Αρχαία Ελληνική Τέχνη

Αρχαϊκή εποχή

     

1.Ιωνικός Ρυθμός 2.Δωρικός Ρυθμός

Η τέχνη που ακολουθεί τους γεωμετρικούς χρόνους (7ος και 6ος αιώνας) χαρακτηρίζεται ως «ανατολίζουσα», επειδή άφθονα στοιχεία από την τέχνη των λαών της ανατολής την επηρεάζουν. Ο μεγαλύτερος αριθμός αρχιτεκτονικών κατασκευών είναι ναοί οι οποίοι στην αρχή κατασκευάζονταν από ξύλο και πηλό και στην συνέχεια από πέτρα και μάρμαρο. Οι ρυθμοί της αρχιτεκτονικής που αναπτύσσονται αυτή την περίοδο είναι ο Δωρικός και ο Ιωνικός.

Αρχιτέκτονες: Η ανάπτυξη της λίθινης αρχιτεκτονικής σε μεγάλη κλίμακα ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, που οι Έλληνες το συνέδεσαν με την δράση δύο μυθικών αδελφών, του Τροφωνίου και του Αγαμήδη, υιών του Εργίνου. Ανάμεσα στα μνημεία που τους αποδίδονται είναι ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς, το σπίτι του Αμφιτρίωνα και της Αλκμήνης στη Θήβα και οι θησαυροί του Υριέα και του Αυγεία. Ο Θεόδωρος επίσης ήταν περίφημος αρχιτέκτονας, γλύπτης, μεταλλουργός και εφευρέτης της εποχής. Είχε σχεδιάσει και κατασκευάσει τον πρώτο δίπτερο ναό της Ήρας. Ο Ροίκος που έζησε μια γενιά μετά τον Θεόδωρο κατασκεύασε τον δεύτερο ναό της Ήρας, ο οποίος είναι γνωστός στους αρχαιολόγους ως ναός του Πολυκράτη.

Στην κεραμική, δύο είναι τα εργαστήρια που ευδοκιμούν αυτή την εποχή, το κορινθιακό και το αττικό. Στα αγγεία του κορινθιακού εργαστηρίου κυριαρχούν ανατολικά διακοσμητικά μοτίβα (ρόδακας, σπείρες, φυτικά κοσμήματα), ενώ επιδίδονται και στην παραγωγή αρυβάλλων, μικρών δηλ. αγγείων για εμπόριο αρωματικών ελαίων.

Στην Αττική εξακολουθούν να παράγονται μεγάλου μεγέθους αγγεία κι αυτά με θέματα επηρεασμένα από την Ανατολή, τα οποία μετά τα μέσα του 7ου αι. π.χ. σταδιακά περιορίζονται. Χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου είναι τα μελανόμορφα αγγεία, εφεύρεση πρώτα των Κορινθίων που υιοθετήθηκε αργότερα κι από τους Αθηναίους. Ονομάστηκαν έτσι διότι οι μορφές καλύπτονται με στιλπνό μαύρο χρώμα, ενώ η υπόλοιπη επιφάνεια του αγγείου διατηρεί το κόκκινο χρώμα του πηλού. Η μελανόμορφη αττική αγγειογραφία έφθασε στην ύψιστη τελειότητα με τον Εξηκία, αγγειογράφο και αγγειοπλάστη με φαντασία, ευρηματικότητα και μοναδική τεχνική, ο οποίος δημιούργησε και νέα σχήματα αγγείων.

Μελανόμορφο αγγείο του Εξηκία

              

(1)                         (2)                            (3)                              (4)    

Άλλοι μεγάλοι αγγειογράφοι του αττικού εργαστηρίου που εργάζονται
με την μελανόμορφη τεχνική είναι ο Λυδός, ο Κλειτίας, ο Εργότιμος
κι ακόμη:

1. ο Σοφίλος  
2. ο ζωγράφος του Άμαση
3. ο Νέαρχος
4. ο Αρχικλής και ο Γλαυκίτης κ. α.

Γύρω στο 525 π.Χ. εμφανίστηκαν τα ερυθρόμορφα αγγεία στο εργαστήριο του Εξηκία, από ένα μαθητή του, γνωστό ως "ζωγράφο του Ανδοκίδη". Με την τεχνική αυτή οι μορφές κρατούν το χρώμα του πηλού, ενώ το βάθος βάφεται μαύρο. Οι πολλές δυνατότητες που παρείχε αυτή η τεχνική ως προς την σύνθεση, την γραμμή και το σχέδιο, οδήγησε στην καλλιέργεια του σχεδίου και προετοίμασε το έδαφος για την μεγάλη ελληνική ζωγραφική. Μερικά ακόμη σημαντικά ονόματα αγγειογράφων που επιδίδονται στην ερυθρόμορφη τεχνική είναι οι Ευφρόνιος, ζωγράφος του Βερολίνου, ζωγράφος του Βρύγου, Μάκρων, Δούρις κ.α.

