξόντωσιν του συγκροτήματος του ΕΛΑΣ εις την περιοχήν ταύτην.
η) 4 Λόχοι Τάγματος Ασφαλείας και δύο Τάγματα Γερμανικού Στρατού.
Δυνάμεις ΕΛΑΣ Ακαθόριστοι (συγκρότημα ταυγέτου).
θ) Δεν διεξήχθη μάχη ει μη σποραδικαί συγκρούσεις μικρών τμημάτων υποχωρούντων προς απόκρυψιν ή διαφυγήν προς άλλα κρησφύγετα.
ι) εκ της επιχειρήσεως ταύτης εκτός ενός αριθμού φονευθέντων ελασιτών προέκυψε το όφελος της ανευρέσεως αποθηκών τροφίμων άτινα δεν κατώρθωσαν να παραλάβουν μεθ’ εαυτών οι ελασίται.
ια) Η επιχείρησις αύτη απέβη άκαρπος καθ’ όσον ο ΕΛΑΣ είχεν οργανώσει σχεδόν ολόκληρον την ύπαιθρον (Μεσσηνίας και Λακωνίας) από του εργάτου μέχρι του ανωτάτου τιτλούχου ώστε επληροφορήθη εγκαίρως φαίνεται την όλην προπαρασκευήν της επιχειρήσεως ταύτης, ήτις είχεν εκπονηθή και είχεν διαταχθή υπό του Αρχηγείου Πελοπονήσου (Τρίπολις)
ιβ) Κυβέρνησις Ι.Δ. Ράλλη με υπουργόν εθνικής Αμύνης Ντερτιλήν Υποστρ/γον είχον αποδοθή εις απεγνωσμένον αγώνα και ακαταβλήτους προσπαθείας διά την ενίσχυσιν των Ταγμάτων Ασφαλείας εις άψυχον υλικόν και έμψυχον τοιούτον, καθ’ όσον εις ταύτα ως και λοιπάς εθνικάς οργανώσεις εστήριζε την ομαλήν απελευθέρωσιν της Ελλάδος.
ιγ) Η στάσις των Αρχών κατοχής υπήρξε ειλικρινής και φιλική.
Κεφάλαιον V
Συγκρότησις Τάγματος Γαργαλιάνων
Αρχάς Αυγούστου 1944 συνεκροτήθη Τάγμα Ασφαλείας με έδραν η πόλις Γαργαλιάνοι.
Την Διοίκησιν του νεοσυγκροτηθέντος Τάγματος ανέλαβεν ο Ταγ/ρχης Στούπας Παν., την δε Διοίκησιν Τάγματος Μελιγαλά ο υποφαινόμενος.
Ο Ταγ/ρχης Στούπας αναχωρών διά Γαργαλιάνους παρέλαβεν μεθ’ εαυτού ως πυρήνας Λόχων Αξ/κούς: Λοχαγόν Μυλωνάν Βρασίδαν, Ανθγόν Δερδελάκον Ηλ. μετά των 2 σωλήνων όλμων και οπλίτας.
Ούτω το Τάγμα Μελιγαλά απεστερήθη τελείως βαρέος οπλισμού και οπλιτών.
Τοιαύτη ως ανωτέρω εξετέθη υπήρξεν η διάταξις του Τάγματος Μελιγαλά μέχρι της τελικής κατ’ αυτού επιθέσεως υπό του ΕΛΑΣ Δ/βριος 1944
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ
Εξ ακριτομυθιών το Τάγμα επληροφορήθη την μέλλουσαν αποχώρησιν των Γερμανών ήτις ήρξατο 1-7 Δ/βρίου και διέταξε την σύπτυξιν των τμημάτων του.
Ούτω: Τα τμήματα Βελίκας, Πεταλιδίου συνεπτύχθησαν εις Λόχον Καλαμών.
Τα δε Καπανακίου Διαβολιτσίου εις Μελιγαλά.
Εν συνεχεία πληροφορηθέν το Τάγμα την επικειμένην επίθεσιν των ελασιτών προέβη εις τας κάτωθι ενεργείας.
Α) Από τηλεφώνου εζήτησεν από Τρίπολιν (Συντ/ρχην Παπαδόγκωναν Διον.) την αποστολήν δύο σωλήνων όλμων μετ’ αναλόγων βλημάτων, γεμισμάτων προωθητικών φυσιγγίων και λοιπών πυρ/κών τυφεκίων και οπλ/λων, (καίτοι η έδρα του Αρχηγείου Τρίπολις) είχε τοιαύτα πλην μας απέστειλε μόνον φυσίγγια τυφεκίου και οπλ/λου ουχί όλμους.
Β) Απέστειλεν εις Ταγ/ρχην Στούπαν Π. (Γαργαλιάνους) δύο στρ. Συνδέσμους ο είς ονόματι Ζαμπάρας με έγγραφον έκκλησιν εις διπλούς φακέλλους να συμπτυχθή μετά του Τάγ/τος του εις Μελιγαλά, ίνα αποτελέσωμεν ένα ισχυρόν τμήμα και ουχί κατανεμημένοι ανισχύρως, ή τούτου αδυνάτου, να μας επιστρέψη τους 2 σωλήνας όλμων ή τον ένα τουλάχιστον, αλλ΄ επέπρωτο ουδέν να πραγματοποιήση.
Αρχάς Δ/βρίου 1944 είχε τοποθετηθή Δ/τής και των δύο Ταγ/των (Μελιγαλά – Γαργαλιάνων) ο Ταγ/ρχης Παπαδόπουλος Διον. ήδη Ταξ/ρχος ε.α.
Την 9-9-44 ο ΕΛΑΣ προσέβαλε τον Λόχον Καλαμών δι’ ισχυρών δυνάμεων (8ου 9ου Σύντ/μα ΕΛΑΣ) αναγκάσαν τούτον να συμπτυχθή εις Μελιγαλά μετά βαρειών απωλειών.
Η πόλις των Καλαμών κατελήφθη και εξετελέσθησαν άπαντες οι συλληφθέντες αιχμάλωτοι οπλίται ως και 1.000 εθνικόφρονες πολίται.
Αξιον ιδιαιτέρας μνείας και προσοχής είναι το εξής εν ω εξετέλεσαν στρατιώτας και πολίτας ουδέ κάν έθιξαν τους κάτωθι Αξ/κούς διαμένοντας τότε μονίμως εν Καλάμαις ή ευρεθέντας εκεί.
1. Συντ/ρχην Πυρ/κού Κάτσαρην Γ.
2. » » Μαριόλην Δημ.
3. Ταγ/ρχην Πεζ. Βασιλόπουλον Σ.
4. » » Θεοδωρόπουλον Κ.
5. Αντ/ρχην Πεζ. Μελανουρέαν Κ.
6. » » Δημητρακαρέαν Βασίλ.
7. Λοχαγόν » Κυριόπουλον Στυλ. ήδη Αντ/ρχην
(ούτος εκρύπτετο επιμελώς)
8. Ταγ/ρχην Μηχ. Γούλον Βασ.
Το διατί αφίνω εις την κρίσιν της υπηρεσίας.
Μετά την σύμπτυξιν του Λόχου Καλαμών 10-11-Δ/βρίου 1944 πραγματοποιηθείσης συσκέψεως εις τα Γραφεία του Τάγματος απεφασίσθη η σύμπτυξις του Τάγματος προς Γαργαλιάνους και είτα οχυρόν Πύλου (εν αναμονή της Κυβερνήσεως Καΐρου) ή προς Τρίπολιν.
Τούτο όμως επληροφορήθησαν οι στρατιώται οίτινες κατήγοντο άπαντες από πέριξ του Μελιγαλά χωρία και ων τινών αι οικογένειαι είχον μεταφερθή εις Μελιγαλά διά λόγους ασφαλείας και διεμαρτύροντο διά την εγκατάλειψιν των οικογενειών των, δι’ ό και απεφασίσθη υπό του Τάγ/τος να δεχθή την μάχην εις Μελιγαλά.
Εν τω μεταξύ τούτω ήρχισεν η σύμπτυξις των Γερμανικών Τμημάτων από τον Νομόν Μεσσηνίας και με την εγκληματικήν διά το Τάγμα ενέργειάν των.
α) Μας εφήρεσαν όλες της τηλεφωνικές εγκαταστάσεις.
β) Δεν μας άφισαν ασύρματον και ούτω απεστερήθη το Τάγμα πάσης επαφής με το Αρχηγείον (Τρίπολις) και Τάγμα Γαργαλιάνων.
Ωσαύτως εις έκκλησιν πολιτικών παραγόντων του Μελιγαλά να μας αφίσουν 2 σωλήνες όλμων ή 2 πυρ/λα εστάθη αδύνατον να πεισθούν. Ούτω το Τάγμα εδέχθη την επίθεσιν του ΕΛΑΣ την 14ην Δ/βρίου 1944 ημέραν της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Εν τω μεταξύ τούτω εν ω ανεμέναμεν την Κυβέρνησιν Καΐρου ίνα παρέμβη ή και απλώς να ρίψη προκηρύξεις διά να πληροφορηθώμεν τας απόψεις της και να πειθαρχήσωμεν εις τας αποφάσεις της, ουδέν τούτων εγένετο.
Κατάπληκτοι όμως ελάβομεν γνώσιν προκηρύξεων της Κυβερνήσεως διασπαρεισών εις πόλιν Μελιγαλά υπό αναρχικών δι’ ων αν δεν απατώμαι απεκηρύσσοντο τα Τάγ/τα ασφαλείας ως προδοτικά και διετάσσοντο να παραδώσουν τον οπλισμόν των εις τον ΕΛΑΣ, (χωρίς να παρέχεται ουδεμία εγγύησις διά την ζωήν των Αξ/κών και οπλιτών) και ότι μη συμμορφούμενοι εθεωρούμεθα δοσίλογοι.
Κεφάλαιον ΥΙ
Τελευταία οργάνωσις του Τάγματος (Μελιγαλά) μετά την σύμπτυξιν Λόχου Καλαμών και κατά την μάχην 14-16 7/βρίου 1944 4 Λόχοι 1ος, 2ος, 3ος, 4ος
β)Δ/τής Τάγματος Ταγ/ρχης Πεζ. Παπαδόπουλος Διον.
Υποδ/τής » » » Καζάκος Παν.
Δ/τής 1ου Λόχου Λοχαγός Μηχ. Γεωργόπουλος
» 2ου » » Πεζ. Παπαδόπουλος Φώτ.
» 3ου » εφ. Υπ/γός Μηχ. Παπαγεωργίου Γ.
» 4ου » Ανθ/γός Θεοφάνους Ν.
Διμοιρίται Λόχων Ανθ/γός Στρατολ. Τότσης
Ανθ/στής Πεζ. Μπακατσέλος Χριστ.
» » Φωτόπουλος Ι.
» » Βασιλόπουλος Γ.
Εφ. Ανθ/γός Παπαμαρκάκης
» Υπ/γός Γρενάκης
» Ανθ/γός Μεταγ. Παπαδόπουλος
Εφ. » Πυρ. Μπένος
Ανθ/στής Πεζ. Φατούρος
Εφ. Υπ/γός » Αναγνωστόπουλος Αλ
» » » Κουτσούκος Γ.
» » » Περρωτής Παν.
» Ανθ/γός Μηχ. Ηλιόπουλος
» » Πεζ. Πουλόπουλος Ιωαν.
» » Αρχιτεχνίτης Ρούκας Ν.
» Ανθ/στής » Πανουσάκης Ν.
Με την σύμπτυξιν του Λόχου Καλαμών ήλθον εις Μελιγαλά και οι κάτωθι Αξ/κοί.
Γεν. Αρχ/τρος Καμαρινέας
Ταγ/ρχης Σμυρλής Αντώνιος
» ε.α Παναγόπουλος Γ.
Επίλαρχος Π.Δ Χριστόφιλος Ι.
Ταγ/ρχης ε.α Χρουσουζάκος
Επίλαρχος Μορφονιός Φραγκίσκος
γ) Οπλισμός του Τάγ/τος τυφέκια – οπλ/λα Μπρέντα – Χειρ/δες επιθετικαί Ιταλικής προελεύσεως άπαντα.
δ) Βαθμός εκπαιδεύσεως Καλός.
ε) Ηθικόν ουχί καλόν κατόπιν της αποκηρύξεως των Ταγ/των.
στ) Εξετέθη εις Α΄ Κεφάλαιον.
ζ) Ημερομηνία της μάχης 14-16 Δ/βρίου 1944.
η) Δύναμις του Τάγματος -600 άνδρες
» » ΕΛΑΣ -8ον 9ον Σύν/μα
εφεδρικόν » ΕΛΑΣ
Πυρ/κόν
και τελικήν εξόρμησιν έλαβε μέρος και τμήμα του 11ου Συντ/τος ΕΛΑΣ.
θ) Η μάχη διεξήχθη επί 69 1/2 ώρας συνεχώς άνευ ανάπαυλας τινός των τμημάτων αμυνομένων σθεναρώς των θέσεών των, πλην όμως το όλον βάρος των επιθέσεων των ελασιτών αντιμετώπιζον 300 και μόνον άνδρες των λοιπών αποκρυβέντων εις οικήματα της πόλεως.
ι) Η μεγάλη (άνευ διακοπής) παράτασις της μάχης, η έλλειψις πυρ/κών, η έλλειψις βαρέος οπλισμού, η άνευ συσσιτίου παραμονή των ανδρών, η ασύγκριτος αριθμητική υπεροχή των ελασιτών, η ελευθερία κινήσεων του ΕΛΑΣ, η κίνησις όλων των οργανωμένων εναντίον της πόλεως, η συνεχής περίσφυξις του Τάγματος όλο και διά νέων δυνάμεων και το (Αξίωμα) η άμυνα καταδικάζει, επέφερον την πτώσιν της αμύνης της πόλεως.
Μετά την κατάληψιν της πόλεως οι ελασίται εξετέλεσαν 2.500 στρατιώτας και πολίτας ρίψαντες τούτους εις πηγάδαν Μαυροζουμένης
ια) Η αξία και η μαχητικότης των 300 αυτών ανδρών μετά των Αξ/κών των έθεσεν υπό αμφισβήτησιν την αξίαν 2-3 Συντ/των του ΕΛΑΣ θέσαντες εκτος μάχης 700 ελασίτας και θα εκέρδιζον την μάχην εάν δεν είχον πτοηθεί εκ της αποκηρύξεώς των υπό της Κυβερνήσεως Καΐρου και κατά συνέπειαν της ευθύνης του δοσιλόγου.
Εάν δεν εστερούντο βαρέος οπλισμού και πυρ/κών και τέλος εάν δεν εστερούντο της ηθικής συμπαραστάσεως της Απελευθερωτικής Κυβερνήσεως διότι τον σκοπόν της συστάσεως των Ταγ/των ασφαλείας εγνώριζεν καλώς ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου, προ της εξ Ελλάδος αναχωρήσεώς του δι’ Αίγυπτον.
Την σκοπιμότητα της αποκηρύξεως των Ταγ/των ασφαλείας και την παραδοχήν του ΕΛΑΣ ως ενόπλου απελευθερωτικού τμήματος καίτοι γνωρίζω δεν εκτίθημι καθ’ όσον εκφεύγει της παρούσης εκθέσεως, και αφίνω να κρίνη η Υπηρεσία.
ιβ) Κυβέρνησις Ι.Δ. Ράλλη αποκηρυχθείσα και αύτη.
ιγ) Η έναντι των Ταγμάτων ασφαλείας τηρηθείσα υπό των Αρχών κατοχής στάσις κατά την υστάτην στιγμήν προδοτική καθ’ όσον μας απεστέρησεν τελείως των μέσων Διαβιβάσεων (τηλέφωνα, ασύρματοι, κ.λ.π) ως και βαρέος οπλισμού εις τρόπον ώστε να μειονεκτούμεν έναντι του ΕΛΑΣ και να επέλθη το μοιραίον.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η μετά την διάλυσιν του Τάγματος ασφαλείας διαμορφωθείσα κατάστασις υπήρξεν η κάτωθι:
Επί 6 μήνας που επεκράτησεν ο ΕΛΑΣ εις την Μεσσηνίαν ερήμωσε τα πάντα.
α) Ασφάλεια ζωής των πολιτών ουδεμία.
β) Έξωσις καλών (ευπόρων) οικογενειών εκ των οικιών των και εγκατάστασις Κομ/στών, ηγητόρων.
γ) Διαρπαγή της περιουσίας των εθνικοφρόνων και εμπορία ταύτης ή συντήρησις του αντάρτου. Ολοι της ΕΤΑ εμπορευόμενοι σήμερον.
δ) Δημοτική Διοίκησις : έργα μηδέν, τους πόρους του Δήμου διέθετον διά τους συναγωνιστάς (ως απεκάλουν τους Κομ/στάς).
ε) Νομαρχιακή Διοίκησις μηδέν.
