ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΚΟΠΟΣ (ΠΑΛΙΑ, MURATLI), ΣΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΥΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΙΑ (ΚΟΤΣΟΓΛΑΡ Ή ΚΩΤΣΟ-ΟΓΛΑΡ – KOTSOGLAR) ΚΙ ΑΠΟ ΕΚΕΙ, ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΤΕΓΝΟ (ΑΛΛΟΤΕ, MOUSTAFA-OGLAR)
(Η ανάρτηση χωρίστηκε σε τρία (3) τμήματα, λόγω του μεγέθους της:
Το πρώτο τμήμα σταματά στην φωτογραφική απεικόνιση του Μουσουλμανικού τεμένους, που μετατράπηκε σ’ εκκλησία και, ίσως, αργότερα και σε σχολείο, στην Άνω Κωνσταντινιά.
Στο δεύτερο τμήμα, θα δείτε φωτογραφίες από τα κτίσματα και το Μουσουλμανικό νεκροταφείο της Άνω Κωνσταντινιάς, καθώς και το Μουσουλμανικό νεκροταφείο της Μέσης Κωνσταντινιάς, από το οποίο περνούσε η παλιά, πλακόστρωτη οδός, για να φθάσει στο συνοικισμό της Μέσης Κωνσταντινιάς.
Στο τρίτο τμήμα, θα δείτε φωτογραφίες και πληροφορίες για την μέση Κωνσταντινιά και τα ερειπωμένα κτίσματά της, καθώς και φωτογραφίες της περιήγησης, από τον παλιό, πλακόστρωτο δρόμο στην Κάτω Κωνσταντινιά, τα κτίσματα αυτής της τελευταίας και η περιήγηση θα συνεχιστεί, από τον ίδιο πάντα δρόμο, από την Κάτω Κωνσταντινιά, (της οποίας θα δείτε πληροφορίες και φωτογραφίες), μέχρι το χωριό Στεγνό (άλλοτε Μουσουλανικό χωριό Moustafa-oglar), του οποίου επίσης θα δείτε φωτογραφημένα τa ερείπια των παλιών κτισμάτων του).
Η περιήγηση ξεκινάει από το χωριό Σκοπός του Δήμου Νέστου, (Mouratli – caza Sarisampan, κατά την Οθωμανική περίοδο), (1η φωτογραφία) και ακολουθεί τον παλιό δρόμο Σκοπού – Διποτάμου, (2η φωτογραφία), που περνούσε κι από τους τρεις συνοικισμούς του χωριού Κωνσταντινιά (Kotsoglar). Από τον δρόμο αυτόν φαίνεται, στην 3η φωτογραφία, το μεγάλο, αρχαίο κάστρο του Διποτάμου, με την τριπλή οχύρωσή του, για το οποίο σας παραπέμπω στην ανάρτησή μου
Ο παλιός δρόμος αντικαταστάθηκε, στο μεγαλύτερο τμήμα του, από ένα νεώτερο δρόμο, τον καλούμενο «δρόμο του Μεταξά», (4η φωτογραφία), που οδηγούσε, από τον Σκοπό στο μεγάλο, άλλοτε χωριό Διπόταμος (Cailik) του Δήμου Νέστου.
Στο μέσον της ορεινής, αλλά όμορφης διαδρομής Σκοπού - Κωνσταντινιάς και σε ένα σημείο, όπου δεν αναφέρεται κανένα Μουσουλμανικό χωριό ή οικισμός, βρίσκεται το «ορφανό», Μουσουλμανικό νεκροταφείο, που βλέπετε στις φωτογραφίες 5η έως και 21η. (Οι συντεταγμένες του νεκροταφείου είναι στην διάθεση των ειδικών επιστημόνων - αρχαιολόγων και ιστορικών).
Μετά και το Μουσουλμανικό νεκροταφείο, ο παλιός, πλακόστρωτος δρόμος, χαμένος, σε πολλά σημεία του, κάτω από την πυκνή βλάστηση, που κάλυψε, πια, τα έργα των αλλοτινών ανθρώπων, φθάνει στην είσοδο του πρώτου και μεγαλύτερου συνοικισμού του χωριού Κωνσταντινιά, το οποίο, μέχρι το έτος 1926, ονομαζόταν Kotsoglar.