Αυτή την περίοδο γνωρίζει άνθηση και η χαλκοπλαστική με την μέθοδο της χύτευσης. Από τα μέσα περίπου του 6ου αιώνα π.Χ. αυξάνεται σημαντικά η παραγωγή χάλκινων αγαλματίων που εικονίζουν άνδρες, γυναίκες και μορφές ζώων ή μυθικών όντων. Τα αγαλμάτια αυτά συχνά ήταν αφιερώματα σε ιερά, αντίστοιχα με τα μεγάλα αγάλματα, αλλά πολύ φθηνότερα· σε αρκετές περιπτώσεις όμως διακοσμούσαν χρηστικά αντικείμενα, όπως καθρέφτες, ή μεγάλα χάλκινα αγγεία, κυρίως κρατήρες και υδρίες.

Αντίστοιχα τα μεγάλα χάλκινα αγγεία ήταν μοναδικής δεξιοτεχνίας. Εφευρέτες της χύτευσης των κοίλων εσωτερικά χάλκινων αγαλμάτων ήταν οι περίφημοι Σάμιοι αρχιτέκτονες και τεχνίτες Ροίκος και Θεόδωρος. Εργαστήρια χαλκοπλαστικής που κατασκεύαζαν τέτοια έργα υπήρχαν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, καθώς και σε ελληνικές αποικίες της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας.

Στην πλαστική τα ερεθίσματα που πήραν οι Έλληνες από την Ανατολή είναι πολύ εμφανέστερα από ό,τι στην αγγειογραφία. Δημιουργούν για πρώτη φορά γλυπτά μνημειακών διαστάσεων την λεγόμενη Δαιδαλική πλαστική. Βασικά χαρακτηριστικά των δαιδαλικών γλυπτών είναι ότι οργανώνονται με βάση τον κατακόρυφο και τους οριζόντιους άξονες, αποκτούν όγκο, ύψος και μάζα. Οι οφθαλμοί είναι αμυγδαλωτοί και μεγάλοι, το περίγραμμα του προσώπου τριγωνικό ή τραπεζιόσχημο χωρίς πλαϊνές όψεις, ενώ η κόμη αποδίδεται σαν άκαμπτη περούκα. Η συμβολή των Κυκλάδων, και ειδικά της Νάξου και των τεχνιτών της, στην ανάπτυξη της μνημειακής πλαστικής στην αρχαϊκή Ελλάδα ήταν πολύ μεγάλη. Στην Νάξο συναντούμε τα πρώτα μεγάλα λατομεία μαρμάρου, όπου οι γλύπτες αναζητούσαν το υλικό για τα έργα τους.

Γύρω στο 600 π.Χ. κάνουν την εμφάνιση τους τα πρώτα μνημειακά γλυπτά, που διαφοροποιούνται από την Δαιδαλική τεχνοτροπία, οι Κούροι και οι Κόρες. Οι Κούροι, οι ανδρικές φιγούρες, είναι ορθοί, γυμνοί νέοι, με χέρια τεντωμένα και κολλημένα στα πλευρά, με σφιγμένες γροθιές και το αριστερό πόδι μπροστά. Τα μαλλιά είναι μακριά και τα περιβάλλει ταινία δεμένη με τον κόμβο του Ηρακλέους και στο πρόσωπο αποτυπώνεται το περίφημο “αρχαϊκό μειδίαμα”, που ζωντανεύει την έκφραση όλων των ανθρώπινων μορφών της αρχαϊκής εποχής και το οποίο σβήνει με την έλευση του 5ου αιώνα π.Χ. Οι Κόρες αντίθετα εμφανίζονται πάντα ενδεδυμένες με πλούσια ενδύματα και κοσμήματα, με περίτεχνα χτενισμένα μαλλιά, και στο ένα χέρι κρατάνε συνήθως μια προσφορά.

Τα περισσότερα γλυπτά της αρχαϊκής εποχής ήταν φτιαγμένα από μάρμαρο. Εκτός από τους Κούρους και τις Κόρες στην αρχαϊκή εποχή έχουμε τα επιτύμβια και αναθηματικά γλυπτά και τις επιτύμβιες στήλες, που τις τοποθετούσαν πάνω στους τάφους επιφανών Ελλήνων (σπουδαίων πολεμιστών και ανθρώπων των γραμμάτων). Θέμα αυτών των γλυπτών ήταν συνήθως η ζωή του νεκρού. Υπήρχαν ωστόσο και περιπτώσεις που τα επιτύμβια γλυπτά είχαν ως θέμα τις Τιτανομαχίες, την γέννηση της Αθήνας, μυθικά όντα κτλ. Γνωστό έργο του Αριστίονα του Πάριου είναι η επιτύμβια κόρη από τον τάφο της Φρασίκλειας. Άλλοι γνωστοί γλύπτες αυτής της περιόδου είναι: ο Πολυμήδης του Άργους, ο Γενελέος, ο Αντήνορας, ο Ενδοίας, ο Αριστοκλής, ο Μικκιάδης και Αρχέρμος, Βούπαλος και Άθηνις κ.α.

Πηγές:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C111/62/475,1811/