στ) Ασφάλεια Νομού εγκατεστάθησαν εις άπαντα τα τμήματα Χωρ/κής (Δ/σεις, Υποδ/σεις σταθμούς) πολιτοφυλακαί (δεδηλωμένοι προπολεμικοί Κομ/σταί). Οίτινες απετέλεσαν τον φόβον και τον τρόμον της υπαίθρου.
ζ) Ουδείς εθνικόφρων είχε το δικαίωμα παραπόνου διά παν εις βάρος του γενόμενον.
η) Εν κατακλείδι η ζωή, τιμή και περιουσία ήσαν εις την διάθεσιν του ΕΛΑΣ.
Ο
Σ Υ Ν Τ Α Ξ Α Σ
Τ.Υ
ΠΑΝΑΓ. ΚΑΖΑΚΟΣ
ΑΝΤ/ΡΧΗΣ
ΓΕΝΙΚΟΝ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΝ ΣΤΡΑΤΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΥ
ΤΜΗΜΑ Χ
Κατάστασις
Ονομαστική των υπηρετησάντων αξ/κών εις τα Τάγματα Ασφαλείας του Νομού Μεσσηνίας το έτος 1 9 4 4
Α/Α
Βαθμός Οπλον Ονοματεπώνυμον Υπηρεσία ην εξετέλεσε Παρατηρήσεις
1 Ταγ/ρχης Πεζ. Στούπας Παν. Δ/τής Τάγματος
Μελιγαλά από
16.3.44 μέχρι 31.7.44
Μόνιμος
2 Ταγ/ρχης Πεζ. Αλεξόπουλος Δημ. Δ/τής Τάγματος από 1.2.44 μέχρι 15.3.44 Μόνιμος
3 Ταγ/ρχης Πεζ. Καζάκος Παναγ. Υποδιοικητής Τάγματος Μόνιμος
4 Ταγ/ρχης Πεζ. Παπαδόπουλος Διον. Δ/τής Τάγματος από 10-8-44 μέχρι 16-9-44 Μόνιμος
5 Λοχαγός Πεζ. Χριστοδούλου Αν. Υπασπιστής Ταμίας _
6 Λοχαγός Στρατ. Μπερδούσης Γεωργ. Αξ/κός προανακρίσεων _
7 Ανθ/γός — Παπαδόπουλος (άνευ ονόματος) Διαχειριστής υλικών Έφεδρος
8 Ανθ/τρος Υγειον. Λάσκαρης (άνευ ονόματος) Ιατρός του Τάγματος Έφεδρος
9 Στρατ. Ιατρός Αλιφέρης (άνευ ονόματος) Βοηθός Ιατρού Έφεδρος
10 Λοχαγός Μηχ. Γεωργόπουλος («) Δ/τής 1ου Λόχου Μόνιμος
11 Λοχαγός Πεζ. Μυλωνάς Βρασίδας Διοικητής 2ου Λόχου μέχρι 31.7.44 Έφεδρος
12 Υπολοχ. Μηχ. Παπαγεωργίου Γ. Διοικητής 3ου Λοχου Έφεδρος
13 Λοχαγός Πεζ. Κοζομπόλης Ηλίας Διοικητής 4ου Λόχου (Καλαμών) Εφ. Εκ Μον.
14 Ταγ/ρχης Πεζ. Σμυρλής Αντώνιος Διοικητής 4ου Λόχου (Καλαμών) Μετά Κοζομπόλην
15 Ανθ/γός · Θεοφάνους Ν. Μετά Σμυρλήν
16 Ανθ/γός Στρατ. Τότσης (άνευ ονόμ). Διμοιρίτης 4ου Λόχου —
17 Ανθ/γός — Παπαμαρκάκης («) Διμοιρίτης Έφεδρος
18 Ανθ/γός —- Τζουμάνης Αν. Διμοιρίτης Έφεδρος
19 Ανθ/τρος Υγειον. Τζουμάνης (άνευ ονόματος) Διμοιρίτης Έφεδρος
20 Λοχαγός Πεζ. Παπαδόπουλος Φωτ. Διοικητής 2ου Λόχου από 1.8.44 μέχρι 16.9.44
21 Υπολ/γός Πεζ. Αναγνωστόπουλος Α. Διμοιρίτης μέχρι 16.9.44 Έφεδρος
22 Υπολ/γός . Πεζ Κουτσούκος Γεώργ. Διμοιρίτης μέχρι 16.9.44 Έφεδρος
23 Υπολ/γός Πεζ. Περρωτής Παν. Διμοιρίτης μέχρι 16.9.44 Έφεδρος
24 Υπολ/γός Πεζ. Γρενάκης (άνευ ονόματος) «
25 Ανθ/γός Πυρ. Μπένος (άνευ ονόματος) Διμοιρίτης Έφεδρος
26 Ανθ/γός Μηχ. Ηλιόπουλος (άνευ ονόματος) Διμοιρίτης —–
27 Ανθ/γός Πεζ. Π Αυλόπουλος Ιω. Διμοιρίτης —–
28 Ανθ/στής Πεζ. Μπακατσέλος Χρ. Διμοιρίτης Μόνιμος
29 Ανθ/στής Πεζ. Φωτόπουλος Ιωάν. Διμοιρίτης «
30 Ανθ/στής Αρχιτ. Ρούκας Νικ. Διμοιρίτης «
31 Ανθ/στής Αρχιτ. Παπαδάκης Νικ. Διμοιρίτης «
ΠΑΝ. ΚΑΖΑΚΟΣ
Διά την ακρίβειαν Αντ/ρχης
Τ.Υ
ΔΟΥΒΟΣ ΛΕΩΝ
Αντ/ρχης
Καλαμάτα - Μελιγαλάς - Γαργαλιάνοι
Η πρώτη περιοχή από την οποία αποχωρούν οι Γερμανοί είναι η Πελοπόννησος. Στην Καλαμάτα η αποχώρηση πραγματοποιείται στις 5 Σεπτεμβρίου του 1944. Από εκείνη τη στιγμή τα Τάγματα Ασφαλείας της Μεσσηνίας αρχίζουν να συμπτύσσονται από τα προωθημένα φυλάκια στις μεγαλύτερες πόλεις της περιοχής, όπου υπήρχαν ισχυρές βάσεις.
Ο ΕΛΑΣ εν τω μεταξύ, κύκλωσε την Καλαμάτα απαιτώντας την παράδοση των Ταγμάτων, με αντάλλαγμα τη διασφάλιση της ζωής των μελών του Τάγματος. Ο νομάρχης Περρωτής πρωτοστάτησε στην απόρριψη της πρότασης, ανατρέποντας κάθε συμβιβαστική σκέψη ανάμεσα στους δοσιλογικούς κύκλους της Καλαμάτας.
Στη μάχη που ακολούθησε, στις 9 Σεπτεμβρίου 1944, ο ΕΛΑΣ κατέλαβε εύκολα την πόλη, και ακολούθησαν αγριότητες από μέρους του πληθυσμού που ακολουθούσε τα αντάρτικα τμήματα καθώς εξουδετέρωναν τις τελευταίες εστίες αντίστασης.
Η ηγεσία των Ταγμάτων της πόλης μαζί με λίγους άνδρες κατάφερε να διαφύγει προς το Μελιγαλά όπου βρισκόταν η άλλη μεγάλη βάση των Ταγμάτων Ασφαλείας της περιοχής. Εκεί είχαν καταφύγει οι ταγματασφαλίτες από τις γύρω περιοχές μαζί με τις οικογένειές τους. Και εδώ οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν γρήγορα
Η μάχη που διήρκεσε από τις 13 έως τις 15 Σεπτεμβρίου του 1944 και κατέληξε στην κατάληψη της πόλης από τον ΕΛΑΣ με αντίτιμο εκατοντάδες νεκρούς και από τις δύο πλευρές. Όπως και στην Καλαμάτα, μαζί με τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ συνέρρεε και πληθυσμός από τα γύρω χωριά ζητώντας εκδίκηση για τους θανάτους δικών τους προσώπων που είχαν προκληθεί από τη δράση των Ταγμάτων.Ο νομάρχης και η ηγεσία των Ταγμάτων αφού αιχμαλωτίσθηκαν, οδηγήθηκαν στην Καλαμάτα, όπου και λιντσαρίστηκαν από το συγκεντρωμένο πλήθος. Στην πόλη στήθηκαν λαϊκά δικαστήρια όπου με βάση μαρτυρίες που προερχόταν από τις τοπικές οργανώσεις του ΕΑΜ, αλλά και από κατοίκους άλλοι ελευθερώνονταν και άλλοι εκτελούνταν. Ο τόπος, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να συγκεντρωθεί ο μεγάλος αριθμός των νεκρών της μάχης, αλλά και των αντιποίνων που ακολούθησαν είναι η γνωστή Πηγάδα, που στα μετεμφυλιακά χρόνια αποτέλεσε τον τόπο σύμβολο της «αγριότητας των κομμουνιστών», ενταγμένη στον «εθνικόφρον» αφήγημα για τα χρόνια της Κατοχής.
Μαρτυρίες
«11 Σεπτέμβρη. Στην οχυρωμένη μ' όλα τα μέσα της πολεμικής τέχνης από τους Γερμανούς κωμόπολη του Μελιγαλά, έχουν συγκεντρωθεί να δώσουν την αποφασιστική δολοφονική τους μάχη, οι πιο αιμασταγείς ταγματαλήτες 2 επαρχιών. Οι βάσεις Βελίκας, Καλαμάτας, Μελιγαλά, Διαβολιτσιού, Δώριου, Κοπανακιού. Αποβραδίς, οι ηρωικοί ΕΛΑΣίτες του 8ου και 9ου Συντάγματος, έχουν δέσει γύρω από το άντρο αυτό της εθνοπροδοσίας ασφυκτικό κλοιό. Εφεδροελασίτες και από τις 3 επαρχίες πλαισιώνουν κι εδώ, στις πρώτες γραμμές, τον ΕΛΑΣ, ενεργούν αναγνωρίσεις, δίνουν πληροφορίες. Και τρεις μέρες και τρεις νύχτες, από το χάραμα της 12 Σεπτέμβρη, ο μικρός κάμπος και τριγύρω τα βουνά κρατούν την ανάσα τους στο ασταμάτητο σάλαγο της φονικής σύρραξης. Για τον ΕΛΑΣ, χάρη στις Καζέρτες και στα Λίβανα, κάθε σφαίρα, είναι ακριβότερη κι από το χρυσό. Είσαι υποχρεωμένος χίλιες να σφυρίζουν στ' αυτιά σου και ν' απαντάς με μία. Μονάχα που διαθέτει κανόνι! Είναι μια σκέτη κάννη, ψαρεμένη από το ΕΛΑΝ στ' απομεινάρια κάποιου ναυαγίου. Για να ψευτοσταθεί στον τόπο της, ύστερα από κάθε βολή, φορτώνεται μ' έναν αρμακά πέτρες. Μα κι έτσι, πάλι κλοτσοπηδάει και τα φέρνει όλα γύρω της, άνω - κάτω. Και οι άντρες για σιγουριά έχουν δέσει από τη σκανδάλη της ένα καραβόσκοινο, κι αυτό τραβάνε από καμιά δεκαριά μέτρα μακριά κάθε φορά που θέλουν να πυροβολήσουν!
14 Σεπτέμβρη. Μια εγγλέζικη αποστολή έρχεται καταϊδρωμένη και ζητάει να περάσει στις γραμμές της εθνοπροδοσίας. Θα έπειθε λέει, τους αλήτες να σταματήσουν την αιματοχυσία, να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ και να περιμένουν να κριθούν από την Κυβέρνηση. Οταν το παράλλο πρωινό, αιχμάλωτοι πια του ΕΛΑΣ, οι διπλοπουλημένοι αυτοί στους ξένους επιδρομείς "εθνικόφρονες" ρωτήθηκαν γιατί έστω και την τελευταία στιγμή δε δέχτηκαν να σταματήσουν την αιματοχυσία, η απάντησή τους ήταν και πάλι αυτή του αναίσθητου, επαγγελματία προδότη.
- Οι Εγγλέζοι μας πίεσαν να συνεχίσουμε...
Για το Μεσσηνιακό λαό για μια ακόμη τώρα φορά ενισχύονταν οι ανησυχίες του για το αύριο, ενώ οι ταγματαλήτες με τις ευλογίες τώρα γερμανών, εγγλέζων, της κυβέρνησης συνέχιζαν με πιο πολλή λύσσα, και αναισθησία το αιματοκύλισμα του λαού. Ο ΕΛΑΣ έχασε όσα σε καμιά μάχη του με τους Γερμανούς, κάπου 200 διαλεχτά παλικάρια. Οι ταγματαλήτες ως την τελευταία στιγμή, έβγαλαν από το Μπεζεστένι ομήρους τους και τους εκτελούσαν.
15 Σεπτέμβρη. Λίγο μετά το ηλιβάρεμα, οι δολοφόνοι του Μελιγαλά, σηκώνουν από παντού λευκές σημαίες. Πετούν στα φυλάκια τα άτιμα όπλα τους και μπουλούκια - μπουλούκια, τρέχουν να κλειστούν στο Μπεζεστένι. Λίγες στιγμές πριν την παράδοσή τους, στις ανατολικές παρυφές της κωμόπολης είχε φτάσει χωρίς να προλάβει να πάρει μέρος στη μάχη το 11ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ μαζί με το θρυλικό καπετάνιο του Λαϊκού μας στρατού - τον Αρη Βελουχιώτη. Ο πόνος, η οργή και το αίσθημα της πιο άγριας εκδίκησης των χιλιάδων μαυροφορεμένων από τα γύρω χωριά που πλημμύρισαν την κωμόπολη ήταν ολόκληρο βουνό. Και μ' όλα αυτά, ο πατριωτισμός και η ανθρωπιά του εθνικολαϊκού μας κινήματος δεν υστέρησε. Από την πρώτη ημέρα με τη βοήθεια του ΕΛΑΣ διώχτηκαν στα χωριά τους εκατοντάδες ανοργάνωτοι, που περιφέρονταν στην πόλη, λεηλατούσαν και προκαλούσαν ανεύθυνα. Από τις πρώτες στιγμές οι κατά τόπους οργανώσεις ξεκαθάρισαν από το Μπεζεστένι πάνω ίσως κι από χίλιους Γερμανοντυμένους που υποτίθονταν ότι δε βαρύνονταν μ' εγκλήματα και τους έστειλαν στα σπίτια τους. Από την ίδια ημέρα το Λαϊκό Συμβούλιο Αυτοδιοίκησης συνέρχονταν και με εισήγηση του υποφαινόμενου αποφάσιζε την οργάνωση συσσιτίου για τις οικογένειες των ταγματαλητών!Και μέσα σ' ένα τέτοιο αιμοσταγές περιβάλλον το ανθρώπινο πρόσωπο του Λαϊκού μας αγώνα, εύρισκε και πάλι την αντοχή του να εκδηλωθεί.
16 Σεπτέμβρη. Ενα μετά το άλλο τα 3 Συντάγματα του Λαϊκού Στρατού αποσύρονται από το Μελιγαλά και προχωρούν από την απάνω Τριφυλία, την Ιθώμη, την Εύα, τη Βουφράδα, σ' ένα μέτωπο που πιάνει όλο το μάκρος του Νομού. Ολες οι δυνάμεις θα συγκλίνουν στους Γαργαλιάνους, τη μεγάλη αντάρτισσα πόλη του Μωρηά, με τους 600 αντάρτες της και τους χιλιάδες κυνηγημένους της. Εδώ έχει φωλιάσει ο αρχιδολοφόνος Στούπας και με τις ορδές του συνεχίζει και μετά την αποχώρηση των Γερμανών τις επιδρομές και τη σφαγή στα χωριά της Κάτω Τριφυλίας και της Πυλίας.
Στη σύρραξή του αυτή με τα τελευταία υπολείμματα της εθνοπροδοσίας, ο ΕΛΑΣ πληρώνει και πάλι μ' ακριβές απώλειες. Οι δολοφόνοι του Στούπα, ηττημένοι, σκορπίζονται στις σταφίδες και στην πορεία τους προς την Πύλο αιματοκύλησαν την περιοχή, σκοτώνοντας άνανδρα, κάθε χωριάτη που δούλευε ανύποπτος στα χτήματά του. Ο αρχιπροδότης Στούπας κλείνεται στο Κάστρο της Πύλου να γλιτώσει. Μα κάποτε αποκάνει από την αντιλαϊκή λύσσα του και αυτοκτονεί.
Ετσι, στις 20 Σεπτέμβρη η Μεσσηνία είναι λεύτερη. Ο ηρωικός καπετάνιος του Εθνικοαπελευ- θερωτικού αγώνα, Αρης Βελουχιώτης, προχωρεί σ' όλο το μάκρος, από Πύλο - Μεσσήνη, Αρκαδικά σύνορα, αποχαιρετάει το λαό και με τα 3 Συντάγματα του ΕΛΑΣ τραβάει για το κέντρο του Μωρηά.