Οι τρεις συνοικισμοί («μαχαλάδες») της Κωνσταντινιάς – Kotsoglar ήταν η Άνω, η Μέση και η Κάτω Κωνσταντινιά, απείχαν, ο ένας από τον άλλο, αρκετά μεγάλη απόσταση και συνδέονταν μεταξύ τους με τον ίδιο, πλακόστρωτο δρόμο, που ερχόταν από τον Σκοπό.
Στο παρόν, πρώτο μέρος της ανάρτησής μου, θ’ αναφερθώ γενικά στο χωριό Κωνσταντινιά, (σαν ένα ενιαίο σύνολο), αλλά θα περιγράψω φωτογραφικά μόνο το Μουσουλμμμανικό τέμενος – εκκλησία της Άνω Κωνσταντινιάς, αφήνοντας τα υπόλοιπα, για το δεύτερο και το τρίτο μέρος της ανάρτησής μου.
Το αμιγώς Μουσουλμανικό χωριό Κώτσο-ογλάρ 
παιδιά του Κώτσου, ολοφάνερα επρόκειτο για κάποιον εξισλαμισμένο Χριστιανό) ή Kotsoglar, όπως ονομαζόταν, κατά την Οθωμανική, ιστορική περίοδο του τόπου μας, υπαγόταν στον Καζά (διοικητική περιφέρεια) του Sarisampan, (ο οποίος είχε, κατά περιόδους, ως έδρα του, άλλοτε το Παλιό Σαρίσαμπάν - Eski Sarisaman – που βρισκόταν δίπλα στο σημερινό Ερατεινό του Δήμου Νέστου και άλλοτε τον Διπόταμο - Cailik). Το χωριό αυτό είχε, το έτος 1913, 383 Μουσουλμάνους κατοίκους, (φυσικά, διασπαρμένους στους τρεις συνοικισμούς του), όπως μας πληροφορούν: α) ο Χουλιαράκης Μιχαήλ. «Γεωγραφική, διοικητική και πληθυσμιακή εξέλιξις της Ελλάδος, 1821-1971, τόμος Β’», που εκδόθηκε από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, στην Αθήνα, το έτος 1975) και ο Λιθοξόου, στο έργο του «πληθυσμός οικισμών Μακεδονίας το 1913».
παιδιά του Κώτσου, ολοφάνερα επρόκειτο για κάποιον εξισλαμισμένο Χριστιανό) ή Kotsoglar, όπως ονομαζόταν, κατά την Οθωμανική, ιστορική περίοδο του τόπου μας, υπαγόταν στον Καζά (διοικητική περιφέρεια) του Sarisampan, (ο οποίος είχε, κατά περιόδους, ως έδρα του, άλλοτε το Παλιό Σαρίσαμπάν - Eski Sarisaman – που βρισκόταν δίπλα στο σημερινό Ερατεινό του Δήμου Νέστου και άλλοτε τον Διπόταμο - Cailik). Το χωριό αυτό είχε, το έτος 1913, 383 Μουσουλμάνους κατοίκους, (φυσικά, διασπαρμένους στους τρεις συνοικισμούς του), όπως μας πληροφορούν: α) ο Χουλιαράκης Μιχαήλ. «Γεωγραφική, διοικητική και πληθυσμιακή εξέλιξις της Ελλάδος, 1821-1971, τόμος Β’», που εκδόθηκε από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, στην Αθήνα, το έτος 1975) και ο Λιθοξόου, στο έργο του «πληθυσμός οικισμών Μακεδονίας το 1913».Το έτος 1926, το όνομα του χωριού, από Kotsoglar μετατράπηκε σε Κωνσταντινιά, (ΦΕΚ 413/15-11-1926) και κατοικήθηκε από Έλληνες πρόσφυγες, ως επί το πλείστον προελθόντες από την περιοχή της Τραπεζούντας του Πόντου που έφθασαν εδώ, στα πλαίσια της ανταλλαγής των πληθυσμών, που ακολούθησε την διεθνή σύμβαση της Λωζάνης, η οποία συνάφθηκε μετά της Ελλάδος και της Τουρκίας.
Η Άνω Κωνσταντινιά βρίσκεται σε υψόμετρο 571 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και εντοπίζεται με τις συντεταγμένες 41°6'0" N (βόρεια) and 24°36'0" E (ανατολικά).
Μέχρι σήμερα, στο κέντρο του μεγάλου σ’ έκταση και με ωραία κτίρια κοσμημένου χωριού, δεσπόζει το μεγάλο, Μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί), το οποίο σώζεται, μέχρι σήμερα, σε πολύ καλή κατάσταση, διατηρώντας ακόμη και την σκεπή του, πλην όμως έχει άμεση ανάγκη κρατικής προστασίας, γιατί αποτελεί ένα διαχρονικό και διαπολιτισμικό μνημείο της ιστορίας του τόπου μας!