Εκεί, στα τέλη του Σεπτέμβρη, έφτανε στην Καλαμάτα και ο αντιπρόσωπος της Κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» κ. Παναγ. Κανελλόπουλος.
Από την πρώτη κι όλας στιγμή φάνηκε ότι μοναδική έγνοια και αγωνία της Κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου ήταν το πώς θα περιμαζέψει, θα διατηρήσει οπλισμένους και θα μεταφέρει στην Αθήνα τους ταγματαλήτες, για τη νέα αιματοχυσία που ετοίμαζε με τους Αγγλους πάτρωνές της. Λαϊκές επιτροπές από όλα τα στρώματα ανεβοκατεβαίνουν κάθε μέρα στο ξενοδοχείο που στάθμευε ο Αντιπρόσωπος της κυβέρνησης, χωρίς να παίρνουν έστω μια αόριστη απάντηση για τα προβλήματα ζωής ή θανάτου, που τους πίεζαν. Κι ήταν πάλι και τότε η πρωτοβουλία και πίεση των λαϊκών οργανώσεων, που έδινε μια άμεση και σωστική λύση σε πολλά αδιέξοδα. Με την υπογραφή του κ. Κανελλόπουλου του Διοικητ. Αντιπροσώπου Επαρχίας Καλαμάτας και του υποφαινόμενου σαν Διοικητικού αντιπροσώπου της Επαρχίας Μεσσήνης, εκδίδονταν για το Νομό και κυκλοφορούσαν ειδικά χαρτονομίσματα, εγγυημένα από το κράτος που θα δημιουργούνταν. Μ' αυτά πληρώθηκαν χιλιάδες υπάλληλοι που ένα δυο μήνες έμειναν απλήρωτοι και νηστικοί. Μ' αυτά άνοιξε και κινήθηκε η αγορά κι ο λαός ένιωσε ξανά ότι μπορεί μόνος του να κουμαντάρει κάθε πλευρά της ζωής του».
Στάθης Κανναβός, Έπαρχος διοικητικού αντιπροσώπου της ΠΕΕΑ, γιατρός
«Είχα την ευθύνη της συγκέντρωσης των αιχμαλώτων στο Μπεζεστένι. Το έργο μας ήταν πολύ δύσκολο. Επρεπε να συγκρατήσουμε ομάδες εξοργισμένων πολιτών, οι οποίοι οπλισμένοι με τσεκούρια ορμούσαν να εκδικηθούν για τα θύματά τους. Για να περιφρουρήσουμε τους αιχμαλώτους, βάλαμε ισχυρή φρουρά στο Μπεζεστένι και γράψαμε με μεγάλα γράμματα: "Προσοχή Νάρκες!"»
Αρίστος Καμαρινός
«Τους αιχμαλώτους, σε πρώτη φάση τους μεταφέραμε στις αρχικές μας θέσεις. Συγκεντρώθηκαν εκεί εκατοντάδες αγανακτισμένοι Μεσσήνιοι, που φώναζαν: "Δολοφόνοι, προδότες, σκοτώσατε τους δικούς μας". Και απειλούσαν λιντσαρίσματα. Με το πιστόλι στ' αριστερό μου χέρι (το δεξί το είχα στο γύψο), τους είπα: "Δεν θα επιτρέψω να θιγεί ούτε ένας αιχμάλωτος" και τους εξήγησα: Πρώτον, δεν ξέρουμε ποιοι κάνανε εγκλήματα. Χρειάζεται ανάκριση και δεύτερο,αν θέλατε να εκδικηθείτε ας ερχόσαστε να λάβετε μέρος στη μάχη. Τρεις μέρες κράτησε"».
Βαγγέλης Μαχαίρας
Την ίδια εξέλιξη είχε και η περικύκλωση των Γαργαλιάνων, όπου έδρευε το Τάγμα Ασφαλείας με αρχηγό τον ταγματάρχη Στούπα. Μετά από μάχη ο Στούπας διαφεύγει τη σύλληψη και καταφεύγει στην Πύλο, όπου και αυτοκτονεί, όταν αποφασίζεται η παράδοση του Τάγματος στον ΕΛΑΣ. Με τον ίδιο τρόπο διαλύονται και οι βάσεις των Ταγμάτων Ασφαλείας στον Πύργο, στο Μυστρά και στον Αχλαδόκαμπο, ενώ παραδίδονται κατόπιν συμφωνίας οι φρουρές στην Κόρινθο και στο Ναύπλιο.
Μετά τη διάλυση όλων των βάσεων των Ταγμάτων στην Πελοπόννησο, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ κατευθύνθηκαν προς την Τρίπολη, όπου και υπήρχε η κεντρική διοίκηση των Ταγμάτων. Μετά και από παρέμβαση του απεσταλμένου της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, Παναγιώτη Κανελλόπουλου, θα επιτευχθεί συμφωνία ανάμεσα στον Άρη Βελουχιώτη και τον Παπαδόγγονα. Με τη συμφωνία προβλέπεται να παραδώσουν οι ταγματασφαλίτες τα όπλα τους στη Βρετανική στρατιωτική αποστολή, και να εγκατασταθούν στις Σπέτσες κάτω από Βρετανική φύλαξη, μέχρι να αποφασισθεί η τύχη τους.
Οι δυνάμεις τελικώς, που θα αποχωρήσουν από την Πελοπόννησο θα αποτελέσουν το βασικό ένοπλο σχηματισμό του αντι-εαμικού μετώπου, στη σύγκρουση των Δεκεμβριανών, αλλά και κατά την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας, όταν το κράτος δεν θα έχει καταφέρει να συγκροτήσει τις δυνάμεις του ενάντια στην απειλή που αντιπροσωπεύουν οι κομμουνιστές.
Για τη συμμετοχή τους αυτή, η δοσιλογική δράση τους θα αποσιωπηθεί, και θα επανενταχθούν στο εθνικό σώμα. Η ιδεολογία του αντικομουνισμού που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής στα πλαίσια των ένοπλων δοσιλογικών οργανώσεων, ανασχηματισμένη από τις εξελίξεις που ακολούθησαν, θα αποτελέσει τη βασικότερη συνιστώσα της «πολεμικής εθνικοφροσύνης» που θα διεξάγει τον Εμφύλιο.
 |
| Παρέλαση του 8ου Συντάγματος του ΕΑΜ, Καλαμάτα 28η Οκτωβρίου 1944 |
Η ένοπλη ομάδα Ελληνικός Στρατός
Η συγκρότηση της ομάδας Ε.Σ. (Ελληνικός Στρατός) αποτέλεσε πρωτοβουλία αρχικά κατωτέρων αξιωματικών με αρχικό σκοπό τη ''διατήρηση του εθνικού φρονήματος''59. Στην αρχή συνεστήθη ως Οργάνωση Κατωτέρων Αξιωματικών, Ο.Κ.Ε, για να μετονομαστεί εν συνεχεία σε Ε.Σ., επιδιώκοντας ουσιαστικά την ταύτιση της συγκεκριμένης προσπάθειας, τόσο με τον προπολεμικό Εθνικό στρατό, το στρατό της Αλβανίας, όσο και η σύνδεση-αναγνώριση του με το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής και το συμμαχικό αγώνα.
Χαρακτηριστική είναι η απάντηση του λοχαγού Γ. Καραχάλιου, (σε υστερόχρονη αφήγηση του) εκ των ηγετών του Ε.Σ. σε σχετική ερώτηση Εαμικών στελεχών:
''…..αλλά ήθελον να πληροφορηθούν που ανήκουν αι ημετέροι ομάδες και τι σημαίνει το χαρακτηριστικόν Ε.Σ. .Τους απήντησα ότι Ε.Σ. σημαίνει Ελληνικός Στρατός αποτελούμε συνέχεια του Στρατού της Αλβανίας και του τοιούτου της Μ. Ανατολή''
Πρόκειται ουσιαστικά για τη σοβαρότερη προσπάθεια δημιουργίας αντιστασιακής οργάνωσης που θα δρούσε παράλληλα ή αντιτιθέμενα στο ΕΑΜ, και κάτω απ’ τον Ε.Σ. φαίνεται να συσπειρώνονται διαφόρου τύπου οργανώσεις και επιδιώξεις.
Ήδη από το καλοκαίρι του 1941 διαφαίνεται η προσπάθεια μιας κάποιας πρώτης συνεννόησης των κατωτέρων κυρίως αξιωματικών με προοπτική να αναφερθεί εν συνεχεία στους ανωτέρους.62
Πρέπει να σημειωθεί ότι από τη στιγμή της κατάρρευσης του Αλβανικού μετώπου φαίνεται ότι ενυπάρχει στο – κατώτερο κυρίως – στρατιωτικό προσωπικό, καθώς και στους εφέδρους η αίσθηση της προδοσίας και της εγκατάλειψης απ’ τους υψηλόβαθμους αξιωματικούς που εκδηλώνεται με μια
γενικότερη απαξία συνολικά στις αφηγήσεις της περιόδου.63 Η ανάθεση πολιτικών καθηκόντων στο ανενεργό πλέον στρατιωτικό προσωπικό φαίνεται να επιδεινώνει την κατάσταση64 καθώς ακολουθεί συνολική κατάρρευση των υφιστάμενων κρατικών δομών.Σε δημοσίευμα τοπικής εφημερίδας συναντάμε το εξής σχόλιο για την δραστηριοποίηση του στρατιωτικού προσωπικού σε πολιτικά καθήκοντα.''
''…Η απόφαση της Κυβερνήσεως όπως χρησιμοποιηθούν οι άνευ εργασίας αξιωματικοί είς υπηρεσίας Διοικητικάς πλησίον των Νομαρχιών, είναι δίκαια από δύο απόψεων. Εν πρώτοις δίδεται ασχολία και τα μέσα της συντηρήσεως είς τους πολεμιστάς αξιωματικούς, οι οποίοι εκπληρώσαντες ευόρκως το προς την πατρίδα καθήκον των, ευρέθησαν και αυτοί μέσα είς τον σάλον της καταστροφής, χωρίς να γνωρίζουν που θα έπρεπε να προσανατολισθούν. Αφ’ ετέρου όμως οι αξιωματικοί ούτοι, θα δυνηθούν να προσφέρουν πλείστας υπηρεσίας υπέρ του κοινωνικού συνόλου, παρέχοντες την συνδρομήν των, είς τους Νομάρχας και εκτελούντες με την ευσυνειδησίαν που τους διακρίνει, τα ανατεθησόμενα είς αυτούς καθήκοντα65…''
Ουσιαστικά όλο το επόμενο διάστημα το σώμα των αξιωματικών παραμένει ανενεργό από κάθε ένοπλη αντιστασιακή δραστηριότητα και στην πλειοψηφία του αναλώνεται σε ατέρμονες συζητήσεις και παλινωδίες σχετικά με τη συγκρότηση ένοπλων τμημάτων. Σημαντικό ρόλο στη στάση αυτή φαίνεται να παίζει η προσκόλλησή τους στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, καθώς ανέμεναν μέσω αυτού και των Βρετανικών αποστολών την πρωτοβουλία, αλλά κυρίως την ενίσχυση για την έναρξη αυτής της προσπάθειας. Φαίνεται να υπερισχύουν ανάμεσά τους οι περισσότερο «φρόνιμες» σκέψεις, καθώς η ισχύ της γερμανικής στρατιωτικής μηχανής φαντάζει ανυπέρβλητη και η έκβαση του πολέμου μάλλον αναμενόμενη προς την πλευρά των δυνάμεων του Άξονα. Ειδικά στην περιοχή της Πελοποννήσου φαίνεται να είναι συγκεντρωμένος ένας μεγάλος αριθμός αξιωματικών, οι οποίοι είτε ακολούθησαν τα τμήματα στα οποία ήταν διοικητές, είτε επέστρεψαν στους τόπους καταγωγής.
Μόνο στην περιοχή της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοικήσεως Καλαμάτας, τις αρχές του 1943, ο αριθμός των αξιωματικών όλων των βαθμών ανέρχεται σε 72, και συμπεριλαμβανομένων της επαρχίας Ολυμπίας και της περιοχής Φαλαισίας Αρκαδίας σε 240.
Όλο αυτό το ετοιμοπόλεμο στρατιωτικό προσωπικό καθ’ όλη τη διάρκεια φαίνεται αδρανές προσπαθώντας στην καλύτερη των περιπτώσεων να αποκτήσει επαφή με αντιστασιακές κινήσεις στην Αθήνα, ή με την εξόριστη κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής. Η στάση αυτή έρχεται σε αντίθεση με το ήδη διαμορφωμένο κλίμα που συντηρείται και ενισχύεται στις τάξεις των νέων, των εφέδρων αξιωματικών που κατέχουν ήδη τη θέση «τοπικής ελίτ» καθότι δάσκαλοι ή υπάλληλοι δημοσίων υπηρεσιών οι περισσότεροι.
Οι αργόσχολοι αξιωματικοί την ώρα που «κρίνεται η τύχη της πατρίδας» και που όλο και περισσότεροι άνθρωποι της υπαίθρου βιώνουν τις επαχθείς συνέπειες τις Κατοχής προκαλεί μάλλον θυμηδία αν όχι οργή. Χαρακτηριστική είναι η αφήγηση του Κ. Παπακωνσταντίνου (Μπελά) σχετικά με την παρουσία των αξιωματικών στη Μεγαλόπολη …σ’ όλο το διάστημα που ο λαός οργανωνόταν κι αντιμετώπιζε τα προβλήματα επιβίωσης αλλά και προετοιμασίας για την ένοπλη αντίσταση, καμιά δεκαριά μόνιμοι αξιωματικοί χαζολόγαγαν όλη μέρα στα καφενεία με κύρια απασχόλησή τους πως θα τα βολέψουν καλύτερα. Έκαναν όμως και σχέδια μεγάλα, κριτικάριζαν τις επιχειρήσεις στα διάφορα μέτωπα, ζούσαν σ’ έναν δικό τους κόσμο μακριά από τον «λαουτζίκο», θεωρούσαν τους εαυτούς τους ότι ανήκουν σε ιδιαίτερη κάστα. Όσο γι’ αυτά που έβλεπαν και άκουγαν για αντίσταση τα θεωρούσαν σαν τρέλες και βλακείες. Αυτοί πίστευαν ότι τη λευτεριά θα τη φέρουν ο Βασιλιάς και οι Εγγλέζοι. Πίστευαν ότι χωρίς αυτούς δεν μπορεί να οργανωθεί στρατός και αντάρτικο. Η κατάσταση της αδράνειας στην οποία είχε περιέλθει η πλειοψηφία των αξιωματικών φαίνεται να αλλάζει στις αρχές του 1943.
Η ανάπτυξη του ΕΛΑΣ σε πολλές περιοχές, αλλά και οι εξελίξεις του πολέμου που προδικάζουν την ήττα των δυνάμεων του Άξονα κινητοποιούν τους Βρετανούς και την κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής, προς την κατεύθυνση δημιουργίας ένοπλων σωμάτων που θα διαφοροποιούνται από το πολιτικό πρόταγμα του ΕΑΜ. Το μοναδικά φιλικά διακείμενο ένοπλο σώμα είναι ο ΕΔΕΣ του Ζέρβα που δραστηριοποιείται στην περιοχή της Ηπείρου, και οι υπόλοιπες περιοχές αρχίζουν πλέον να κυριαρχούνται από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Επιχειρείται λοιπόν να δραστηριοποιηθούν οι ιδεολογικά συγγενείς δυνάμεις στην περιοχή της Πελοποννήσου έτσι ώστε να συγκροτηθούν άμεσα ένοπλα τμήματα, που αρχικά θα αποτρέψουν την συνεχή εξάπλωση του ΕΛΑΣ, και αργότερα θα κυριαρχήσουν στην περιοχή αποτρέποντας τη διεκδίκηση της εξουσίας από το αντιστασιακό κίνημα.
Η δραστηριοποίηση των αξιωματικών προς την κατεύθυνση δημιουργίας αντάρτικου στην περιοχή αρχίζει με την άφιξη των Βρετανών70, αξιωματικών Reid, Harrington και Frazer «συνδέσμων» με το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Φαίνεται ότι ως πρώτη λύση προκρίνεται ίδρυση αντάρτικων ομάδων υπό την αιγίδα του ΕΔΕΣ, γι’ αυτό καταφθάνει στην περιοχή ο αντισυνταγματάρχης Γεωργίου προσπαθώντας να τεθεί αρχηγός της κίνησης των αξιωματικών. Η προσπάθεια ναυαγεί καθώς οι αξιωματικοί δυσπιστούν για τις προθέσεις του Γεωργίου, αλλά και για το «σοσιαλίζον» πρόγραμμα του Ζέρβα. Οι αξιωματικοί άλλωστε που δραστηριοποιούνται στην Πελοπόννησο είναι κυρίως φιλοβασιλικών πεποιθήσεων και δύσκολα θα υπάγονταν στην ηγεσία του Ζέρβα, ενός κινηματία αντιβασιλικού αξιωματικού και απότακτου του 1935.
Σε κατοπινή του έκθεση για τα γεγονότα στην Πελοπόννησο το 1943 ο Γ. Καραχάλιος, στέλεχος του Ε.Σ. αναφέρει:
''…Την εποχή εκείνην με επεσκέφθη ο Αντισσυνταγματάρχης Γεωργίου ως εκπρόσωπος του Ζέρβα και ηθέλησε να δηλώσω εξάρτησιν από τον Ζέρβα και εξυπηρέτησιν από την οργάνωσιν του. Τον ηυχαρίστησα και του είπα ότι επιθυμούμε να μην ανήκουμε εις παρατάξεις και οργανώσεις, αίτινες ως διεδίδετο είχον πολιτικούς και πολιτειακούς σκοπούς…''
Ενδεικτική των πολιτικών πεποιθήσεων των αξιωματικών του Ε.Σ είναι και η αναφορά του διοικητή των Καραμπινιέρων στην περιοχή σχετικά με την προκήρυξη που διένειμε ο συνταγματάρχης Γιαννακόπουλος αρχηγός του Ε.Σ:
«…Ο άνω αναφερθείς είναι αρχηγός των μοναρχικών ομάδων (οπαδοί του βασιλέως Γεωργίου) και δια της προκηρύξεως του αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει ουδεμία συμφωνία μεταξύ αυτών και τον κομμουνιστών τοιούτων της ΕΑΜ…''
Παρ’ ότι λοιπόν η οργάνωση Ε.Σ. υπάρχει στην περιοχή ουσιαστικά από το 1941, η δραστηριοποίηση της προς την κατεύθυνση δημιουργίας ένοπλων ομάδων αρχίζει την άνοιξη του 1943, με την δειλή εμφάνιση κάποιων μικρών ανταρτοομάδων με ελλιπή οπλισμό και μέσα. Στα μέσα του καλοκαιριού της ίδιας χρονιάς αρχίζει μια σταδιακή ενδυνάμωση των αντάρτικων ομάδων του Ε.Σ, καθώς η Βρετανική υποστήριξη ενθαρρύνει περισσότερους αξιωματικούς να συμμετάσχουν στην προσπάθεια, ενώ ταυτόχρονα εντάσσονται στους σχηματισμούς του Ε.Σ. μικρότερες ένοπλες ομάδες χωρίς σαφή πολιτικό προσανατολισμό. Μέχρι την διάλυσή τους από το ΕΛΑΣ τα τμήματα του Ε.Σ. ουδέποτε ανάπτυξαν καμιά σοβαρή αντιστασιακή δράση.
Ως αρχηγός των ένοπλων τμημάτων αναλαμβάνει ο συνταγματάρχης Αθανάσιος Γιαννακόπουλος, ενώ η όλη προσπάθεια καθοδηγείται ουσιαστικά από τον συνταγματάρχη Διονύσιο Παπαδόγγονα, κατοπινό αρχηγό των Ταγμάτων Ασφαλείας στην Πελοπόννησο, ο οποίος το προηγούμενο διάστημα φέρεται να έχει ζητήσει από τους Ιταλούς να του παράσχουν όπλα προκειμένου να διασφαλίσει την τάξη στη περιοχή.Η καχυποψία των Ιταλών δεν επέτρεψε την ευόδωση του αιτήματος Παπαδόγγονα, ο οποίος πλέον στρέφεται προς την συμμαχική βοήθεια74.
Η ανάπτυξη των τμημάτων του Ε.Σ. συμπίπτει με την παράλληλη ανάπτυξη του ΕΛΑΣ, και η «συγκατοίκηση» στα βουνά της Πελοποννήσου δημιουργεί προστριβές ανάμεσα στις δύο οργανώσεις. Το φιλοβασιλικό φρόνημα των περισσοτέρων αξιωματικών του Ε.Σ και τα αντι-εαμικά κηρύγματα τους, επιτείνουν τη δυσπιστία κάνοντας αναπόφευκτη τη σύγκρουση. Τμήματα του ΕΛΑΣ στην Τριφυλία περικυκλώνουν μια μικρή ομάδα του Ε.Σ. και την αφοπλίζουν.
Η ηγεσία του Ε.Σ., χωρίς να υπολογίζει τους δεδομένους συσχετισμούς των δυνάμεων θεωρεί ότι βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία να κυριαρχήσει στην περιοχή, καταστέλλοντας τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ.
Στις 9 Αυγούστου 1943 σε προκήρυξή του ο Γιαννακόπουλος, αφού κηρύσσει τον πόλεμο στο ΕΑΜ καταλήγει:
''...Να συστήσωμεν είς τον Ελληνικόν Λαόν να μην λιποψυχίση είς τα τρομοκρατικάς μεθόδους της ΕΑΜ ούτε να εξαπατάται από τα κυνικότητος ψεύδη, αλλά να παραμείνη σταθερός είς τας επάλξεις της νομιμότητος κατά την απειλούσης αυτόν δεινώς αναρχίας, δια να μη γνωρίση την τραγική
κατάστασιν της Γαλλικής Επαναστάσεως (1793) κατά την οποίαν 200.000 Ιακωβίνοι, μεταξύ των οποίον η πλειονότης ήσαν απόφοιτοι των φυλακών, και γενικώς αποτυχημένοι από την ζωήν διώκησαν (… ) και εφόνευσαν τόσους Γάλλους, όσοι δεν είχαν φονευθεί κατά τα 600 προηγούμενα της Επαναστάσεως χρόνια…''.
Ο παραλληλισμός του Εαμικού κινήματος με την τρομοκρατία των Ιακωβίνων, μας διαλευκάνει ως ένα βαθμό την αντίληψη που διαμορφώνει ο συντηρητικός πολιτικός κόσμος των αξιωματικών, για τις προτεραιότητες και την πρακτική του Εαμικού επιχειρήματος.
Ο Γιαννακόπουλος επανέρχεται με νέα προκήρυξη, που αποτυπώνει με ενάργεια το πόσο ξεκομμένοι είναι οι αξιωματικοί, από την κατάσταση και τις απαιτήσεις που διαμορφώνει η κατοχική συγκυρία:
''Εν ονόματι της Φίλτατης Πατρίδος και των νομίμων Αρχών της Ελευθέρας Ελλάδος ανασυγκροτούμε τον Ελληνικόν Στρατόν είς την Περιοχή δια την απελευθέρωση της Πατρίδος μας.
Παρακαλούμεν τα διάφορα ένοπλα τμήματα της υπαίθρου να τεθώσιν υπό τας διαταγάς και την σκέπην των Αξιωματικών του Στρατού και να πειθαρχίσωσιν εις τους Νόμους και Στρατιωτικούς Κανονισμούς. Κάθε τοιούτος που δεν θα συμμορφωθεί με την πρόσκλησίν μας και θα επιχειρήση ν’ αντιδράση είς το έργο μας, θα κτυπηθή και θα διαλυθή δια της βίας.
Θα εξασφαλίσωμεν την ελευθερίαν των πολιτών και των πολιτικών και κοινωνικών πεποιθήσεων. Κάθε άτομον ή οργάνωσις είναι ελευθέρα να έχη τις πεποιθήσεις της αρκεί μόνον οι πεποιθήσεις αυταί να μην στρέφωνται κατά της έννοιας της Πατρίδος της Θρησκείας και της Οικογένειας (…). Θα εξασφαλίσωμεν την ομαλήν μετάβασιν από της δουλείας είς την ελευθερίαν κατά την περίοδον της αποχωρήσεως των ξένων στρατευμάτων και θα κτυπήσουμε πάσαν τρομοκρατικήν προσπάθειαν προς επιβολήν δια της βίας ανατρεπτικών αρχών…''
Είναι σαφές ότι βασική προτεραιότητα του Ε.Σ. είναι η διατήρηση της νομιμοφροσύνης, και η διαχείριση της μεταπελευθερωτικής περιόδου, έτσι ώστε να αποτραπεί η προσπάθεια των κομμουνιστών να καταλάβουν την εξουσία.Στην ίδια προκήρυξη ο Γιαννακόπουλος αναφέρει:
''…Θα εμπεδώσωμεν την τάξιν και την ασφάλειαν της υπαίθρου όπου άτομα ή ομάδες κακοποιών περιέρχονται ληστεύοντες και τρομοκρατούντες φιλήσυχους πολίτας αί οποίαι θα κτυπηθούν ανηλεώς.(…)
Οι αξιωματικοί ξένοι προς πάσαν πολιτικήν διαμάχην ηγωνίσθησαν επί κεφαλής απάντων των Εθνικοφρόνων Ελλήνων δια την κατασφάλισιν των ελευθεριών αυτών και του μεγαλείου τη Πατρίδος.
Μέχρι της ημέρας καθ’ ήν θα διέλθωσιν από τα χωριά Τμήματα του Εθνικού Στρατού δια να εξασφαλίσωσι την τάξιν από τα κακοποιά και αναρχικά στοιχεία συνιστώμεν στον λαό να οπλισθή με υπομονή…''
Η «εμπέδωση της τάξης και της ασφάλειας» αποτελεί βασική συνιστώσα της επιχειρηματολογίας των ένοπλων αντικομουνιστικών ομάδων, σε μια προσπάθεια επανασύστασης της κρατική πρόνοιας, που απουσία της το προηγούμενο διάστημα έδωσε τη δυνατότητα, ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών
διαχείρισης μέσω του Εαμικού κινήματος. Ο Γιαννακόπουλος διεκδικεί για τον Ε.Σ. τις ιδιότητες του κράτους, που έχει απωλέσει ήδη με την απονομιμοποίηση των δοσιλογικών κυβερνήσεων, διεκδικεί το «μονοπώλιο της βίας», μόνο που πλέον αυτό έχει εκχωρηθεί ή έχει κατακτηθεί από το ΕΑΜ ως ένα οιωνοί κρατικό μόρφωμα.Εδώ επίσης εμφανίζεται η – υπαινικτική έστω – προσπάθεια σύζευξης της πολιτικής στάσης με την ποινική συμπεριφορά με τις πολλαπλές αναφορές σε «αναρχικούς» και κακοποιούς.
Η επιχειρηματολογία αυτή θα επανέλθει με δραματικό τρόπο αργότερα στην περιγραφική για τον ΔΣΕ έννοια των ''ληστοσυμμοριτών'', και στην ουσιαστικά άρνηση της πολιτικής ιδιότητας στο πλαίσιο της ''εθνικοφροσύνης''.*
Τότε δημοσιεύεται στην εφημερίδα του ΕΑΜ το κείμενο μιας συμφωνίας που φαίνεται να έχει συνάψει ο Παπαδόγγονας με τον Ιταλό διοικητή των κατοχικών δυνάμεων στην Πελοπόννησο συνταγματάρχη Dorio Domenico, με το οποίο συναποφασίζουν την ίδρυση ένοπλων ομάδων με αρχηγό τον Γιαννακόπουλο με σκοπό την καταπολέμηση του ΕΑΜ.Ο ίδιος ο Παπαδόγγονας με καταχώριση του σε τοπική εφημερίδα αποδίδει το φερόμενο ως κείμενο της συμφωνίας ως αποτέλεσμα πλαστογραφίας ως «επινόημα κακόβουλων Ελλήνων» με σκότιους σκοπούς.79
Διοίκησις τομέως Μεσσηνίας
Εμπιστευτικό πρωτόκολλον 005.856. Απόρρητον.
Καλάμαι, 20 Ιουλίου 1943
Οι υπογεγραμμένοι συνταγματάρχης διοικητής του 64ου Συντάγματος πεζικού Ντόριο Ντομένικο και ο συνταγματάρχης Παπαδόγγονας Διονύσιος, διοικητής πεζικού της Διοικήσεως Καλαμών, έχοντες υπ' όψιν τον εκ του κομμουνισμού κίνδυνον και την δημιουργίαν επεισοδίων, εις βάρος του στρατού κατοχής και του εθνικού στοιχείου Καλαμών και την πρόληψιν οιασδήποτε ενεργείας εκ μέρους των αναρχικών στοιχείων, έχοντες εξουσιοδοτηθεί προς τούτο υπό των ανωτέρων των διοικήσεων
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΜΕΝ:
1) Την παροχήν οιασδήποτε βοηθείας εις τον συνταγματάρχην Παπαδόγκωνα Διονύσιον, ήτις, κατά την αντίληψίν του θα ήτο αναγκαία υπ' αυτού. Ούτος δεσμεύεται με τον λόγον της τιμής του, δια συνεργασίαν μετά του υπογεγραμμένου Ιταλού συνταγματάρχου, προς εξαφανισμόν των εν Μεσσηνία δρωσών οργανώσεων. Επ' ευκαιρία δε, υπό την άμεσον ευθύνην του, θα οργανώση αποσπάσματα εθνικιστικά υπό την διοίκησιν του συνταγματάρχου Γιαννακοπούλου, με τον αποκλειστικόν σκοπόν να διαλύση τας κομμουνιστικάς οργανώσεις Ε.Α.Μ. - Ε.Λ.Α.Σ. κλπ., συνεργαζόμενος μετά πλήρους συναδελφώσεως μετά των στρατευμάτων κατοχής.
Εγράφη εις διπλούν και εις έκαστον των συμβαλλομένων εδόθη και ελήφθη εν αντίτυπον δεόντως υπογεγραμμένον.
Ο συντ/ρχης Διοικητής
ΝΤΟΡΙΟ ΝΤΟΜΕΝΙΚΟ
Ο συντ/ρχης Δ/τής του Εθνικού Στράτου
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΓΓΟΝΑΣ
Με δεδομένη την καχυποψία σχετικά με τις προθέσεις του Παπαδόγγονα και τις στενές σχέσεις με την Ιταλική διοίκηση, και προκειμένου να διασκεδάσει τις άσχημες εντυπώσεις που έχουν δημιουργηθεί ακόμη και ανάμεσα στις τάξεις του Ε.Σ. ο Γιαννακόπουλος εκδίδει νέα προκήρυξη με την οποία αφού αμφισβητεί την γνησιότητα του εγγράφου αποδοκιμάζει το περιεχόμενο της ως «προδοτικό των συμφερόντων της Πατρίδας».
Κάτω από τη στρατιωτική και ηθική πίεση που του ασκεί ο ΕΛΑΣ ο Γιαννακόπουλος υπογράφει, στις 28 Αυγούστου 1943, το «Σύμφωνο οργανώσεων Ελληνικού Στρατού και ΕΛΑΣ Πελοποννήσου»1*
Η συμφωνία μεταξύ των δύο οργανώσεων, ουσιαστικά επισημοποιεί την στρατιωτική και πολιτική ηγεμονία του ΕΛΑΣ και όπως είναι φανερό οι όροι του πολύ δύσκολα θα γίνουν αποδεκτοί ανάμεσα στους δεκάδες βασιλόφρονες αξιωματικούς του Ε.Σ., που έτσι κι αλλιώς λόγω κατεστημένης νοοτροπίας, θα ήταν πολύ δύσκολο να παραχωρήσουν τη διοίκηση ή έστω τη συνδιοίκηση της
ένοπλης δραστηριότητας σε πολίτες και μάλιστα κομμουνιστές. Άλλωστε ο σκοπός του Ε.Σ. με βάση τον οποίο δραστηριοποιήθηκαν οι περισσότεροι αξιωματικοί, δεν ήταν η ανάληψη ένοπλης δράσης ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις, αλλά να διασφαλίσουν την αποκατάσταση της προπολεμικής πολιτικής τάξης.
Στη συμφωνία αντιδρά και η Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή (ενώ προηγουμένως είχε ασκήσει πιέσεις στον Γιαννακόπουλο για την υπογραφή της) καθώς οι προβλέψεις της συμφωνίας για το πολιτειακό ζήτημα έρχονται σε αντίθεση με τις επιδιώξεις της Βρετανικής πολιτικής για τη μεταπολεμική Ελλάδα.Αρκετοί αξιωματικοί αντιδρούν και δεν αναγνωρίζουν το σύμφωνο αυτονομούμενοι από την ηγεσία Γιαννακόπουλου. Σε αυτή την κίνηση πρωτοστατούν ο ίλαρχος Βρεττάκος, ο οποίος αρχικά είχε ενταχθεί στο ΕΑΜ και εν συνεχεία αποχώρησε, και άρτι αφιχθείς από το «Αντικομμουνιστικόν Γραφείο Πληροφοριών» της δοσιλογικής κυβέρνησης Ράλλη ταγματάρχης, Καραχάλιος.
Η «δυναμική» αντίδραση των βασιλοφρόνων αξιωματικών επιρρίπτει ευθύνες για το Σύμφωνο στον Γιαννακόπουλο και τον αναγκάζει σε παραίτηση. Την ίδια περίοδο ο Παπαδόγγονας, αντιλαμβανόμενος την επερχόμενη συνθηκολόγηση των Ιταλών, προστρέχει στους Γερμανούς, ζητώντας να του παραδώσουν όπλα για να πολεμήσει τους κομμουνιστές. Η διοίκηση της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών, που έχει εγκατασταθεί στην Πελοπόννησο, δεν ανταποκρίνεται στο αίτημα του83 καθώς ο Παπαδόγγονας απαιτεί την παράδοση δύο χιλιάδων τουφεκιών.