Όταν, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, έφθασαν εδώ οι Πόντιοι πρόσφυγες, μετέτρεψαν το Μουσουλμανικό τέμενος σ’ εκκλησία, στην θέση του ιερού χώρου των Μουσουλμάνων, του «μιχράμπ», τοποθέτησαν την Αγία Τράπεζα και διατήρησαν τον γυναικωνίτη, τον οποίο εξακολούθησαν να χρησιμοποιούν.
Σχολείο δεν είχαν και ίσως να χρησιμοποίησαν, για τις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών τους τον γυναικωνίτη της εκκλησίας τους, (για την οποία, αν κάποιος γνωρίζει, στην μνήμη ποιού Αγίου ετιμάτο, τον παρακαλώ να μου το πει), αφού, μέχρι σήμερα, τα θρανία του σχολείου βρίσκονται ακόμη στον γυναικωνίτη της εκκλησίας!
Εδώ, όμως, αφήνω την αφήγηση, στην πένα του πολύ καλού ιστορικού και πολύ καλού φίλου μου, από την Καβάλα, του Κυριάκου Λυκουρίνου, παραπέμποντας στην ανάρτησή του στο facebook, της οποίας το κείμενο παραθέτω εδώ αυτούσιο, γιατί συμπληρώνει θαυμάσια την περιήγησή μου:
«Ημείς οίτινες εζήσαμεν μέσα εις τα σχολεία…
Το Μάρτιο του 1952 οι κάτοικοι του συνοικισμού Κωνσταντινιά Νέστου απευθύνονται στο Βασιλέα Παύλο, τον Πρόεδρο της Κυβέρνησης και τον Υπουργό Παιδείας και ζητούν οικονομική ενίσχυση για την ανέγερση σχολείου και εκκλησίας:
"Τυγχάνομεν πρόσφυγες εκ Τραπεζούντος Πόντου, πιστοί και αφοσιωμένοι υπήκοοι της Υμετέρας Σεπτής Μεγαλειότητος και γνήσιοι αδελφοί και τέκνα της προσφιλεστάτης μητρός Ελλάδος. 29 έτη συμπληρούνται αφ’ ότου ήλθομεν εκ Τραπεζούντος εις την Ελλάδα, συμφώνως προς την συνθήκην ανταλλαγής Λωζάνης, και εγκατεστάθημεν ενταύθα εις τον συνοικισμόν Κωνσταντινιά (Κοτσαγλάρ) επαρχίας Νέστου - Νομού Καβάλας, όπου εξακολουθούμεν μένοντες ως κάτοικοι αυτής.
Δυστυχώς όμως, ημείς οίτινες εζήσαμεν μέσα εις τα σχολεία και διετηρούσαμεν σχολεία, διδασκάλους, ιερείς, αρχιερείς, μοναστήρια και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα, δεν έχομεν σχολείον, όπου να εκπαιδευθούν τα τέκνα μας, η μέλλουσα γενεά του έθνους […].
Προσφιλέστατε βασιλεύ και αγαπητέ μας κ. πρόεδρε και υπουργέ. Το διδακτήριον και το σχολείον δι' ημάς τους πρόσφυγας, τους Τραπεζουντίους και Ποντίους, αποτελεί εκ των πρώτων αναγκών. Προτιμώμεν, Μεγαλειότατε, να είμεθα πεινασμένοι και γυμνοί και να έχωμε σχολείον και εκκλησίαν […].
Εμείς μόνοι μας, εάν το κράτος δεν μας βοηθεί οικονομικώς, είναι αδύνατον να ανεγείρωμεν ούτε διδακτήριον σχολείον ούτε εκκλησία, διότι είμεθα οικονομικώς τελείως εξηντλημένοι και πάμπτωχοι. Εκείνο που μπορούμεν ημείς οι κάτοικοι να κάμωμεν είναι να ετοιμάσωμεν και φέρωμεν τας πέτρας και την άμμον με τα μεταφορικά μέσα που διαθέτομεν, η προσφιλεστάτη δε και αγαπητή μας πατρίς να μας βοηθήσει διά τα άλλα […]".