Ο Βρεττάκος με τον Καραχάλιο και με ένα μέρος των τμημάτων του Ε.Σ. αρχίζουν ένοπλη δραστηριότητα εναντίον του ΕΛΑΣ. Ο Βρεττάκος κατόπιν συνεννοήσεως με Γερμανικό τμήμα85, καταφέρνει να αποκτήσει δίοδο, διαφεύγοντας τον εγκλωβισμό από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ και κινείται προς την Κεντρική Πελοπόννησος επιχειρώντας να ενώσει το τμήμα του με αυτό του Καραχάλιου.
Κατά τη διάρκεια της διαδρομής του συλλαμβάνει τοπικά στελέχη του ΕΑΜ, που άλλους τους κρατάει ως ομήρους και άλλους τους εκτελεί86. Η προσπάθεια των δύο τμημάτων να ενωθούν δυσχεραίνεται από τις παρενοχλήσεις του ΕΛΑΣ, και από την αδυναμία να αποκτήσουν στηρίγματα στον πληθυσμό, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό ελέγχεται από το ΕΑΜ, μετά τις πρώτες συγκρούσεις και ενώ τα τμήματα τους αποσυντίθενται, ο Βρεττάκος επιχειρεί μέσω του Παπαδόγγονα να προσεγγίσει τους Γερμανούς87. Οι Γερμανοί του προτείνουν να ενταχθεί στα υπό ίδρυση Τάγματα Ασφαλείας, πρόταση που ο Βρεττάκος αποδέχεται καθώς δεν καταφέρνει να εξοπλιστεί μέσω τον αναμενόμενων ρίψεων, από τους Βρετανούς88. Τελικώς το τμήμα του Βρεττάκου καταλήγει περικυκλωμένο από τον ΕΛΑΣ κοντά στην Καλαμάτα, όπου ο Βρεττάκος ελπίζει ότι θα μπορέσει να διαφύγει για τη Μέση Ανατολή. Προς βοήθεια του σπεύδουν οι Γερμανοί, οι οποίοι φτάνουν στο πεδίο της μάχης, αφού το τμήμα έχει διαλυθεί και ο Βρεττάκος έχει συλληφθεί βαριά τραυματισμένος. Μετά από λίγες μέρες ο Βρεττάκος πεθαίνει, ενώ ο Καραχάλιος συλλαμβάνεται, και ενώ μεταφέρεται πυροβολείται από κάποιον αντάρτη και σκοτώνεται89.
Ο θάνατος των δύο αξιωματικών και η διάλυση των τμημάτων τους σηματοδοτεί και τη διάλυση του Ε.Σ. Από τους εναπομείναντες αξιωματικούς του Ε.Σ., ένα μικρό τμήμα εντάσσεται στον ΕΛΑΣ (Βαζαίος, Μπασακίδης, Κερκεμέζος), αρκετοί φεύγουν προς τη Μέση Ανατολή, και αρκετοί επίσης φεύγουν για την Αθήνα – προκειμένου να αποφύγουν την επιστράτευση ή τις διώξεις από τον ΕΛΑΣ – από όπου θα ξαναγυρίσουν λίγους μήνες αργότερα ως στελέχη των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Ο τοπικός εμφύλιος μεταξύ του ΕΛΑΣ και του Ε.Σ., ουσιαστικά δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ένταση της βίας και τις συγκρούσεις πουακολούθησαν. Οι συλλήψεις και οι δολοφονίες που διενεργούν οι δυνάμεις του Ε.Σ., θα ανταπαντώνται με τον ίδιο τρόπο από τον ΕΛΑΣ. Το αμέσως επόμενο διάστημα η περιοχή περιέρχεται σε εμφυλιοπολεμική κατάσταση καθώς ο ΕΛΑΣ προσπαθεί να διαλύσει και τα τελευταία ερείσματα των αντικομουνιστικών ομάδων του Ε.Σ. Επιχειρεί δολοφονίες εναντίον των αξιωματικών, οι οποίοι κρύβονται στις πόλεις, και ιδρύει στρατόπεδα, όπου μεταφέρει πρώην μέλη του Ε.Σ., αλλά και συμπαθούντες, βασιλόφρονες κατοίκους.
Η επικράτηση του ΕΑΜικού προτάγματος στην Πελοπόννησο συνιστά περισσότερο διακύβευμα, παρά βεβαιότητα, καθώς συναντά αντιστάσεις από το συντηρητικό κοινό της περιοχής, γεγονός που – στις ακραίες συνθήκες της Κατοχής – ερμηνεύει ως ένα βαθμό τη βιαιότητα που ασκεί το ΕΑΜ.
Κατά την πρώτη μετεμφυλιακή περίοδο, οι κατοχικές συγκρούσεις ανάμεσα στις αντιστασιακές ομάδες εντάσσονται στο «εθνικόφρονης» προέλευσης ιδεολόγημα των «γύρων», με τον «πρώτο γύρο» της προσπάθειας των κομμουνιστών να καταλάβουν την εξουσία να εξελίσσεται κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις της. Η ερμηνεία αυτή δίνει ταυτόχρονα τη δυνατότητα αιτιολόγησης της συμμετοχής στα Τάγματα Ασφαλείας, και ταυτόχρονα της επανένταξης των δοσιλόγων στο εθνικό σώμα.
Παρατηρώντας τη διάταξη των δυνάμεων των Ταγμάτων στην Πελοπόννησο, συμπεραίνουμε, ότι η πρόθεση είναι να οχυρωθούν οι πρωτεύουσες των νομών, και δευτερευόντως οι κωμοπόλεις που διακρίνονται για την αντι-εαμική τους διάθεση. Παράλληλα, ιδρύονται τάγματα με σκοπό να προστατεύουν τη βασική οδική αρτηρία σύνδεσης με την Αθήνα (Αχλαδόκαμπος, Βαλτέτσι), προκειμένου να μην αποκοπούν η επικοινωνία και η τροφοδοσία των πόλεων της Πελοποννήσου. Η στρατηγική αυτή, απηχεί και τις επιδιώξεις των Γερμανικών στρατευμάτων καθώς διατηρούν τις επικοινωνίες τους, και διαθέτουν μόνο το ελάχιστο των δυνάμεων – και μάλιστα με περιορισμένο αξιόμαχο – για την αντιμετώπιση της αντάρτικης δραστηριότητας.
Η τακτική που εφαρμόζεται για τη συγκρότηση Ταγμάτων Ασφαλείας, κατά κανόνα είναι η εμφάνιση ενός Τάγματος, που σε πολλές περιπτώσεις προέρχεται από άλλες περιοχές και η εγκατάσταση του στην περιοχή. Η παρουσία ένοπλης δύναμης που επικαλείται την καταλυθείσα κρατική εξουσία, εμπεδώνει το αίσθημα ασφάλειας των αντι-εαμικών κατοίκων, ενώ παράλληλα αντιστρέφει το αρνητικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί για την κρατική ανυπαρξία.
Ταυτόχρονα ανακαλεί το αίσθημα της «νομιμοφροσύνης » ενός μεγάλου αριθμού αμέτοχων κατοίκων, που αντιμετώπιζαν με σχετική καχυποψία τις εαμικές πρωτοβουλίες, που γι’ αυτούς «διασάλευαν» την τάξη, δημιουργώντας αίσθημα ανασφάλειας. Επενδύοντας στα συντηρητικά αντανακλαστικά των κατοίκων, αλλά και σε ιδιοτελείς συμπεριφορές, προσπορισμού οφελών, αλλά και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, τα Τάγματα πραγματοποιούν στρατολογίες, αυξάνοντας συνεχώς τη δύναμη του, επεκτεινόμενα σε νέες περιοχές.[...]
Η κατάταξη στα Τάγματα Ασφαλείας, σε πολλές περιοχές παίρνει, μαζικό χαρακτήρα που είναι δύσκολο να ερμηνευτεί απλουστευμένα ως μια αντικοινωνική συμπεριφορά, το ποικίλο άλλωστε των προθέσεων που χαρακτηρίζουν τους κατατασσόμενους, δυσχεραίνει τέτοιου είδους ερμηνείες.
Οι εμπνευστές των Ταγμάτων βρήκαν μια «φιλόξενη» πολιτικά και ιδεολογικά περιοχή, που οι αξίες της νομιμοφροσύνης και του αντικομουνισμού διακατείχαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Η υποστήριξη όμως στη μια ή στην άλλη πλευρά στις ιδιαίτερες συνθήκες τις κατοχής και των εμφύλιων συγκρούσεων δεν είναι εξ αρχής δεδομένη. Παράλληλα με την ανασύσταση των κατασταλτικών μηχανισμών του δοσιλογικού κράτους, διεξάγεται και μια μεγάλη εκστρατεία αντικομουνιστικής προπαγάνδας σε μια προσπάθεια να ανακληθούν τα συντηρητικά ανακλαστικά των κατοίκων. Η υποστήριξη στην κυρίαρχη ιδεολογία που αναπαράγει τον πολιτικό κόσμο του Μεσοπολέμου, δεν θεωρείται πλέον δεδομένη, καθώς έχει υποστεί πλήγματα από την παρουσία και τη δράση του ΕΑΜ. Ταυτόχρονα λοιπόν με την ένοπλη αντιπαράθεση, διεξάγεται και μια ιδεολογική, σε μια παράλληλη προσπάθεια των ηγετών των Ταγμάτων να μετατοπίσουν τους συσχετισμούς με το μέρος τους. Τα πολιτικά όπλα του ΕΑΜ, η διαφώτιση και η προπαγάνδα χρησιμοποιούνται πλέον και από το αντικομουνιστικό στρατόπεδο.
Η ιδεολογική μάχη ενάντια στον κομμουνισμό, θα πάρει μεγάλες διαστάσεις κατά την περίοδο του Εμφυλίου, και κάτω από τις ιδιαίτερες συνθήκες του Ψυχρού Πολέμου, φθάνοντας ως την ακραία εκδοχή της ''αναμόρφωσης'' της Μακρονήσου.Οι ελεγχόμενες από τις κατοχικές αρχές εφημερίδες, βρίθουν ανακοινώσεων και προκηρύξεων των Ταγμάτων Ασφαλείας, με αντικομουνιστικό περιεχόμενο και ταυτόχρονα με προτροπές για επάνδρωση των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Χαρακτηριστική είναι, ότι μετά την ανάληψη της διοίκησης του Β’ Αρχηγείου Χωροφυλακής, ο Παπαδόγγονας μεταβαίνει στην Καλαμάτα, όπου εκφωνεί λόγο, ο οποίος αναπαράγεται στην τοπική εφημερίδα.Ανατρέχει στο πρόσφατο παρελθόν περιγράφοντας τις συνθήκες ανάδυσης του κομμουνισμού και τις συνέπειες του.
''…Κρυμμένοι οι ελάχιστοι Έλληνες Κομμουνισταί κάτω από τον πομπώδη τίτλο “Εθνικόν Απελευθερωτικόν Μέτωπον” oργάνωσαν κατά σατανικόν τρόπο τα μέσα τα οποία θα έρριπτον είς τον αγώνα εναντίων της Ελληνικής Φυλής. Παρέσυρον τους αφελείς, υπεχρέωσαν τους εύπορους υπό το πρόσχημα του απελευθερωτικού αγώνος να τους ενισχύσουν κατ’ αρχάς οικονομικώς μέχρις που ηνδρώθησαν και, ότε τούτον επραγματοποιήθη ήρχισαν εκβιάζοντες αυτούς αποσπώντας τεράστια ποσά. Εκολακεύον ακολούθως τα πλέον χαμερπή ένστικτα του ατόμου, δια να παρασύρουν τους αφελείς, υποσχόμενοι είς τους νέους και τας νέας ελευθερίαν σαρκός, είς τους εύπορους και νεόπλουτους προστασίαν της περιουσίας των, είς τους πτωχούς πλούτη, είς του μωροφιλόδοξους τιμάς και αξιώματα114…''
Χαρακτηριστική είναι η απάντηση του λοχαγού Γ. Καραχάλιου, (σε υστερόχρονη αφήγηση του) εκ των ηγετών του Ε.Σ. σε σχετική ερώτηση Εαμικών στελεχών:
''…..αλλά ήθελον να πληροφορηθούν που ανήκουν αι ημετέροι ομάδες και τι σημαίνει το χαρακτηριστικόν Ε.Σ. .Τους απήντησα ότι Ε.Σ. σημαίνει Ελληνικός Στρατός αποτελούμε συνέχεια του Στρατού της Αλβανίας και του τοιούτου της Μ. Ανατολή''
Πρόκειται ουσιαστικά για τη σοβαρότερη προσπάθεια δημιουργίας αντιστασιακής οργάνωσης που θα δρούσε παράλληλα ή αντιτιθέμενα στο ΕΑΜ, και κάτω απ’ τον Ε.Σ. φαίνεται να συσπειρώνονται διαφόρου τύπου οργανώσεις και επιδιώξεις.
Ήδη από το καλοκαίρι του 1941 διαφαίνεται η προσπάθεια μιας κάποιας πρώτης συνεννόησης των κατωτέρων κυρίως αξιωματικών με προοπτική να αναφερθεί εν συνεχεία στους ανωτέρους.62
Πρέπει να σημειωθεί ότι από τη στιγμή της κατάρρευσης του Αλβανικού μετώπου φαίνεται ότι ενυπάρχει στο – κατώτερο κυρίως – στρατιωτικό προσωπικό, καθώς και στους εφέδρους η αίσθηση της προδοσίας και της εγκατάλειψης απ’ τους υψηλόβαθμους αξιωματικούς που εκδηλώνεται με μια
γενικότερη απαξία συνολικά στις αφηγήσεις της περιόδου.63 Η ανάθεση πολιτικών καθηκόντων στο ανενεργό πλέον στρατιωτικό προσωπικό φαίνεται να επιδεινώνει την κατάσταση64 καθώς ακολουθεί συνολική κατάρρευση των υφιστάμενων κρατικών δομών.Σε δημοσίευμα τοπικής εφημερίδας συναντάμε το εξής σχόλιο για την δραστηριοποίηση του στρατιωτικού προσωπικού σε πολιτικά καθήκοντα.''
''…Η απόφαση της Κυβερνήσεως όπως χρησιμοποιηθούν οι άνευ εργασίας αξιωματικοί είς υπηρεσίας Διοικητικάς πλησίον των Νομαρχιών, είναι δίκαια από δύο απόψεων. Εν πρώτοις δίδεται ασχολία και τα μέσα της συντηρήσεως είς τους πολεμιστάς αξιωματικούς, οι οποίοι εκπληρώσαντες ευόρκως το προς την πατρίδα καθήκον των, ευρέθησαν και αυτοί μέσα είς τον σάλον της καταστροφής, χωρίς να γνωρίζουν που θα έπρεπε να προσανατολισθούν. Αφ’ ετέρου όμως οι αξιωματικοί ούτοι, θα δυνηθούν να προσφέρουν πλείστας υπηρεσίας υπέρ του κοινωνικού συνόλου, παρέχοντες την συνδρομήν των, είς τους Νομάρχας και εκτελούντες με την ευσυνειδησίαν που τους διακρίνει, τα ανατεθησόμενα είς αυτούς καθήκοντα65…''
Ουσιαστικά όλο το επόμενο διάστημα το σώμα των αξιωματικών παραμένει ανενεργό από κάθε ένοπλη αντιστασιακή δραστηριότητα και στην πλειοψηφία του αναλώνεται σε ατέρμονες συζητήσεις και παλινωδίες σχετικά με τη συγκρότηση ένοπλων τμημάτων. Σημαντικό ρόλο στη στάση αυτή φαίνεται να παίζει η προσκόλλησή τους στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, καθώς ανέμεναν μέσω αυτού και των Βρετανικών αποστολών την πρωτοβουλία, αλλά κυρίως την ενίσχυση για την έναρξη αυτής της προσπάθειας. Φαίνεται να υπερισχύουν ανάμεσά τους οι περισσότερο «φρόνιμες» σκέψεις, καθώς η ισχύ της γερμανικής στρατιωτικής μηχανής φαντάζει ανυπέρβλητη και η έκβαση του πολέμου μάλλον αναμενόμενη προς την πλευρά των δυνάμεων του Άξονα. Ειδικά στην περιοχή της Πελοποννήσου φαίνεται να είναι συγκεντρωμένος ένας μεγάλος αριθμός αξιωματικών, οι οποίοι είτε ακολούθησαν τα τμήματα στα οποία ήταν διοικητές, είτε επέστρεψαν στους τόπους καταγωγής.
Μόνο στην περιοχή της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοικήσεως Καλαμάτας, τις αρχές του 1943, ο αριθμός των αξιωματικών όλων των βαθμών ανέρχεται σε 72, και συμπεριλαμβανομένων της επαρχίας Ολυμπίας και της περιοχής Φαλαισίας Αρκαδίας σε 240.
Όλο αυτό το ετοιμοπόλεμο στρατιωτικό προσωπικό καθ’ όλη τη διάρκεια φαίνεται αδρανές προσπαθώντας στην καλύτερη των περιπτώσεων να αποκτήσει επαφή με αντιστασιακές κινήσεις στην Αθήνα, ή με την εξόριστη κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής. Η στάση αυτή έρχεται σε αντίθεση με το ήδη διαμορφωμένο κλίμα που συντηρείται και ενισχύεται στις τάξεις των νέων, των εφέδρων αξιωματικών που κατέχουν ήδη τη θέση «τοπικής ελίτ» καθότι δάσκαλοι ή υπάλληλοι δημοσίων υπηρεσιών οι περισσότεροι.
Οι αργόσχολοι αξιωματικοί την ώρα που «κρίνεται η τύχη της πατρίδας» και που όλο και περισσότεροι άνθρωποι της υπαίθρου βιώνουν τις επαχθείς συνέπειες τις Κατοχής προκαλεί μάλλον θυμηδία αν όχι οργή. Χαρακτηριστική είναι η αφήγηση του Κ. Παπακωνσταντίνου (Μπελά) σχετικά με την παρουσία των αξιωματικών στη Μεγαλόπολη …σ’ όλο το διάστημα που ο λαός οργανωνόταν κι αντιμετώπιζε τα προβλήματα επιβίωσης αλλά και προετοιμασίας για την ένοπλη αντίσταση, καμιά δεκαριά μόνιμοι αξιωματικοί χαζολόγαγαν όλη μέρα στα καφενεία με κύρια απασχόλησή τους πως θα τα βολέψουν καλύτερα. Έκαναν όμως και σχέδια μεγάλα, κριτικάριζαν τις επιχειρήσεις στα διάφορα μέτωπα, ζούσαν σ’ έναν δικό τους κόσμο μακριά από τον «λαουτζίκο», θεωρούσαν τους εαυτούς τους ότι ανήκουν σε ιδιαίτερη κάστα. Όσο γι’ αυτά που έβλεπαν και άκουγαν για αντίσταση τα θεωρούσαν σαν τρέλες και βλακείες. Αυτοί πίστευαν ότι τη λευτεριά θα τη φέρουν ο Βασιλιάς και οι Εγγλέζοι. Πίστευαν ότι χωρίς αυτούς δεν μπορεί να οργανωθεί στρατός και αντάρτικο. Η κατάσταση της αδράνειας στην οποία είχε περιέλθει η πλειοψηφία των αξιωματικών φαίνεται να αλλάζει στις αρχές του 1943.
Η ανάπτυξη του ΕΛΑΣ σε πολλές περιοχές, αλλά και οι εξελίξεις του πολέμου που προδικάζουν την ήττα των δυνάμεων του Άξονα κινητοποιούν τους Βρετανούς και την κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής, προς την κατεύθυνση δημιουργίας ένοπλων σωμάτων που θα διαφοροποιούνται από το πολιτικό πρόταγμα του ΕΑΜ. Το μοναδικά φιλικά διακείμενο ένοπλο σώμα είναι ο ΕΔΕΣ του Ζέρβα που δραστηριοποιείται στην περιοχή της Ηπείρου, και οι υπόλοιπες περιοχές αρχίζουν πλέον να κυριαρχούνται από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Επιχειρείται λοιπόν να δραστηριοποιηθούν οι ιδεολογικά συγγενείς δυνάμεις στην περιοχή της Πελοποννήσου έτσι ώστε να συγκροτηθούν άμεσα ένοπλα τμήματα, που αρχικά θα αποτρέψουν την συνεχή εξάπλωση του ΕΛΑΣ, και αργότερα θα κυριαρχήσουν στην περιοχή αποτρέποντας τη διεκδίκηση της εξουσίας από το αντιστασιακό κίνημα.
Η δραστηριοποίηση των αξιωματικών προς την κατεύθυνση δημιουργίας αντάρτικου στην περιοχή αρχίζει με την άφιξη των Βρετανών70, αξιωματικών Reid, Harrington και Frazer «συνδέσμων» με το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Φαίνεται ότι ως πρώτη λύση προκρίνεται ίδρυση αντάρτικων ομάδων υπό την αιγίδα του ΕΔΕΣ, γι’ αυτό καταφθάνει στην περιοχή ο αντισυνταγματάρχης Γεωργίου προσπαθώντας να τεθεί αρχηγός της κίνησης των αξιωματικών. Η προσπάθεια ναυαγεί καθώς οι αξιωματικοί δυσπιστούν για τις προθέσεις του Γεωργίου, αλλά και για το «σοσιαλίζον» πρόγραμμα του Ζέρβα. Οι αξιωματικοί άλλωστε που δραστηριοποιούνται στην Πελοπόννησο είναι κυρίως φιλοβασιλικών πεποιθήσεων και δύσκολα θα υπάγονταν στην ηγεσία του Ζέρβα, ενός κινηματία αντιβασιλικού αξιωματικού και απότακτου του 1935.
Σε κατοπινή του έκθεση για τα γεγονότα στην Πελοπόννησο το 1943 ο Γ. Καραχάλιος, στέλεχος του Ε.Σ. αναφέρει:
''…Την εποχή εκείνην με επεσκέφθη ο Αντισσυνταγματάρχης Γεωργίου ως εκπρόσωπος του Ζέρβα και ηθέλησε να δηλώσω εξάρτησιν από τον Ζέρβα και εξυπηρέτησιν από την οργάνωσιν του. Τον ηυχαρίστησα και του είπα ότι επιθυμούμε να μην ανήκουμε εις παρατάξεις και οργανώσεις, αίτινες ως διεδίδετο είχον πολιτικούς και πολιτειακούς σκοπούς…''
Ενδεικτική των πολιτικών πεποιθήσεων των αξιωματικών του Ε.Σ είναι και η αναφορά του διοικητή των Καραμπινιέρων στην περιοχή σχετικά με την προκήρυξη που διένειμε ο συνταγματάρχης Γιαννακόπουλος αρχηγός του Ε.Σ:
«…Ο άνω αναφερθείς είναι αρχηγός των μοναρχικών ομάδων (οπαδοί του βασιλέως Γεωργίου) και δια της προκηρύξεως του αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει ουδεμία συμφωνία μεταξύ αυτών και τον κομμουνιστών τοιούτων της ΕΑΜ…''
Παρ’ ότι λοιπόν η οργάνωση Ε.Σ. υπάρχει στην περιοχή ουσιαστικά από το 1941, η δραστηριοποίηση της προς την κατεύθυνση δημιουργίας ένοπλων ομάδων αρχίζει την άνοιξη του 1943, με την δειλή εμφάνιση κάποιων μικρών ανταρτοομάδων με ελλιπή οπλισμό και μέσα. Στα μέσα του καλοκαιριού της ίδιας χρονιάς αρχίζει μια σταδιακή ενδυνάμωση των αντάρτικων ομάδων του Ε.Σ, καθώς η Βρετανική υποστήριξη ενθαρρύνει περισσότερους αξιωματικούς να συμμετάσχουν στην προσπάθεια, ενώ ταυτόχρονα εντάσσονται στους σχηματισμούς του Ε.Σ. μικρότερες ένοπλες ομάδες χωρίς σαφή πολιτικό προσανατολισμό. Μέχρι την διάλυσή τους από το ΕΛΑΣ τα τμήματα του Ε.Σ. ουδέποτε ανάπτυξαν καμιά σοβαρή αντιστασιακή δράση.
 | |
| Συνταγματάρχης Πεζικού Α. Γιαννακόπουλος |
Η ανάπτυξη των τμημάτων του Ε.Σ. συμπίπτει με την παράλληλη ανάπτυξη του ΕΛΑΣ, και η «συγκατοίκηση» στα βουνά της Πελοποννήσου δημιουργεί προστριβές ανάμεσα στις δύο οργανώσεις. Το φιλοβασιλικό φρόνημα των περισσοτέρων αξιωματικών του Ε.Σ και τα αντι-εαμικά κηρύγματα τους, επιτείνουν τη δυσπιστία κάνοντας αναπόφευκτη τη σύγκρουση. Τμήματα του ΕΛΑΣ στην Τριφυλία περικυκλώνουν μια μικρή ομάδα του Ε.Σ. και την αφοπλίζουν.
Η ηγεσία του Ε.Σ., χωρίς να υπολογίζει τους δεδομένους συσχετισμούς των δυνάμεων θεωρεί ότι βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία να κυριαρχήσει στην περιοχή, καταστέλλοντας τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ.
Στις 9 Αυγούστου 1943 σε προκήρυξή του ο Γιαννακόπουλος, αφού κηρύσσει τον πόλεμο στο ΕΑΜ καταλήγει:
''...Να συστήσωμεν είς τον Ελληνικόν Λαόν να μην λιποψυχίση είς τα τρομοκρατικάς μεθόδους της ΕΑΜ ούτε να εξαπατάται από τα κυνικότητος ψεύδη, αλλά να παραμείνη σταθερός είς τας επάλξεις της νομιμότητος κατά την απειλούσης αυτόν δεινώς αναρχίας, δια να μη γνωρίση την τραγική
κατάστασιν της Γαλλικής Επαναστάσεως (1793) κατά την οποίαν 200.000 Ιακωβίνοι, μεταξύ των οποίον η πλειονότης ήσαν απόφοιτοι των φυλακών, και γενικώς αποτυχημένοι από την ζωήν διώκησαν (… ) και εφόνευσαν τόσους Γάλλους, όσοι δεν είχαν φονευθεί κατά τα 600 προηγούμενα της Επαναστάσεως χρόνια…''.
Ο παραλληλισμός του Εαμικού κινήματος με την τρομοκρατία των Ιακωβίνων, μας διαλευκάνει ως ένα βαθμό την αντίληψη που διαμορφώνει ο συντηρητικός πολιτικός κόσμος των αξιωματικών, για τις προτεραιότητες και την πρακτική του Εαμικού επιχειρήματος.
Ο Γιαννακόπουλος επανέρχεται με νέα προκήρυξη, που αποτυπώνει με ενάργεια το πόσο ξεκομμένοι είναι οι αξιωματικοί, από την κατάσταση και τις απαιτήσεις που διαμορφώνει η κατοχική συγκυρία:
''Εν ονόματι της Φίλτατης Πατρίδος και των νομίμων Αρχών της Ελευθέρας Ελλάδος ανασυγκροτούμε τον Ελληνικόν Στρατόν είς την Περιοχή δια την απελευθέρωση της Πατρίδος μας.
Παρακαλούμεν τα διάφορα ένοπλα τμήματα της υπαίθρου να τεθώσιν υπό τας διαταγάς και την σκέπην των Αξιωματικών του Στρατού και να πειθαρχίσωσιν εις τους Νόμους και Στρατιωτικούς Κανονισμούς. Κάθε τοιούτος που δεν θα συμμορφωθεί με την πρόσκλησίν μας και θα επιχειρήση ν’ αντιδράση είς το έργο μας, θα κτυπηθή και θα διαλυθή δια της βίας.
Θα εξασφαλίσωμεν την ελευθερίαν των πολιτών και των πολιτικών και κοινωνικών πεποιθήσεων. Κάθε άτομον ή οργάνωσις είναι ελευθέρα να έχη τις πεποιθήσεις της αρκεί μόνον οι πεποιθήσεις αυταί να μην στρέφωνται κατά της έννοιας της Πατρίδος της Θρησκείας και της Οικογένειας (…). Θα εξασφαλίσωμεν την ομαλήν μετάβασιν από της δουλείας είς την ελευθερίαν κατά την περίοδον της αποχωρήσεως των ξένων στρατευμάτων και θα κτυπήσουμε πάσαν τρομοκρατικήν προσπάθειαν προς επιβολήν δια της βίας ανατρεπτικών αρχών…''
Είναι σαφές ότι βασική προτεραιότητα του Ε.Σ. είναι η διατήρηση της νομιμοφροσύνης, και η διαχείριση της μεταπελευθερωτικής περιόδου, έτσι ώστε να αποτραπεί η προσπάθεια των κομμουνιστών να καταλάβουν την εξουσία.Στην ίδια προκήρυξη ο Γιαννακόπουλος αναφέρει:
''…Θα εμπεδώσωμεν την τάξιν και την ασφάλειαν της υπαίθρου όπου άτομα ή ομάδες κακοποιών περιέρχονται ληστεύοντες και τρομοκρατούντες φιλήσυχους πολίτας αί οποίαι θα κτυπηθούν ανηλεώς.(…)
Οι αξιωματικοί ξένοι προς πάσαν πολιτικήν διαμάχην ηγωνίσθησαν επί κεφαλής απάντων των Εθνικοφρόνων Ελλήνων δια την κατασφάλισιν των ελευθεριών αυτών και του μεγαλείου τη Πατρίδος.
Μέχρι της ημέρας καθ’ ήν θα διέλθωσιν από τα χωριά Τμήματα του Εθνικού Στρατού δια να εξασφαλίσωσι την τάξιν από τα κακοποιά και αναρχικά στοιχεία συνιστώμεν στον λαό να οπλισθή με υπομονή…''
Η «εμπέδωση της τάξης και της ασφάλειας» αποτελεί βασική συνιστώσα της επιχειρηματολογίας των ένοπλων αντικομουνιστικών ομάδων, σε μια προσπάθεια επανασύστασης της κρατική πρόνοιας, που απουσία της το προηγούμενο διάστημα έδωσε τη δυνατότητα, ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών
διαχείρισης μέσω του Εαμικού κινήματος. Ο Γιαννακόπουλος διεκδικεί για τον Ε.Σ. τις ιδιότητες του κράτους, που έχει απωλέσει ήδη με την απονομιμοποίηση των δοσιλογικών κυβερνήσεων, διεκδικεί το «μονοπώλιο της βίας», μόνο που πλέον αυτό έχει εκχωρηθεί ή έχει κατακτηθεί από το ΕΑΜ ως ένα οιωνοί κρατικό μόρφωμα.Εδώ επίσης εμφανίζεται η – υπαινικτική έστω – προσπάθεια σύζευξης της πολιτικής στάσης με την ποινική συμπεριφορά με τις πολλαπλές αναφορές σε «αναρχικούς» και κακοποιούς.
Η επιχειρηματολογία αυτή θα επανέλθει με δραματικό τρόπο αργότερα στην περιγραφική για τον ΔΣΕ έννοια των ''ληστοσυμμοριτών'', και στην ουσιαστικά άρνηση της πολιτικής ιδιότητας στο πλαίσιο της ''εθνικοφροσύνης''.*
Τότε δημοσιεύεται στην εφημερίδα του ΕΑΜ το κείμενο μιας συμφωνίας που φαίνεται να έχει συνάψει ο Παπαδόγγονας με τον Ιταλό διοικητή των κατοχικών δυνάμεων στην Πελοπόννησο συνταγματάρχη Dorio Domenico, με το οποίο συναποφασίζουν την ίδρυση ένοπλων ομάδων με αρχηγό τον Γιαννακόπουλο με σκοπό την καταπολέμηση του ΕΑΜ.Ο ίδιος ο Παπαδόγγονας με καταχώριση του σε τοπική εφημερίδα αποδίδει το φερόμενο ως κείμενο της συμφωνίας ως αποτέλεσμα πλαστογραφίας ως «επινόημα κακόβουλων Ελλήνων» με σκότιους σκοπούς.79
Διοίκησις τομέως Μεσσηνίας
Εμπιστευτικό πρωτόκολλον 005.856. Απόρρητον.
Καλάμαι, 20 Ιουλίου 1943
Οι υπογεγραμμένοι συνταγματάρχης διοικητής του 64ου Συντάγματος πεζικού Ντόριο Ντομένικο και ο συνταγματάρχης Παπαδόγγονας Διονύσιος, διοικητής πεζικού της Διοικήσεως Καλαμών, έχοντες υπ' όψιν τον εκ του κομμουνισμού κίνδυνον και την δημιουργίαν επεισοδίων, εις βάρος του στρατού κατοχής και του εθνικού στοιχείου Καλαμών και την πρόληψιν οιασδήποτε ενεργείας εκ μέρους των αναρχικών στοιχείων, έχοντες εξουσιοδοτηθεί προς τούτο υπό των ανωτέρων των διοικήσεων
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΜΕΝ:
1) Την παροχήν οιασδήποτε βοηθείας εις τον συνταγματάρχην Παπαδόγκωνα Διονύσιον, ήτις, κατά την αντίληψίν του θα ήτο αναγκαία υπ' αυτού. Ούτος δεσμεύεται με τον λόγον της τιμής του, δια συνεργασίαν μετά του υπογεγραμμένου Ιταλού συνταγματάρχου, προς εξαφανισμόν των εν Μεσσηνία δρωσών οργανώσεων. Επ' ευκαιρία δε, υπό την άμεσον ευθύνην του, θα οργανώση αποσπάσματα εθνικιστικά υπό την διοίκησιν του συνταγματάρχου Γιαννακοπούλου, με τον αποκλειστικόν σκοπόν να διαλύση τας κομμουνιστικάς οργανώσεις Ε.Α.Μ. - Ε.Λ.Α.Σ. κλπ., συνεργαζόμενος μετά πλήρους συναδελφώσεως μετά των στρατευμάτων κατοχής.