Κωνσταντινιά Νέστου Καβάλλας τη 29η Μαρτίου 1952, Υπογράφει: Ο πρόεδρος του συνοικισμού Κωνσταντινιάς Κ. Πετρόπουλος - για το γνήσιο της υπογραφής: Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Σιδηρόπουλος, αρχιερεύς…
[έγγραφο από Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Ν. Καβάλας, "Αρχείο Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών Νομαρχίας Καβάλας, 1925-1973" - φωτογραφία Βούλας Παπαϊωάννου]».
ΣΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΠΟΥ ΑΝΑΡΤΩ, Σ’ ΑΥΤΟ, ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ ΜΟΥ, ΒΛΕΠΕΤΕ ΤΟ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟ ΤΕΜΕΝΟΣ – ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ – ΚΑΙ ΑΡΓΟΤΕΡΑ, ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ!
ANOTHER PHOTOGRAPHIC WALK, INTO THE OTTOMAN HISTORY OF THE MOUNTAINOUS AREA OF THE MUNICIPALITY OF NESTOS – PREFECTURE OF KAVALA
FROM THE VILLAGE SKOPOS (MURATLI), TO THE THREE NEIGHBOURHOODS – MAHALA OF THE VILLAGE KONSTANTINIA (KOTSOGLAR) AND, FURTHER, TO THE VILLAGE STEGNO (MOUSTAFA-OGLAR)
(This post is divided in three parts, because it is extended.
The first part stops at the pictures of the Muslim mosque (cami) of the neighbourhood of Upper Konstantinia - Kotsoglar, which was transformed into a Christian church and, later, maybe into a school.
At the second part, you will see pictures from the beautiful buildings of Upper Konstantinia – Kotsoglar, the Muslim cemetery of this neighbourhood and of the cemetery of the Central neighbourhood (Orta Kotsoglar), that still exists, on the old, paved road, that leads to this neighbourhood.
At the third part, you will see information and pictures of the ruined buildings of the central Konstantinia (Orta Kotsoglar), the old, paved road that leads to the Lower Konstantinia – Kotsoglar, its buildings and the same, paved road, leading to the village Stegno (Moustafa-oglar), with ruins of some buildings of this last village.
The walk starts from the village Skopos of the Municipality of Nestos (Mouratli – caza Sarisampan, during the Ottoman period), (1st picture) and follows the old, paved road that leaded from Skopos to Dipotamos (2nd picture), ending to the three neighbourhoods of Konstantinia – Kotsoglar. From this road, one sees the great, ancient catste of Dipotamos, about which, you can see my post at
Another road, called the road of Metaxas, (4th picture), replaced the old, paved road, connecting the villages of Skopos and Dipotamos.
In the middle of the beautiful walk, one can see a Muslim cemetery, although there are no villages or buildings around, which you can see at the 5th to the 21st of my pictures.
After this Muslim cemetery, the old, paved road, almost lost in the plantation, arrives to the entry of the village of Upper Kotsoglar.
The three neighbourhoods – mahala of Kotsoglar were called Upper, Middle or Medium (Orta) and Lower Kotsoglar, had a considerable distance, the one from the other, and were connected with the same, paved road, coming from Skopos (Mouratli).
I will close this first post, by showing you some pictures from the Muslim mosque – later, Christian church of the Upper Konstantinia – Kotsoglar, whose the building is still in a very good situation.
The Muslim village of Kotsoglar, during the Ottoman period of the history of this area, belonged to the caza of Sarisampan, (whose the seat was mostly at the Eski Sarisampan – today, Eratino, but, at some periods, at the village of Dipotamos (Cailik).
The whole village of Kotsoglar had, on 1913, 383 Muslim people.
In the year 1926, its previous name, Kotsoglar, changed to Konstantinia. Greek refuges, coming from Trabzon of Turkey, inhabited Kotsoglar, after the exchange of populations between Greece and Turkey, (Lozani contract of 1922).
The Upper Konstantinia – Kotsoglar is at a high of 571 meters above sea level and its coordinates are 41°6'0" N and 24°36'0" E.
Until our days, the wonderful Muslim mosque (cami) of the village occupies the centre of the village. This building is in an excellent condition, still keeping its roof, but it needs the State protection, because it is a very interesting piece of the history of Municipality of Nestos!
When the Greek refugees from Trabzon – Turkey came here, they used the mosque as their Christian church and, perhaps, as a school, too.
On all the other pictures of this post, you can see this Muslim mosque – Christian church – school!
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε το σχόλιό σας ή κάνετε την αρχή σε μία συζήτηση
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.