Εγράφη εις διπλούν και εις έκαστον των συμβαλλομένων εδόθη και ελήφθη εν αντίτυπον δεόντως υπογεγραμμένον.
Ο συντ/ρχης Διοικητής
ΝΤΟΡΙΟ ΝΤΟΜΕΝΙΚΟ
Ο συντ/ρχης Δ/τής του Εθνικού Στράτου
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΓΓΟΝΑΣ
Με δεδομένη την καχυποψία σχετικά με τις προθέσεις του Παπαδόγγονα και τις στενές σχέσεις με την Ιταλική διοίκηση, και προκειμένου να διασκεδάσει τις άσχημες εντυπώσεις που έχουν δημιουργηθεί ακόμη και ανάμεσα στις τάξεις του Ε.Σ. ο Γιαννακόπουλος εκδίδει νέα προκήρυξη με την οποία αφού αμφισβητεί την γνησιότητα του εγγράφου αποδοκιμάζει το περιεχόμενο της ως «προδοτικό των συμφερόντων της Πατρίδας».
Κάτω από τη στρατιωτική και ηθική πίεση που του ασκεί ο ΕΛΑΣ ο Γιαννακόπουλος υπογράφει, στις 28 Αυγούστου 1943, το «Σύμφωνο οργανώσεων Ελληνικού Στρατού και ΕΛΑΣ Πελοποννήσου»1*
Η συμφωνία μεταξύ των δύο οργανώσεων, ουσιαστικά επισημοποιεί την στρατιωτική και πολιτική ηγεμονία του ΕΛΑΣ και όπως είναι φανερό οι όροι του πολύ δύσκολα θα γίνουν αποδεκτοί ανάμεσα στους δεκάδες βασιλόφρονες αξιωματικούς του Ε.Σ., που έτσι κι αλλιώς λόγω κατεστημένης νοοτροπίας, θα ήταν πολύ δύσκολο να παραχωρήσουν τη διοίκηση ή έστω τη συνδιοίκηση της
ένοπλης δραστηριότητας σε πολίτες και μάλιστα κομμουνιστές. Άλλωστε ο σκοπός του Ε.Σ. με βάση τον οποίο δραστηριοποιήθηκαν οι περισσότεροι αξιωματικοί, δεν ήταν η ανάληψη ένοπλης δράσης ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις, αλλά να διασφαλίσουν την αποκατάσταση της προπολεμικής πολιτικής τάξης.
Στη συμφωνία αντιδρά και η Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή (ενώ προηγουμένως είχε ασκήσει πιέσεις στον Γιαννακόπουλο για την υπογραφή της) καθώς οι προβλέψεις της συμφωνίας για το πολιτειακό ζήτημα έρχονται σε αντίθεση με τις επιδιώξεις της Βρετανικής πολιτικής για τη μεταπολεμική Ελλάδα.Αρκετοί αξιωματικοί αντιδρούν και δεν αναγνωρίζουν το σύμφωνο αυτονομούμενοι από την ηγεσία Γιαννακόπουλου. Σε αυτή την κίνηση πρωτοστατούν ο ίλαρχος Βρεττάκος, ο οποίος αρχικά είχε ενταχθεί στο ΕΑΜ και εν συνεχεία αποχώρησε, και άρτι αφιχθείς από το «Αντικομμουνιστικόν Γραφείο Πληροφοριών» της δοσιλογικής κυβέρνησης Ράλλη ταγματάρχης, Καραχάλιος.
Η «δυναμική» αντίδραση των βασιλοφρόνων αξιωματικών επιρρίπτει ευθύνες για το Σύμφωνο στον Γιαννακόπουλο και τον αναγκάζει σε παραίτηση. Την ίδια περίοδο ο Παπαδόγγονας, αντιλαμβανόμενος την επερχόμενη συνθηκολόγηση των Ιταλών, προστρέχει στους Γερμανούς, ζητώντας να του παραδώσουν όπλα για να πολεμήσει τους κομμουνιστές. Η διοίκηση της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών, που έχει εγκατασταθεί στην Πελοπόννησο, δεν ανταποκρίνεται στο αίτημα του83 καθώς ο Παπαδόγγονας απαιτεί την παράδοση δύο χιλιάδων τουφεκιών.
Ο Βρεττάκος με τον Καραχάλιο και με ένα μέρος των τμημάτων του Ε.Σ. αρχίζουν ένοπλη δραστηριότητα εναντίον του ΕΛΑΣ. Ο Βρεττάκος κατόπιν συνεννοήσεως με Γερμανικό τμήμα85, καταφέρνει να αποκτήσει δίοδο, διαφεύγοντας τον εγκλωβισμό από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ και κινείται προς την Κεντρική Πελοπόννησος επιχειρώντας να ενώσει το τμήμα του με αυτό του Καραχάλιου.
Κατά τη διάρκεια της διαδρομής του συλλαμβάνει τοπικά στελέχη του ΕΑΜ, που άλλους τους κρατάει ως ομήρους και άλλους τους εκτελεί86. Η προσπάθεια των δύο τμημάτων να ενωθούν δυσχεραίνεται από τις παρενοχλήσεις του ΕΛΑΣ, και από την αδυναμία να αποκτήσουν στηρίγματα στον πληθυσμό, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό ελέγχεται από το ΕΑΜ, μετά τις πρώτες συγκρούσεις και ενώ τα τμήματα τους αποσυντίθενται, ο Βρεττάκος επιχειρεί μέσω του Παπαδόγγονα να προσεγγίσει τους Γερμανούς87. Οι Γερμανοί του προτείνουν να ενταχθεί στα υπό ίδρυση Τάγματα Ασφαλείας, πρόταση που ο Βρεττάκος αποδέχεται καθώς δεν καταφέρνει να εξοπλιστεί μέσω τον αναμενόμενων ρίψεων, από τους Βρετανούς88. Τελικώς το τμήμα του Βρεττάκου καταλήγει περικυκλωμένο από τον ΕΛΑΣ κοντά στην Καλαμάτα, όπου ο Βρεττάκος ελπίζει ότι θα μπορέσει να διαφύγει για τη Μέση Ανατολή. Προς βοήθεια του σπεύδουν οι Γερμανοί, οι οποίοι φτάνουν στο πεδίο της μάχης, αφού το τμήμα έχει διαλυθεί και ο Βρεττάκος έχει συλληφθεί βαριά τραυματισμένος. Μετά από λίγες μέρες ο Βρεττάκος πεθαίνει, ενώ ο Καραχάλιος συλλαμβάνεται, και ενώ μεταφέρεται πυροβολείται από κάποιον αντάρτη και σκοτώνεται89.
Ο θάνατος των δύο αξιωματικών και η διάλυση των τμημάτων τους σηματοδοτεί και τη διάλυση του Ε.Σ. Από τους εναπομείναντες αξιωματικούς του Ε.Σ., ένα μικρό τμήμα εντάσσεται στον ΕΛΑΣ (Βαζαίος, Μπασακίδης, Κερκεμέζος), αρκετοί φεύγουν προς τη Μέση Ανατολή, και αρκετοί επίσης φεύγουν για την Αθήνα – προκειμένου να αποφύγουν την επιστράτευση ή τις διώξεις από τον ΕΛΑΣ – από όπου θα ξαναγυρίσουν λίγους μήνες αργότερα ως στελέχη των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Ο τοπικός εμφύλιος μεταξύ του ΕΛΑΣ και του Ε.Σ., ουσιαστικά δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ένταση της βίας και τις συγκρούσεις πουακολούθησαν. Οι συλλήψεις και οι δολοφονίες που διενεργούν οι δυνάμεις του Ε.Σ., θα ανταπαντώνται με τον ίδιο τρόπο από τον ΕΛΑΣ. Το αμέσως επόμενο διάστημα η περιοχή περιέρχεται σε εμφυλιοπολεμική κατάσταση καθώς ο ΕΛΑΣ προσπαθεί να διαλύσει και τα τελευταία ερείσματα των αντικομουνιστικών ομάδων του Ε.Σ. Επιχειρεί δολοφονίες εναντίον των αξιωματικών, οι οποίοι κρύβονται στις πόλεις, και ιδρύει στρατόπεδα, όπου μεταφέρει πρώην μέλη του Ε.Σ., αλλά και συμπαθούντες, βασιλόφρονες κατοίκους.
Η επικράτηση του ΕΑΜικού προτάγματος στην Πελοπόννησο συνιστά περισσότερο διακύβευμα, παρά βεβαιότητα, καθώς συναντά αντιστάσεις από το συντηρητικό κοινό της περιοχής, γεγονός που – στις ακραίες συνθήκες της Κατοχής – ερμηνεύει ως ένα βαθμό τη βιαιότητα που ασκεί το ΕΑΜ.
Κατά την πρώτη μετεμφυλιακή περίοδο, οι κατοχικές συγκρούσεις ανάμεσα στις αντιστασιακές ομάδες εντάσσονται στο «εθνικόφρονης» προέλευσης ιδεολόγημα των «γύρων», με τον «πρώτο γύρο» της προσπάθειας των κομμουνιστών να καταλάβουν την εξουσία να εξελίσσεται κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις της. Η ερμηνεία αυτή δίνει ταυτόχρονα τη δυνατότητα αιτιολόγησης της συμμετοχής στα Τάγματα Ασφαλείας, και ταυτόχρονα της επανένταξης των δοσιλόγων στο εθνικό σώμα.
Παρατηρώντας τη διάταξη των δυνάμεων των Ταγμάτων στην Πελοπόννησο, συμπεραίνουμε, ότι η πρόθεση είναι να οχυρωθούν οι πρωτεύουσες των νομών, και δευτερευόντως οι κωμοπόλεις που διακρίνονται για την αντι-εαμική τους διάθεση. Παράλληλα, ιδρύονται τάγματα με σκοπό να προστατεύουν τη βασική οδική αρτηρία σύνδεσης με την Αθήνα (Αχλαδόκαμπος, Βαλτέτσι), προκειμένου να μην αποκοπούν η επικοινωνία και η τροφοδοσία των πόλεων της Πελοποννήσου. Η στρατηγική αυτή, απηχεί και τις επιδιώξεις των Γερμανικών στρατευμάτων καθώς διατηρούν τις επικοινωνίες τους, και διαθέτουν μόνο το ελάχιστο των δυνάμεων – και μάλιστα με περιορισμένο αξιόμαχο – για την αντιμετώπιση της αντάρτικης δραστηριότητας.
Η τακτική που εφαρμόζεται για τη συγκρότηση Ταγμάτων Ασφαλείας, κατά κανόνα είναι η εμφάνιση ενός Τάγματος, που σε πολλές περιπτώσεις προέρχεται από άλλες περιοχές και η εγκατάσταση του στην περιοχή. Η παρουσία ένοπλης δύναμης που επικαλείται την καταλυθείσα κρατική εξουσία, εμπεδώνει το αίσθημα ασφάλειας των αντι-εαμικών κατοίκων, ενώ παράλληλα αντιστρέφει το αρνητικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί για την κρατική ανυπαρξία.
Ταυτόχρονα ανακαλεί το αίσθημα της «νομιμοφροσύνης » ενός μεγάλου αριθμού αμέτοχων κατοίκων, που αντιμετώπιζαν με σχετική καχυποψία τις εαμικές πρωτοβουλίες, που γι’ αυτούς «διασάλευαν» την τάξη, δημιουργώντας αίσθημα ανασφάλειας. Επενδύοντας στα συντηρητικά αντανακλαστικά των κατοίκων, αλλά και σε ιδιοτελείς συμπεριφορές, προσπορισμού οφελών, αλλά και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, τα Τάγματα πραγματοποιούν στρατολογίες, αυξάνοντας συνεχώς τη δύναμη του, επεκτεινόμενα σε νέες περιοχές.[...]
Η κατάταξη στα Τάγματα Ασφαλείας, σε πολλές περιοχές παίρνει, μαζικό χαρακτήρα που είναι δύσκολο να ερμηνευτεί απλουστευμένα ως μια αντικοινωνική συμπεριφορά, το ποικίλο άλλωστε των προθέσεων που χαρακτηρίζουν τους κατατασσόμενους, δυσχεραίνει τέτοιου είδους ερμηνείες.
Οι εμπνευστές των Ταγμάτων βρήκαν μια «φιλόξενη» πολιτικά και ιδεολογικά περιοχή, που οι αξίες της νομιμοφροσύνης και του αντικομουνισμού διακατείχαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Η υποστήριξη όμως στη μια ή στην άλλη πλευρά στις ιδιαίτερες συνθήκες τις κατοχής και των εμφύλιων συγκρούσεων δεν είναι εξ αρχής δεδομένη. Παράλληλα με την ανασύσταση των κατασταλτικών μηχανισμών του δοσιλογικού κράτους, διεξάγεται και μια μεγάλη εκστρατεία αντικομουνιστικής προπαγάνδας σε μια προσπάθεια να ανακληθούν τα συντηρητικά ανακλαστικά των κατοίκων. Η υποστήριξη στην κυρίαρχη ιδεολογία που αναπαράγει τον πολιτικό κόσμο του Μεσοπολέμου, δεν θεωρείται πλέον δεδομένη, καθώς έχει υποστεί πλήγματα από την παρουσία και τη δράση του ΕΑΜ. Ταυτόχρονα λοιπόν με την ένοπλη αντιπαράθεση, διεξάγεται και μια ιδεολογική, σε μια παράλληλη προσπάθεια των ηγετών των Ταγμάτων να μετατοπίσουν τους συσχετισμούς με το μέρος τους. Τα πολιτικά όπλα του ΕΑΜ, η διαφώτιση και η προπαγάνδα χρησιμοποιούνται πλέον και από το αντικομουνιστικό στρατόπεδο.
Η ιδεολογική μάχη ενάντια στον κομμουνισμό, θα πάρει μεγάλες διαστάσεις κατά την περίοδο του Εμφυλίου, και κάτω από τις ιδιαίτερες συνθήκες του Ψυχρού Πολέμου, φθάνοντας ως την ακραία εκδοχή της ''αναμόρφωσης'' της Μακρονήσου.Οι ελεγχόμενες από τις κατοχικές αρχές εφημερίδες, βρίθουν ανακοινώσεων και προκηρύξεων των Ταγμάτων Ασφαλείας, με αντικομουνιστικό περιεχόμενο και ταυτόχρονα με προτροπές για επάνδρωση των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Χαρακτηριστική είναι, ότι μετά την ανάληψη της διοίκησης του Β’ Αρχηγείου Χωροφυλακής, ο Παπαδόγγονας μεταβαίνει στην Καλαμάτα, όπου εκφωνεί λόγο, ο οποίος αναπαράγεται στην τοπική εφημερίδα.Ανατρέχει στο πρόσφατο παρελθόν περιγράφοντας τις συνθήκες ανάδυσης του κομμουνισμού και τις συνέπειες του.
''…Κρυμμένοι οι ελάχιστοι Έλληνες Κομμουνισταί κάτω από τον πομπώδη τίτλο “Εθνικόν Απελευθερωτικόν Μέτωπον” oργάνωσαν κατά σατανικόν τρόπο τα μέσα τα οποία θα έρριπτον είς τον αγώνα εναντίων της Ελληνικής Φυλής. Παρέσυρον τους αφελείς, υπεχρέωσαν τους εύπορους υπό το πρόσχημα του απελευθερωτικού αγώνος να τους ενισχύσουν κατ’ αρχάς οικονομικώς μέχρις που ηνδρώθησαν και, ότε τούτον επραγματοποιήθη ήρχισαν εκβιάζοντες αυτούς αποσπώντας τεράστια ποσά. Εκολακεύον ακολούθως τα πλέον χαμερπή ένστικτα του ατόμου, δια να παρασύρουν τους αφελείς, υποσχόμενοι είς τους νέους και τας νέας ελευθερίαν σαρκός, είς τους εύπορους και νεόπλουτους προστασίαν της περιουσίας των, είς τους πτωχούς πλούτη, είς του μωροφιλόδοξους τιμάς και αξιώματα114…''
Η θεώρηση του ''κομμουνισμού ως ασθένειας'' εκδηλώνει για άλλη μια φορά την πεποίθηση, ότι ο κομμουνισμός δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός από το ''ελληνικό σώμα'' παρά μόνο ως ασθένεια, που μπορεί όμως να βρει ''θεραπεία'' με το να επανέλθει ο ''ασθενής'' στα ιδεώδη του ''ελληνισμού'', ενίοτε βέβαια με βίαιο τρόπο. Προσπαθώντας να αυξήσει τους ρυθμούς στρατολόγησης που από ότι φαίνεται κινούνται με χαμηλούς ρυθμούς στην πόλη της Καλαμάτας, συνεχίζει προτρέποντας σε μεγαλύτερη συμμετοχή:
''…Δεν πρέπει οι άνθρωποι των πόλεων να εφησυχάζουν και να νομίζουν ότι η υπάρχουσα σήμερον δύναμις είναι αρκετή να τους προστατεύσει από τους κομμουνιστάς. Ούτε πάλιν είναι επιτρεπτόν να περιμένουν οι άνθρωποι των πόλεων την σωτηρίαν των μόνων από τους χωρικούς οι οποίοι υπέστησαν και υφίστανται τα μεγαλύτερα δεινά από τους κομμουνιστάς. Δυστυχώς παρατηρώ ότι οι άνθρωποι των πόλεων και ιδία οι κάτοικοι των Καλαμών δεν ενίσχυσαν όσον έπρεπε τον αγώνα μας. Η αποφυγή κατατάξεως είς τας Εθνικάς δυνάμεις είναι σφάλμα ασυγχώρητον118…''
 |
| Ταγμ. Παν.Στούπας |
''…επανέλθετε εις τα ειρηνικά σας έργα, εις την περιουσίαν σας, εις την ιδιοκτησίαν σας να ζήσετε ήσυχα και αρμονικά με τους συμπατριώτες σας, και για το μέλλον της Ελλάδος πολλοί άριστοι πατριώται πολιτικοί και στρατιωτικοί απεργάζονται και πονούν. Σας λέγουν ότι μας πηγαίνουν είς το Ανατολικόν μέτωπον, ουδέν αναληθέστερον.
Σε εμάς έδωκε τα όπλα η πατρίς και για τον εσωτερικόν εχθρό και μόνον εσωτερικόν Κομμουνισμόν.
Σας λέγουν ότι συνεργαζόμεθα με τους Γερμανούς. Ναι. Μας παρέσχον οπλισμόν δια την καταπολέμησιν του Κομμουνισμού και μόνον και μας συντρέχουν είς την καταπολέμησιν της γάγγραινας αυτής και γνωρίζεται πολύ καλά με πόσας θυσίας έχουν και αυτοί πληρώσει είς αίμα και ίσως περισσότερο ημών119…''
Η δημοσιοποίηση της σχέσης Ταγμάτων και Γερμανών θα αποτελέσει ταμπού για τη βιβλιογραφία της εθνικοφροσύνης μεταπολεμικά, ακόμη και στα εξεταζόμενα κείμενα αποφεύγεται η ανάδειξή της. Φαίνεται πως ο Στούπας προσπαθεί να διασκεδάσει τους φόβους, για εμπλοκή των δυνάμεών του στο Ανατολικό Μέτωπο, αλλά περισσότερο μάλλον τις ανησυχίες, για σύγκρουση των Ταγμάτων με τις συμμαχικές δυνάμεις (ήδη από το συνέδριο του Λιβάνου τα Τάγματα Ασφαλείας έχουν καταδικαστεί.) Ξεκαθαρίζει λοιπόν πώς η προσφυγή στα όπλα αφορά μόνο τον «εσωτερικό εχθρό», τους κομμουνιστές δηλαδή.[...]
Η απαίτηση για επίδειξη νομιμοφροσύνης είναι επαναλαμβανόμενη επωδός στις προκηρύξεις που εκδίδουν τα Τάγματα Ασφαλείας:
''…Πάς δε νομοταγής και φρόνιμος πολίτης υποχρέωσιν νομίζομεν ότι έχει να συμβάλη είς την εξώντοσιν των ληστών οι οποίοι επότισαν μέχρι σήμερον με Ελληνικόν αίμα χαράδρες και βράχους των ωραίων Ελληνικών τοπίων.
Εν ονόματι του Θεού, Θρησκείας, Πίστεως, Πατρίδος και Οικογένειας άτινας επιζητούν να καταπατήσουν οι Μπολσεβίκοι σύντροφοι, πρέπει να βρούν πρωτοβουλίαν απαξάπαντες οι Έλληνες και να βοηθήσουν τους αναλάβοντες την δίωξην και εκκαθάρισην τούτων.
Σείς Αξιωματικοί και Δημόσιοι Υπάλληλοι είσθε υποχρεωμένοι να βοηθήσετε το Κράτος, είς το οποίον ανήκετε, προς εξασφάλισην της λειτουργίας της Κρατικής του Μηχανής.
Σείς κληρικοί, ομοίως προς διατήρησιν της Θρησκείας την οποίαν οι εγκληματίαι αυτοί θέλουν να ξεθεμελιώσουν.
Σείς οι υπάλληλοι Νομικών Προσώπων και Ιδιωτικοί τοιούτοι, επίσης προς κανονικήν λειτουργίαν των Κρατικών θεσμών.
Σείς δε αγρόται και εργάται που κατά μεγαλύτερον ποσοστόν παρασύρθητε παρά των Κομμουνιστών και εχρησιμοποιήθητε παρ’ αυτών, είσθε υποχρεωμένοι να τους εγκαταλείψετε το ταχύτερον και με τα εργατικά και αγροτικά σας εργαλεία να τους καταφέρετε θανάσιμα χτυπήματα ίνα συμβάλητε στην αποσύνδεσιν του Κοινωνικού μας θεσμού και απερίσπαστοι πλέον ασχοληθήτε με τα ειρηνικά σας έργα121…''
Σημειώσεις
1 Γεώργιος Ροζάκης, «Έκθεσις της πολεμικής δράσεως κατά την περίοδον Κατοχής του Τάγματος Ασφαλείας Γεώργιος», Εν Γυθείω 29.12.1954, σ.1-2
- Έκθεση Λεωνίδα Βρεττάκου (1-10.1.1955), σε ΔΙΣ 1998, τ.8ος, σ.Ι64-87
- Κων/νος Κωστόπουλος, «Περί της ιστορίας του Τάγματος Ασφαλείας Σπάρτης», Π. Φάληρον 12.12.1954
- Παναγιώτης Δεμέστιχας, «Έκθεσις περί της οργανώσεως, σκοπών και δράσεως του Κομμουνιστικού Κόμματος ΕΑΜ- ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ και της δημιουργίας των Ταγμάτων Ασφαλείας εν Λακωνία», Εν Κρανάη Γυθείου I.II.1954
- Νικόλαος Καράμπελας, «Περιληπτική ιστορική έκθεσις περί συγκροτήσεως του Τάγματος Ασφαλείας Γυθείου», Εν Γυθείω 27.12.54, σ.1-3.
- Διονύσιος Παπαδόπουλος «Η Ιστορία των Ταγμάτων Ασφαλείας»1952
- Φώτιος Τσαγκάρης, Αναμνήσεις της μεσσηνιακής κατοχής από την σκοπιάν της δημαρχίας Καλαμών, Αθήναι 1971
- Απόστολος Δασκαλάκης, Ιστορία Ελληνικής Χωροφυλακής,1936-1950, Αρχηγείον Χωροφυλακής, Αθήναι 1973
2 Τάσου Κωστόπουλου «Η αυτολογοκριμένη Μνήμη. Τα Tάγματα Aσφαλείας και η μεταπολεμική Εθνικοφροσύνη».εκδόσεις Φιλίστωρ, 2013
3 Γιώργος Πετρόπουλος,Τα Τάγματα Ασφαλείας στην Πελοπόννησο Ιδεολογικές διαστάσεις και μνημονικός λόγος. Διπλωματική εργασία
4 Για την ιστορία των αντάρτικων δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και την πρώτη φάση ανάπτυξής τους βλ. σχετικά: Ηλίας Παπαστεριόπουλος, Ο Μωριάς στα όπλα, Αθήνα, 1965 τ.1 και Γρηγόρης Κριμπάς, Η Εθνική Αντίσταση στη Μεσσηνία και στους γύρω νομούς
Ο Διονύσης Χαριτόπουλος,στο βιβλίο του Άρης, ο αρχηγός των άτακτων, εκδόσεις Τόπος, στις σελ. 546 - 582 γράφει:
Στην Πελοπόννησο αναβιώνει η διαμάχη του 1821 μεταξύ κοτζαμπάσηδων και Κλεφτών, καθώς θα αναπτυχθούν οι πολυπληθέστερες αντιεαμικές οργανώσεις, βασιλικές, ακροδεξιές: ΕΟΒ (Εθνική Οργάνωσις Βασιλοφρόνων), Εθνική Κίνηση, Εθνική Φάλαγξ, ΒΑΜ (Βασιλικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), ΕΑΜΕ (Εθνικόν Αντικομουνιστικόν Μέτωπον Ελλάδος), ΠΑΟΚ (Πατριωτική Απελευθερωτική Οργάνωσις Κορινθίας) και πλήθος άλλες, οι οποίες θα συγκλίνουν τελικώς στα Τάγματα Ασφαλείας. Ούτε μία σφαίρα δεν θα ρίξουν έως το τέλος της Κατοχής εναντίον των κατακτητών. Ούτε μία. Τα κίνητρα όλων αυτών των οργανώσεων είναι καθαρώς ταξικά όπως ακριβώς διατυπώνονται στις διακηρύξεις τους: «Μην ακολουθείτε τους ανυπόδητους αλήτας! Σκοπός των είναι ν’ αρπάξωσι τας περιουσίας». (Μπρούσαλης). Εχθρός είναι μόνο ο ΕΛΑΣ. Ο αντικομουνιστής συγγραφέας Κ. Καλαντζής στιγματίζει με παρρησία το φαινόμενο: '' Έχω πει κι αλλού την γνώμην μου για την ολιγωρία που έδειξε η Δεξιά κατά τους χρόνους της Κατοχής. Θα την πω κι εδώ, με το ίδιο θάρρος. Θα πω λοιπόν ξανά πως η Δεξιά ξύπνησε αργά. Και ξύπνησε, όχι για να σώσει το έθνος, αλλά τα συμφέροντα της ολιγαρχίας''. (Φ. Γρηγοριάδης, Αντίστασις)
ΠΗΓΗ thehistoryofgreece
''…Πάς δε νομοταγής και φρόνιμος πολίτης υποχρέωσιν νομίζομεν ότι έχει να συμβάλη είς την εξώντοσιν των ληστών οι οποίοι επότισαν μέχρι σήμερον με Ελληνικόν αίμα χαράδρες και βράχους των ωραίων Ελληνικών τοπίων.
Εν ονόματι του Θεού, Θρησκείας, Πίστεως, Πατρίδος και Οικογένειας άτινας επιζητούν να καταπατήσουν οι Μπολσεβίκοι σύντροφοι, πρέπει να βρούν πρωτοβουλίαν απαξάπαντες οι Έλληνες και να βοηθήσουν τους αναλάβοντες την δίωξην και εκκαθάρισην τούτων.
Σείς Αξιωματικοί και Δημόσιοι Υπάλληλοι είσθε υποχρεωμένοι να βοηθήσετε το Κράτος, είς το οποίον ανήκετε, προς εξασφάλισην της λειτουργίας της Κρατικής του Μηχανής.
Σείς κληρικοί, ομοίως προς διατήρησιν της Θρησκείας την οποίαν οι εγκληματίαι αυτοί θέλουν να ξεθεμελιώσουν.
Σείς οι υπάλληλοι Νομικών Προσώπων και Ιδιωτικοί τοιούτοι, επίσης προς κανονικήν λειτουργίαν των Κρατικών θεσμών.
Σείς δε αγρόται και εργάται που κατά μεγαλύτερον ποσοστόν παρασύρθητε παρά των Κομμουνιστών και εχρησιμοποιήθητε παρ’ αυτών, είσθε υποχρεωμένοι να τους εγκαταλείψετε το ταχύτερον και με τα εργατικά και αγροτικά σας εργαλεία να τους καταφέρετε θανάσιμα χτυπήματα ίνα συμβάλητε στην αποσύνδεσιν του Κοινωνικού μας θεσμού και απερίσπαστοι πλέον ασχοληθήτε με τα ειρηνικά σας έργα121…''
Σημειώσεις
1 Γεώργιος Ροζάκης, «Έκθεσις της πολεμικής δράσεως κατά την περίοδον Κατοχής του Τάγματος Ασφαλείας Γεώργιος», Εν Γυθείω 29.12.1954, σ.1-2
- Έκθεση Λεωνίδα Βρεττάκου (1-10.1.1955), σε ΔΙΣ 1998, τ.8ος, σ.Ι64-87
- Κων/νος Κωστόπουλος, «Περί της ιστορίας του Τάγματος Ασφαλείας Σπάρτης», Π. Φάληρον 12.12.1954
- Παναγιώτης Δεμέστιχας, «Έκθεσις περί της οργανώσεως, σκοπών και δράσεως του Κομμουνιστικού Κόμματος ΕΑΜ- ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ και της δημιουργίας των Ταγμάτων Ασφαλείας εν Λακωνία», Εν Κρανάη Γυθείου I.II.1954
- Νικόλαος Καράμπελας, «Περιληπτική ιστορική έκθεσις περί συγκροτήσεως του Τάγματος Ασφαλείας Γυθείου», Εν Γυθείω 27.12.54, σ.1-3.
- Διονύσιος Παπαδόπουλος «Η Ιστορία των Ταγμάτων Ασφαλείας»1952
- Φώτιος Τσαγκάρης, Αναμνήσεις της μεσσηνιακής κατοχής από την σκοπιάν της δημαρχίας Καλαμών, Αθήναι 1971
- Απόστολος Δασκαλάκης, Ιστορία Ελληνικής Χωροφυλακής,1936-1950, Αρχηγείον Χωροφυλακής, Αθήναι 1973
2 Τάσου Κωστόπουλου «Η αυτολογοκριμένη Μνήμη. Τα Tάγματα Aσφαλείας και η μεταπολεμική Εθνικοφροσύνη».εκδόσεις Φιλίστωρ, 2013
3 Γιώργος Πετρόπουλος,Τα Τάγματα Ασφαλείας στην Πελοπόννησο Ιδεολογικές διαστάσεις και μνημονικός λόγος. Διπλωματική εργασία
4 Για την ιστορία των αντάρτικων δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και την πρώτη φάση ανάπτυξής τους βλ. σχετικά: Ηλίας Παπαστεριόπουλος, Ο Μωριάς στα όπλα, Αθήνα, 1965 τ.1 και Γρηγόρης Κριμπάς, Η Εθνική Αντίσταση στη Μεσσηνία και στους γύρω νομούς
Ο Διονύσης Χαριτόπουλος,στο βιβλίο του Άρης, ο αρχηγός των άτακτων, εκδόσεις Τόπος, στις σελ. 546 - 582 γράφει:
Στην Πελοπόννησο αναβιώνει η διαμάχη του 1821 μεταξύ κοτζαμπάσηδων και Κλεφτών, καθώς θα αναπτυχθούν οι πολυπληθέστερες αντιεαμικές οργανώσεις, βασιλικές, ακροδεξιές: ΕΟΒ (Εθνική Οργάνωσις Βασιλοφρόνων), Εθνική Κίνηση, Εθνική Φάλαγξ, ΒΑΜ (Βασιλικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), ΕΑΜΕ (Εθνικόν Αντικομουνιστικόν Μέτωπον Ελλάδος), ΠΑΟΚ (Πατριωτική Απελευθερωτική Οργάνωσις Κορινθίας) και πλήθος άλλες, οι οποίες θα συγκλίνουν τελικώς στα Τάγματα Ασφαλείας. Ούτε μία σφαίρα δεν θα ρίξουν έως το τέλος της Κατοχής εναντίον των κατακτητών. Ούτε μία. Τα κίνητρα όλων αυτών των οργανώσεων είναι καθαρώς ταξικά όπως ακριβώς διατυπώνονται στις διακηρύξεις τους: «Μην ακολουθείτε τους ανυπόδητους αλήτας! Σκοπός των είναι ν’ αρπάξωσι τας περιουσίας». (Μπρούσαλης). Εχθρός είναι μόνο ο ΕΛΑΣ. Ο αντικομουνιστής συγγραφέας Κ. Καλαντζής στιγματίζει με παρρησία το φαινόμενο: '' Έχω πει κι αλλού την γνώμην μου για την ολιγωρία που έδειξε η Δεξιά κατά τους χρόνους της Κατοχής. Θα την πω κι εδώ, με το ίδιο θάρρος. Θα πω λοιπόν ξανά πως η Δεξιά ξύπνησε αργά. Και ξύπνησε, όχι για να σώσει το έθνος, αλλά τα συμφέροντα της ολιγαρχίας''. (Φ. Γρηγοριάδης, Αντίστασις)
ΠΗΓΗ thehistoryofgreece
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας http://www.tapantareinews.gr, για περισσότερη ενημέρωση. ⭐Εγγραφείτε - SUBSCRIBE: http://bit.ly/2lX5gsJ Website —►http://bit.ly/2lXX2k7 SOCIAL - Follow us...: Facebook...► http://bit.ly/2kjlkot
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.